اختلالات رایج خواب در بیماران ام اس : مولتیپل اسکلروزیس ( ام اس) یک بیماری خود ایمنی استام اس با تجزیه غلاف میلین، لایه عایق چربی که مسئول محافظت از اعصاب در مغز و نخاع است، مشخص می شودآسیب ناشی از التهاب است که در آن سیستم ایمنی به اشتباه سیستم عصبی مرکزی بدن را هدف قرار می دهد.
همانطور که بیماری پیشرفت می کند، می تواند با پیام های بین اعصاب تداخل پیدا کندو منجر به اسپاسم عضلانی غیرارادی، ضعف، مشکلات هماهنگی، گفتار نامفهوم و مشکلات دیگر شودماهیت دقیق علائم بسته به محل آسیب از فردی به فرد دیگر متفاوت است.
علائم مولتیپل اسکلروزیس و همچنین استرس و افسردگی همراه می تواند تأثیر قابل توجهی بر خواب داشته باشدکیفیت پایین خواب ممکن است منجر به مشکلات خلقی، انرژی و حتی افزایش علائم ام اس شوداین همچنین ممکن است به زوال شناختی آینده منجر شود. در ادامه به بررسی اختلالات رایج خواب در بیماران ام اس می پردازیم تا انتهای مقاله با کلینیک فیزیوتراپی فانتوم همراه باشید.
اختلالات رایج خواب در بیماران ام اس
افراد مبتلا به این بیماری بیشتر احتمال دارد که یک یا چند اختلال خواب همزمان داشته باشندشایع ترین اختلالات خواب مولتیپل اسکلروزیس عبارتند از بی خوابی، سندرم پاهای بی قرار، اختلال در تنفس در خواب، نارکولپسی و اختلال رفتاری خواب REMدر بسیاری از موارد، به نظر می رسد که اینها ناشی از ضایعات به مناطق خاصی در مغز یا نخاع باشدبه این معنی که علائم ممکن است بسته به محل و شدت ضایعات از فردی به فرد دیگر متفاوت باشد.
بی خوابی
بی خوابی به مشکل در به خواب رفتن، خواب ماندن یا خوب خوابیدن اشاره دارددرد، ناراحتی، اختلالات خواب، تکرر ادرار در شب و عوامل دیگر همگی می توانند در بروز بی خوابی در افراد مبتلا به ام اس نقش داشته باشند.
اختلالات خواب ریتم شبانه روزی
اختلالات خواب ریتم شبانه روزی بر چرخه طبیعی خواب و بیداری بدن تأثیر می گذاردو می تواند منجر به بی خوابی، خواب آلودگی در طول روز یا هر دو شوداختلالات در تولید ملاتونین در بیماران ام اس ممکن است تا حدی مسئول شیوع بیشتر اختلالات شبانه روزی و در نتیجه خستگی در بیماران ام اس باشد.
اختلال تنفس در خواب
شایع ترین نوع تنفس اختلال خواب، آپنه خواب استکه در آن فرد به دلیل وقفه های متعدد در تنفس دچار اختلال خواب می شودآپنه خواب اغلب در بیماران ام اس که ضایعاتی در ساقه مغز دارند ظاهر می شوددر بیشتر موارد، می توان آن را با دستگاه فشار مثبت مداوم راه هوایی (CPAP) درمان کرد که به تنظیم تنفس کمک می کند.
نارکولپسی (Narcolepsy)بی خوابی در ام اس
بیماری ام اس به اعصاب در مغز و نخاع آسیب می‌زند و ممکن است منجر به ایجاد اختلالی به نام نارکولپسی (Narcolepsy) شودنارکولپسی یک اختلال عصبی نادر است که بر توانایی مغز برای کنترل چرخه خواب و بیداری تأثیر می‌گذاردنارکولپسی می‌تواند فرد را از انتخاب زمان بیدار شدن یا خوابیدن باز داردنارکولپسی می‌تواند فعالیت‌های روزانه را به شدت تحت تاثیر قرار دهددر حال حاضر درمان قطعی برای نارکولپسی وجود ندارد، با این حال، داروها و تغییرات سبک زندگی می‌توانند به مدیریت علائم کمک کننددر ادامه شایع‌ترین علائم این اختلال شرح داده شده است
به خواب رفتن ناگهانی، حتی اگر فرد مشغول به فعالیتی مانند رانندگی، غذا خوردن و..باشد، از علائم نارکولپسی است.
خواب آلودگی بیش از حد در طول روز و مشکل در تمرکز و بیدار ماندن که علت آن می‌تواند بیدار شدن مکرر در طول شب باشد.
نارکولپسی می‌تواند باعث از دست دادن ناگهانی کنترل عضلات و تون عضلانی شود که به عنوان کاتاپلکسی نیز شناخته می‌شودکاتاپلکسی اغلب در پاسخ به احساساتی مانند خنده و عصبانیت تشدید می‌شود.
حرکات غیر طبیعی در طول خواب بی خوابی در ام اس
حرکات غیر طبیعی بدن در طول خواب از جمله سندروم پاهای بیقرار (Restless Legs Syndrome)، از شایع‌ترین اختلالات خواب در بیماری ام اس استسندروم پاهای بیقرار (RLS) یک اختلال عصبی است که باعث ایجاد میل غیر قابل مقاومت برای حرکت دادن پا‌ها می‌شوددر این اختلال، فرد احساس ناخوشایندی را تجربه می‌کند که به نظر می‌رسد باید پاهای خود را حرکت دهد تا این ناراحتی را تسکین دهد.
چگونه افراد مبتلا به مولتیپل اسکلروزیس می توانند با مشکلات خواب کنار بیایند؟
برخی از تغییرات سبک زندگی ممکن است به بهبود خواب افراد مبتلا به ام اس کمک کندشاید ساده ترین مکان برای شروع، رعایت بهداشت خواب باشد که به رفتارهایی در طول روز و شب اشاره دارد که به ترویج چرخه خواب و بیداری منظم کمک می کندعادات بهداشتی خواب عبارتند از
- حفظ یک اتاق خواب خنک، تاریک و ساکت
- رزرو تخت فقط برای خواب و رابطه جنسی
- هر روز در یک ساعت مشخص به رختخواب بروید و از خواب بیدار شوید
- ایجاد یک برنامه منظم قبل از خواب که شامل فعالیت های آرام مانند خواندن یا حمام آب گرم می شود
- خاموش کردن صفحه نمایش یک ساعت قبل از خواب
- ورزش منظم در اوایل روز
- خوب غذا خوردن
- قرار گرفتن در معرض نور خورشید، به خصوص در هنگام صبح
- اجتناب از الکل، کافئین و نیکوتین
- برای چرت زدن زودتر در روز برنامه ریزی کنید
روتین خواب
برخی از جنبه های روتین خواب به ویژه برای افراد مبتلا به ام اس مهم استبه عنوان مثال، بسیاری از بیماران ام اس به گرما حساس هستندبنابراین برای بهبود خواب و جلوگیری از تشدید علائم ام اس، نگه داشتن اتاق خواب در دمای کمی خنک تر بسیار مهم استبه همین ترتیب، کسانی که ادرار مکرر در شب را تجربه می کنند ممکن است بخواهند کافئین و الکل را قطع کنندمصرف مایعات را در ساعات قبل از خواب محدود کنند درست قبل از خوابیدن به حمام مراجعه کنند.
انواع بی خوابی در ام اس
سه نوع مختلف بی خوابی در ام اس وجود دارد. هر یک از آنها مرحله متفاوتی از خواب را تحت تأثیر قرار می دهند و دلایل مختلفی در ارتباط با بیماری MS دارند.
-
- بی خوابی اولیه
بی خوابی اولیه به عنوان ناتوانی یا دشواری در خوابیدن تعریف می شود. در افراد مبتلا به ام اس، بی خوابی اولیه ممکن است به دلیل درد نوروپاتیک یا اسکلتی عضلانی و همچنین داروهای خاص شناخته شده باشد.
-
- بی خوابی میانه
بی خوابی میانی زمانی است که در طول شب بیدار می شوید و نمی توانید دوباره بخوابید. از قضا افراد با خستگی روزانه، بیشتر بی خوابی میانی را تجربه می کنند. سایر علایم مرتبط با ام اس مانند اسپاسم عضلات و شب ادراری (تمایل به ادرار در شب) نیز می توانند باعث این اثر شوند.
-
- بی خوابی ترمینال یا نهایی
در بی خوابی نهایی خیلی زود از خواب بیدار می شوید. علت بی خوابی انتهایی در افراد مبتلا به ام اس به خوبی شناخته نشده است، اما برخی معتقدند که عدم قرار گرفتن در معرض نور در طول روز (به ویژه در مبتلایان به افسردگی) ممکن است در این امر نقش داشته باشد.
بهینه سازی محیط خواب
راه‌های مختلفی برای بهینه‌سازی محیط خواب برای کاهش زخم‌های بستر وجود دارداز جمله استفاده از تشک فوم ضد فشار و استفاده از یک بالش برای محافظت از نواحی حساس درخواست از شریک خواب برای کمک به تغییر وضعیت خواب ممکن است به شما این امکان را بدهد که در شب راحت تر باشیدممکن است بخواهید با شریک خواب خود صحبت کنید تا ترتیبی بیابید که به هر دوی شما اجازه می دهد استراحت خوبی داشته باشید.
درمان شناختی رفتاری برای بی خوابی (CBT-I) ممکن است به شما کمک کندتا با اضطراب و افسردگی که ممکن است شما را در شب بیدار نگه دارد، مقابله کنیداگر هنوز خواب راحت شبانه برای شما دشوار استپزشک ممکن است بتواند دارویی برای درمان علائم شبانه تجویز کنددر حالی که تحقیقات در مورد نقش اختلالات ریتم شبانه روزی در ام اس قطعی نیست پزشک شما همچنین ممکن است مکمل هایی مانند ویتامین D یا ملاتونین را برای کمک به تنظیم چرخه خواب و بیداری شما توصیه کند.
توانبخشی از جمله کاردرمانی نیز در کاهش شدت علائم می‌تواند بسیار موثر باشدهدف اصلی کاردرمانی افزایش کیفیت زندگی و دستیابی به حداکثر استقلال در زندگی روزمره است.
کاردرمانی با بهبود علائمی از جمله اسپاستیسیتی (سفتی عضلات)، آموزش استراتژ‌ی‌های کاهش خستگی، درمان شب ادراری و..می‌تواند به درمان بی خوابی در ام اس کمک کند.