دیسک گردن یا فتق دیسک گردنی یکی از شایع‌ترین مشکلات ستون فقرات است که می‌تواند منجر به درد گردن، شانه، بازو و بی‌حسی یا گزگز در دست‌ها شود. این عارضه معمولاً به‌دلیل فشار زیاد، وضعیت بدنی نامناسب یا فرسایش تدریجی دیسک‌های بین‌مهره‌ای به وجود می‌آید. با توجه به اینکه این بیماری می‌تواند عملکرد روزمره فرد را مختل کند، انتخاب روش درمانی مناسب از اهمیت بالایی برخوردار است. درمان دیسک گردن بسته به شدت علائم، از روش‌های محافظه‌کارانه مانند فیزیوتراپی و دارودرمانی تا جراحی‌های تخصصی متغیر است. در این مقاله انواع روش‌های درمان دیسک گردن را معرفی می‌کنیم با فیزیوتراپی فانتوم زنجان همراه باشید.
روش های درمان دیسک گردن
درمان دیسک گردن (فتق دیسک گردنی) بسته به شدت علائم، میزان فشار روی عصب و وضعیت عمومی بیمار، می‌تواند شامل روش‌های غیرجراحی یا در موارد شدید، جراحی باشد. در ادامه، روش‌های اصلی درمان دیسک گردن آورده شده‌اند:
1. استراحت نسبی و اصلاح سبک زندگی
-
کاهش فعالیت‌هایی که فشار به گردن وارد می‌کنند
-
پرهیز از نشستن طولانی، کار با کامپیوتر بدون استراحت
-
استفاده از بالش مناسب در خواب
2. دارودرمانی
-
داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAIDs): مانند ایبوپروفن یا ناپروکسن برای کاهش درد و التهاب
-
شل‌کننده‌های عضلانی: برای کاهش اسپاسم گردن
-
داروهای ضد درد عصبی: مانند گاباپنتین یا پره‌گابالین در صورت درد تیرکشنده به دست‌ها
-
در موارد شدید: تزریق کورتون موضعی در ناحیه اطراف عصب
3. فیزیوتراپی تخصصی
از مؤثرترین و مهم‌ترین روش‌های درمانی دیسک گردن است:
شامل:
-
تمرینات کششی و تقویتی گردن و شانه‌ها
-
الکتروتراپی (TENS، اولتراسوند) برای کاهش درد و التهاب
-
درمان دستی (مانیپولاسیون یا موبیلیزاسیون)
-
تمرینات اصلاح پوسچر
-
لیزر درمانی کم‌توان برای تسکین درد عصب
4. یقه گردنی (کلار گردن)
-
استفاده موقت برای کاهش فشار روی مهره‌ها
-
هشدار: استفاده طولانی‌مدت بدون تجویز پزشک می‌تواند موجب ضعف عضلات گردن شود
5. درمان‌های مکمل
-
طب سوزنی
-
ماساژ درمانی (توسط فرد آموزش‌دیده)
-
تمرینات یوگا و مدیتیشن (با احتیاط و زیر نظر متخصص)
6. درمان جراحی (در موارد خاص)
وقتی درمان‌های غیرجراحی مؤثر نباشند یا علائمی مثل ضعف پیشرونده، بی‌حسی شدید یا فشار روی نخاع وجود داشته باشد، جراحی پیشنهاد می‌شود.
انواع جراحی دیسک گردن:
-
دیسککتومی قدامی (ACDF): برداشتن دیسک و جایگزینی آن با پیوند استخوان یا دیسک مصنوعی
-
لامینکتومی یا فورامینوتومی: برداشتن بخش‌هایی از استخوان برای کاهش فشار بر عصب
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
-
درد شدید گردن با تیرکشیدن به بازو و انگشتان
-
بی‌حسی یا گزگز مداوم
-
ضعف عضلات بازو یا دست
-
اختلال در کنترل ادرار یا راه رفتن (علائم فشار نخاع)
دیسک گردن در بسیاری از موارد با درمان‌های غیرجراحی به‌خوبی کنترل می‌شود. شروع زودهنگام درمان، انجام فیزیوتراپی اصولی و اصلاح وضعیت بدنی نقش مهمی در پیشگیری از پیشرفت بیماری دارند. مشورت با متخصص مغز و اعصاب یا فیزیوتراپیست، کلید انتخاب بهترین روش درمانی برای هر بیمار است.
بیشتر بخوانید … درد پاشنه پا : کمبود ویتامین ها و ریز مغذی ها
تمریناتی برای درمان دیسک گردن
اکنون چند حرکت موثر و مفید برای درمان دیسک گردن را به شما آموزش می‌دهیم. یادتان باشد اگر پزشک شما تمرینات خاصی را برای‌تان تجویز کرده است، همان‌ها را ادامه دهید و بدون اجازه او تمرینی به برنامه‌تان اضافه نکنید. نکته دیگر اینکه، اگر حین انجام این تمرینات درد و ناراحتی حس کردید، بلافاصله تمرین خود را متوقف کنید.
تمرین۱ عقب بردن چانه
- این تمرین عضلات عمقی گردنی شما (عضلات جلوی گردن) را فعال و تقویت می‌کند.
- ۲ انگشت خود را در پایین چانه قرار دهید؛
- به آرامی چانه خود را به عقب بکشید و سر خود را به سمت عقب جمع کنید. در عین حال، از انگشتان خود استفاده کنید تا چانه را در تمام مدت جمع نگه دارید؛
- این وضعیت را برای ۳ تا ۵ ثانیه حفظ کنید؛
- یک لحظه گردن خود را شل کنید و بگذارید گردن جلو بیاید؛
- این تمرین را در ۲ تا ۳ ست با ۱۰ تکرار انجام دهید.
- نکته: باید احساس کنید که پشت گردن‌تان دراز می‌شود یا «کشیده می‌شود» این احساس کشش مهم است.
تمرین۲ کشش گردن با کمک حوله
- این کشش می‌تواند برخی از علائم درد را از بین ببرد و مواد دیسک را به جای خود بازگرداند. اگر این کشش باعث درد بیشتر شد، آن را قطع کنید.
- در حالی که حوله‌ای را دور گردن خود انداخته‌اید، روی صندلی بنشینید؛
- اکنون ستون فقرات خود را به سمت بالا و پشتی صندلی خود بکشید؛
- گردن را به آرامی عقب ببرید و در عین حال با نگهداشتن حوله مراقب عقب رفتن زیاد گردن باشید؛
- چند ثانیه در این وضعیت بمانید و سپس به حالت اول برگردید؛
- این تمرین را در ۵ یا ۳۰ تکرار انجام دهید.
تمرین۳ کشش تک بازو
- این تمرین باعث کشیده شدن عضلات قفسه سینه می‌شود. ممکن است این عضلات خشک و سفت شده باشند و روی وضعیت گردن تاثیر گذاشته باشند. انجام این حرکت باعث می‌شود تا شما وضعیت بهتری پیدا کنید و دردتان آرام‌تر شود.
- به دیوار نزدیک شوید و یکی از دستان خود را با کف دست روی دیوار قرار دهید؛
- کمر صاف باشد و آن را اصلا قوس ندهید؛
- حالا به جلو خم شوید و کمی از بازو دور شوید؛
- حالا باید کشش را در ناحیه قفسه سینه خود احساس کنید؛
- ۳۰ ثانیه در این حالت بمانید و سپس حرکت برای دست دیگر انجام دهید.
- نکته مهم این تمرین این است که نه تنها شانه، بلکه قفسه سینه را نیز بکشید. اگر احساس کشش در عضلات سینه‌ای ندارید، زاویه و موقعیت خود را تغییر دهید.
تمرین۴ کشش عضله ذوزنقه‌ای
- این تمرین باعث کشیدگی عضلات گردن و قسمت فوقانی پشت می‌شود که احتمالا در افراد مبتلا به دیسک گردن این عضله بسیار خشک و سفت شده است.
- در حالت ایستاده یا نشسته شروع کنید؛
- یکی از دستان خود را در سمت مخالف سر قرار دهید و دست دیگر را پشت سر خود قرار دهید؛
- حالا سر را به سمت شانه خود پایین بکشید (دقت کنید بسیار آرام و آهسته این کار را انجام دهید)؛
- از دست بالا استفاده کنید تا سر خود را برای کشش عمیق‌تر به سمت پایین هدایت کنید؛ (اینکار بدون فشار باید باشد.)
- ۲۰-۳۰ ثانیه در این وضعیت باشید و سپس حرکت را برای طرف دیگر انجام دهید.
تمرین۵ کشش عضله کتف با استفاده از باند کشی
- این تمرین برای تثبیت و تقویت عضلات میانی کمر است که به شما امکان می‌دهد وضعیت بدن خود را بهبود ببخشید.
- در یک وضعیت راحت و صحیح بایستید؛
- یک باند مقاومتی (سطح مقاومتی که استفاده می‌کنید بستگی به سطح قدرت فردی شما دارد) را با هر دو دست نگه دارید، آرنج‌های خود را صاف کرده و مطابق شکل بایستید؛
- در حالی که آرنج‌های خود را قفل کرده‌اید، به آرامی دست‌های خود را به سمت بیرون و پشت بدن خود حرکت دهید. باید احساس کنید که عضلات بین تیغه‌های شانه منقبض و فشرده می‌شوند؛
- تا جایی که راحت هستید ادامه دهید. مقداری ناراحتی عضلانی (سوزش) خوب است، اما نباید احساس درد در بازوها یا گردن بکنید؛
- از بالا انداختن شانه‌ها به سمت گوش خودداری کنید؛
- این تمرین را در دو ست ۱۰تایی تکرار کنید و به تدریج به سه ست ۱۰تایی افزایش دهید.
ورزش‌های ممنوعه برای دیسک گردن
در افراد مبتلا به دیسک گردن (فتق دیسک گردنی)، برخی حرکات و ورزش‌ها می‌توانند باعث بدتر شدن علائم، افزایش فشار روی دیسک‌ها و حتی آسیب‌های عصبی شوند. شناخت و پرهیز از این ورزش‌های ممنوعه برای پیشگیری از عوارض، بسیار ضروری است.
1. بلند کردن وزنه سنگین بالای سر
-
مانند پرس شانه با دمبل یا هالتر
-
دلیل: فشار مستقیم روی مهره‌های گردنی و افزایش ریسک بیرون‌زدگی بیشتر دیسک
2. تمرینات شکم با خم شدن گردن
-
مانند دراز و نشست سنتی (Sit-up)
-
دلیل: خم کردن گردن به جلو در این تمرین فشار زیادی به دیسک گردنی وارد می‌کند
3. حرکات کششی شدید گردن
-
مانند چرخاندن شدید یا خم کردن زیاد گردن به جلو یا عقب
-
دلیل: افزایش احتمال تحریک عصب‌ها یا فشار روی نخاع
4. تمرینات پرشی و پر تحرک (High Impact)
-
مانند طناب زدن، دویدن روی سطح سخت، ایروبیک پرشی
-
دلیل: ضربات مکرر باعث فشردگی بیشتر دیسک‌های بین‌مهره‌ای گردن می‌شود
5. حرکات یوگا یا پیلاتس با خم گردن زیاد
-
مانند “پل (Bridge)” یا “ایستادن روی سر (Headstand)”
-
دلیل: افزایش قوس گردن یا فشار معکوس روی مهره‌ها
6. ورزش‌های رزمی یا برخوردی
-
مانند کشتی، جودو، بوکس، فوتبال
-
دلیل: خطر ضربه مستقیم به گردن یا پیچش ناگهانی بسیار بالاست
7. شنا به سبک پروانه یا کرال پشت (در موارد حاد)
-
به‌ویژه اگر سر زیاد از آب بیرون نگه داشته شود
-
دلیل: فشار به عضلات گردن و افزایش قوس گردنی
⚠️ نکات ایمنی مهم:
-
همیشه با پزشک یا فیزیوتراپیست مشورت کنید پیش از شروع ورزش.
-
در دوره‌های درد حاد، حتی برخی تمرینات سبک هم باید محدود شوند.
-
از حرکات سریع و انفجاری گردن به شدت پرهیز کنید.
-
تمرینات مجاز باید ملایم، تقویتی و کنترل‌شده باشند.
✅ جایگزین‌های ایمن:
-
پیاده‌روی سبک
-
تمرینات کششی ملایم گردن با راهنمایی فیزیوتراپیست
-
حرکات تقویتی ایزومتریک گردن و شانه
-
حرکات اصلاحی پوسچر و تقویت عضلات مرکزی بدن (Core)
بیماران مبتلا به دیسک گردن باید از حرکاتی که موجب فشار، خم شدن شدید یا ضربه به گردن می‌شود، اجتناب کنند. پیروی از برنامه درمانی و انتخاب تمرینات مناسب با راهنمایی متخصص، بهترین راه برای پیشگیری از آسیب بیشتر و بازگشت به فعالیت‌های روزمره است.
کلام آخر
درمان دیسک گردن به شرایط هر بیمار بستگی دارد و با رویکردی مرحله‌ای آغاز می‌شود. در بیشتر موارد، با درمان‌های غیرجراحی مانند دارو، فیزیوتراپی و اصلاح سبک زندگی می‌توان درد و علائم را کنترل کرد. تنها در موارد شدید یا مقاوم به درمان، نیاز به جراحی وجود دارد. تشخیص زودهنگام، پیگیری مداوم و همکاری با تیم درمانی، کلید اصلی موفقیت در کنترل و بهبود دیسک گردن است. انتخاب راهکار صحیح و توجه به توصیه‌های پزشکی می‌تواند از پیشرفت بیماری و بروز عوارض جدی جلوگیری کند.
خدمات کلینیک فیزیوتراپی فانتوم
در مجموعه ی ما فیزیوتراپیست پس از بررسی علامت ها می تواند برنامه ی مناسبی برای درمان بیمار انتخاب کند. خدمات فیزیوتراپی مانند:
برای مشاوره و گرفتن نوبت در منزل و یا آشنایی با کلینیک فیزیوتراپی فانتوم کلیک کنید.