آسیب مغزی اکتسابی (ABI) به نوعی از صدمه‌های مغزی گفته می‌شود که پس از تولد فرد، بر اثر عواملی چون تصادفات، ضربه به سر یا بیماری‌هایی مانند سکته مغزی رخ می‌دهد. این آسیب‌ها می‌توانند منجر به مشکلاتی در حرکت، زبان، شناخت، احساسات و رفتار شوند و کیفیت زندگی را به‌طور چشمگیری کاهش دهند. خوشبختانه، درمان‌هایی نظیر فیزیوتراپی می‌توانند به بهبود عملکردهای ازدست‌رفته و کاهش خطر افسردگی کمک کنند. در ادامه، همراه با کیلینک فیزیوتراپی فانتوم زنجان به بررسی جزئیات این نوع درمان خواهیم پرداخت.

آسیب مغزی اکتسابی چیست؟

آسیب مغزی اکتسابی یک وضعیت پیچیده است که معمولاً ناشی از ضربه‌های شدید به سر است. این نوع آسیب مغزی ممکن است به دلیل فعالیت‌های ورزشی، تصادفات رانندگی، تصادفات کاری، حوادث خانگی و یا حتی درگیری‌های جسمانی در ورزش‌های قتیل باشد. آسیب مغزی اکتسابی ممکن است منجر به تغییرات قابل‌توجهی در عملکردهای شناختی، حرکتی و مغزی فرد شود. این نوع آسیب می‌تواند زندگی روزمره فرد را به‌شدت تحت‌تأثیر قرار دهد و اغلب نیازمند مراقبت‌های تخصصی و پیگیری درمانی دقیق است.

از علائم و نشانه‌های آسیب مغزی اکتسابی می‌توان به از دست دادن هوشیاری، سردرد، دیزی‌گی، ضعف موقت، دشواری در تمرکز، خواب آلودگی، تغییرات در رفتار و یا حافظه اشاره کرد.

علائم رایج شامل:

• از دست دادن هوشیاری

• سردرد و سرگیجه

• خواب‌آلودگی و خستگی

• اختلالات تمرکز، حافظه یا رفتار

درمان شامل مراقبت پزشکی، فیزیوتراپی و حمایت روانی است و بسته به شدت آسیب، ممکن است نیاز به بستری در بیمارستان باشد.

کسانی که دچار آسیب مغزی اکتسابی شده‌اند، طبیعتا نیاز به توجه و مراقبت ویژه‌ای دارند تا بتوانند بهبود یابند و به زندگی روزمره خود ادامه دهند. درمان آسیب مغزی اکتسابی به طور کلی شامل استراحت، پیگیری پزشکی مشکل، فیزیوتراپی و حمایت روانی می‌شود تا شخص بهبود پیدا کند و بتواند زندگی شخصی خود را از سر گیرد.

زمانی که مغز آسیب می بیند، چه اتفاقی می افتد؟

وقتی مغز آسیب می‌بیند، انواع مختلفی از عوارض متفاوت ممکن است رخ دهد. برخی از علائم و عوارض معمول شامل افت فشردگی، سردرد، عدم توانایی در تمرکز، اشکال در حافظه، افزایش خستگی، تاری دید، دچاری به تعادل، افزایش تحرکات، مشکلات در گفتار، ایجاد تغییر در شخصیت او و حتی افت قدرت بینایی می‌باشد.
بسته به نوع و شدت آسیبی که به مغز وارد میشود، عوارض ممکن است موقت یا دائمی باشد. آسیب‌های مغزی ممکن است از عوامل مختلفی نظیر ضربه، سکته مغزی، التهاب مغز، ترومای مغزی، تومور مغزی، عفونت مغزی، اختلالات خونی و حتی عوامل ژنتیکی ناشی شود. به طور کلی، هر گونه آسیب مغزی می‌تواند تأثیرات جدی بر عملکرد مغز و بدن داشته باشد و نیاز به مراقبت و درمان متناسب دارد.

اگر آسیب مغزی شما شدید باشد، امکانش هست به تجویز پزشک نیاز به بستری شدن در بیمارستان داشته باشید تا بر بهبودی شما نظارت شود. اما حتی در موارد آسیب مغزی سبک، مراقبت و درمان مناسب می‌تواند به بهبودی و بازگشت به عملکرد طبیعی کمک کند. به هر حال، اگر هر گونه علامت یا عوارض مشکوکی پس از آسیب مغزی تجربه کردید، بهتر است به پزشک متخصص مراجعه کنید تا تشخیص دقیقی برای وضعیت شما قرار داده شود.

اثرات آسیب مغزی اکتسابی

آسیب مغزی اکتسابی (Acquired Brain Injury یا ABI) به هر نوع آسیبی به مغز اطلاق می‌شود که پس از تولد اتفاق می‌افتد و ناشی از حوادث، سکته مغزی، عفونت، کمبود اکسیژن، تومورها یا سایر عوامل غیراورژانسی است. این آسیب می‌تواند تأثیرات گسترده‌ای بر فرد داشته باشد که به‌طور کلی در پنج حوزه اصلی دسته‌بندی می‌شود:

1. اثرات شناختی (Cognitive Effects):

• کاهش حافظه کوتاه‌مدت یا بلندمدت

• دشواری در تمرکز و توجه

• مشکل در حل مسئله و تصمیم‌گیری

• ناتوانی در برنامه‌ریزی و سازمان‌دهی

• کاهش سرعت پردازش اطلاعات

• اختلال در زبان و توانایی‌های ارتباطی (مثلاً آفازی)

2. اثرات جسمانی (Physical Effects):

• سردردهای مزمن

• خستگی مفرط

• مشکلات حرکتی یا تعادل

• تشنج

• فلج یا ضعف در یک سمت بدن (همی‌پلژی)

• مشکلات بینایی یا شنوایی

3. اثرات احساسی و روانی (Emotional & Psychological Effects):

• افسردگی

• اضطراب

• نوسانات خلقی شدید

• تحریک‌پذیری یا پرخاشگری

• اختلال در کنترل احساسات

• انزواطلبی یا مشکلات در روابط اجتماعی

4. اثرات رفتاری (Behavioral Effects):

• رفتارهای تکانشی یا بدون فکر

• عدم درک پیامدهای رفتار

• کاهش خودآگاهی و درک از تغییرات شخصیتی

• مشکل در سازگاری با تغییرات یا محیط‌های جدید

5. اثرات اجتماعی و عملکردی (Social & Functional Effects):

• دشواری در ادامه تحصیل یا کار

• کاهش توانایی در انجام فعالیت‌های روزمره

• وابستگی به دیگران در انجام امور شخصی

• مشکلات مالی یا حقوقی ناشی از اختلالات شناختی و رفتاری

اثرات آسیب مغزی اکتسابی می‌توانند گسترده و پیچیده باشند، و شدت آن‌ها به عوامل متعددی مثل محل و وسعت آسیب، سن فرد، وضعیت سلامت پیش از آسیب، و میزان حمایت‌های توانبخشی بستگی دارد. درمان‌ها معمولاً ترکیبی از توانبخشی جسمی، کاردرمانی، گفتاردرمانی، روان‌درمانی و مداخلات دارویی هستند.

پیشگیری از آسیب مغزی اکتسابی

برای کاهش احتمال بروز چنین آسیبی، استفاده از وسایل ایمنی مانند کلاه ایمنی، کمربند ایمنی و رعایت نکات ایمنی در فعالیت‌های ورزشی و رانندگی ضروری است. پرهیز از مصرف مواد مخدر و الکل نیز در پیشگیری نقش مهمی ایفا می‌کند.

نقش عصب‌روان‌شناسی در توانبخشی

توانبخشی عصب‌روان‌شناختی با سه راهبرد اصلی عمل می‌کند:

• ترمیم: تحریک عملکردهای آسیب‌دیده

• جبران: استفاده از سایر توانایی‌های شناختی برای انجام وظایف

• جایگزینی: بهره‌گیری از ابزارها یا روش‌های خارجی برای ارتقای عملکرد

هدف اصلی این راهکارها، بازگرداندن فرد به زندگی روزمره به‌طور سازنده و رضایت‌بخش است.

درمان‌های فیزیوتراپی برای آسیب مغزی

فیزیوتراپی به عنوان یکی از مؤثرترین روش‌های درمان در آسیب مغزی اکتسابی، با تمرکز بر بازیابی حرکت، تعادل و عملکردهای عضلانی به بهبود کیفیت زندگی بیماران کمک می‌کند. تکنیک‌های مورد استفاده شامل:

• تمرینات تعادلی و تقویتی

• کاردرمانی

• تمرینات تنفسی و هماهنگی عضلانی

اهداف اصلی:

• بهبود حرکت و تعادل

• کاهش درد

• افزایش استقلال در انجام فعالیت‌های روزمره

عملکردهای شناختی تحت تأثیر آسیب مغزی

برخی از توانایی‌های شناختی که ممکن است دچار اختلال شوند:

• جهت‌یابی: درک زمان، مکان و شخص

• توجه: تمرکز و هوشیاری در محیط

• عملکردهای اجرایی: برنامه‌ریزی، سازمان‌دهی و تصمیم‌گیری

• زبان: درک، بیان و واژگان

• حافظه: یادآوری اطلاعات، وقایع و مهارت‌ها

فیزیوتراپی آسیب مغزی اکتسابی

فیزیوتراپی یکی از روش‌های مؤثر در درمان و بهبودی بیماران با آسیب مغزی اکتسابی است. آسیب مغزی اکتسابی به معنای هر نوع آسیبی است که به مغز اعمال می‌شود و پس از تولد اتفاق می‌افتد، مانند سکته مغزی، ترومای مغزی یا تومور مغزی. این نوع آسیب مغزی ممکن است منجر به اختلالات مختلف در حرکت، تعادل، صحبت کردن، حافظه، شناخت و توانایی انجام فعالیت‌های روزانه شود.

فیزیوتراپی در این بیماران به منظور بهبود توانایی حرکتی، تعادل، قدرت عضلات و کیفیت زندگی استفاده می‌شود. فیزیوتراپست‌ها با استفاده از تمرینات و تکنیک‌های مختلفی مانند تمرینات تقویتی، تمرینات تعادل، تمرینات کاردرمانی و تمرینات تنفسی به بیماران کمک می‌کنند تا بهبود یابند. هدف اصلی فیزیوتراپی در این بیماران، افزایش استقامت، کاهش درد، بهبود تعادل و حرکت، افزایش قدرت عضلات و بهبود کیفیت زندگی آنها است. این روش درمانی نه تنها به بیماران کمک می‌کند تا بهبود یابند، بلکه از ایجاد عوارض جانبی نیز جلوگیری می‌کند و به آنها کمک می‌کند تا به شکلی بهتر و بهتر با محیط پیرامون خود ارتباط برقرار کنند.

جمع‌بندی

آسیب مغزی اکتسابی ممکن است تأثیرات گسترده‌ای بر جسم و روان فرد بگذارد، اما با تشخیص به‌موقع و استفاده از روش‌هایی مانند فیزیوتراپی تخصصی، می‌توان مسیر بازگشت به زندگی عادی را هموار کرد. فیزیوتراپی فانتوم زنجان آماده ارائه خدمات تخصصی در این زمینه برای بهبود کیفیت زندگی بیماران عزیز است.