درد سیاتیک یکی از دردهای آزاردهنده می باشد که از کمر شروع می‌شود و تا باسن، پشت ران و ساق پا احساس می‌شود. درد در این عصب به طور ناگهانی شروع می‌شود اما در موارد خفیف با مرور زمان و مراقبت و درمان صحیح بهتر می‌شود. البته در برخی بیماران درد سیاتیک ممکن است به قدری شدید باشد که درمان آن نیازمند جراحی باشد. درگیری های عصب سیاتیک می تواند شخص را در انجام فعالیت های روزمره محدود کند و به این دلیل درمان این عارضه از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. در این مطلب قصد داریم به بررسی درد سیاتیک بپردازیم و علائم و درمان این مشکل را بررسی کنیم؛ با فیزیوتراپی فانتوم زنجان همراه باشید.
سیاتیک: سیاتیک بزرگترین عصب در بدن انسان است که از نخاع منشا می گیرد و از باسن نیز می‌گذرد ؛ سپس منشعب شده و وارد هر دو پا می‌شود. درگیری این عصب می‌تواند خود را به صورت یک درد متوسط تا شدید در کمر، باسن و پاها نشان دهد. همچنین در این صورت ممکن است در این مناطق احساس ضعف یا بی‌حسی کنید.
علائم درگیری عصب سیاتیک
وقتی عصب سیاتیک شما تحت فشار قرار بگیرد، علائمی مانند ضعف عضلانی و بی‌حسی، گزگز احساس سوزش در پا و کمر را مشاهده می کنید که در اغلب موارد زندگی عادی را با اختلال مواجه می‌کند. علائم سیاتیک می تواند تقریباً در هر نقطه ای از مسیر عصب باشد؛ به خصوص مسیری که از کمر تا باسن و پشت ران ها و پاها عبور می کند. نوع درد می تواند از یک درد خفیف تا یک درد تیز و سوزشی متفاوت باشد و گاهی اوقات نیز ممکن است مانند یک شوک الکتریکی احساس شود. این درد زمانی که سرفه یا عطسه می کنید یا برای مدت طولانی می نشینید، می تواند بدتر شود.
درگیری سیاتیک معمولاً فقط یک طرف بدن را درگیر می کند. برخی از افراد همچنین دارای بی حسی، گزگز یا ضعف عضلانی در ساق یا پا هستند. گاهی یک قسمت از پا ممکن است دردناک باشد، در حالی که قسمت دیگر ممکن است دچار بی حسی شده باشد.
علل درگیری سیاتیک
علل درد سیاتیک می تواند به دلیل هرچیزی باشد که به عصب سیاتیک یا ریشه های عصبی آن فشار می آورد. برخی از شرایطی که می‌تواند آسیب به این عصب و تحریک آن را به همراه داشته باشد عبارتند از:
- بیرون زدگی دیسک: مهره‌ها در ستون فقرات توسط دیسک های بین مهره ای از یکدیگر جدا می‌شوند که ماده ای ضخیم و شفاف می باشند و انعطاف‌پذیری حین حرکت را برای شما تأمین می‌کنند. زمانی که این دیسک ها آسیب ببینند و دچار بیرون زدگی شوند، ممکن است عصب سیاتیک شما را تحریک کند و در نتیجه باعث درد و بی‌حسی شما شود.
- تنگی کانال نخاعی: در این حالت به دلیل تنگی و باریک بودن فضای کانال نخاعی، فشار به نخاع و ریشه‌های عصب سیاتیک وارد می شود و موجب درد در ناحیه کمر و همچنین در مسیر عصب سیاتیک شما می‌شود.
- اسپوندیلولیستزیس یا سرخوردگی مهره: زمانی که یک مهره نسبت به مهره دیگر حرکت می کند و اصطلاحا دچار سرخوردگی می شود، ممکن است موجب آسیب به این عصب شود.
- سندرم پیریفورمیس: این سندرم نوعی اختلال عضلانی می باشد که در آن عضله ای به نام پیریفورمیس به طور غیرارادی منقبض یا سفت می‌شود و در نهایت عصب سیاتیک شما را تحریک می کند و درد را برایتان به همراه می‌آورد. مواردی مثل نشستن طولانی مدت، زمین خوردن یا تصادف، باعث تشدید این عارضه می شوند و در نتیجه فشار روی عصب سیاتیک و درد را افزایش می دهند.
- تومورها و کیست ها
- بارداری
عوامل خطرساز درد سیاتیک
- افزایش سن که موجب تغییرات تخریبی و ایجاد آرتروز و فرسودگی دیسک می شود و فشار روی عصب سیاتیک را افزایش می دهد
- چاقی و اضافه وزن
- سبک زندگی و فعالیت هایی که افراد را مجبور به نشستن طولانی مدت یا بلند کردن اجسام سنگین می کنند
- دیابت که بر نحوه استفاده بدن از قند خون تاثیر می گذارد، خطر آسیب عصب را افزایش می دهد
روش های درمان سیاتیک
هدف از درمان سیاتیک، کاهش درد و افزایش دامنه حرکتی بیمار است و به همین دلیل شیوه‌های مختلفی برای درمان سیاتیک مورد استفاده قرار می‌گیرد. با تشخیص آسیب‌دیدگی و درگیری این عصب، پزشک راه‌های درمان را برای شما در نظر می گیرد و نکاتی را برای تسکین درد و درمان این بیماری به شما آموزش می دهد. توجه داشته باشید که در صورت ابتلا به این عارضه، باید تا جای ممکن به فعالیت‌های روزمره خود ادامه دهید. دراز کشیدن مداوم و یا پرهیز از انجام فعالیت‌های روزانه می‌تواند وضعیت شما را بدتر کند.
دارودرمانی
داروهای مسکن، ضدالتهاب غیراستروئیدی، شل کننده های عضلانی و سایر داروها ممکن است به کاهش علائم سیاتیک کمک کنند. بهترین دارو برای مشکلات سیاتیک، استفاده از مسکن های ضدالتهاب و غیراستروئیدی ازجمله آسپرین، ناپروکسن، ایبوپروفن می‌باشد. باتوجه به این موضوع که برخی افراد از این داروها بدون نسخه استفاده می‌کنند، باید توجه شود که نباید بدون دستور پزشک دارو مصرف نمایید؛ زیرا مصرف آسپرین ممکن است با زخم و خونریزی همراه باشد.
فیزیوتراپی
یکی دیگر از روش هایی که درد سیاتیک پای راست و چپ را از بین می‌برد، فیزیوتراپی می باشد. یک فیزیوتراپیست برای از بین بردن درد در بیماران، یک برنامه‌ی منظم و دقیق برای انجام حرکات ورزشی تعیین می‌کند و بیمار را مکلف می‌کند تا از آن برنامه پیروی کند.
تزریق استروئید
در برخی موارد تزریق یک داروی کورتیکواستروئیدی به ناحیه اطراف ریشه عصبی می تواند به کاهش درد ناشی از درگیری عصب سیاتیک کمک کند.
جراحی
پزشک متخصص در ابتدا استفاده از روش‌های دارویی و غیرتهاجمی مثل فیزیوتراپی را توصیه خواهد کرد و درصورتی‌که این روش‌ها در درمان درد مؤثر نباشند به‌ناچار عمل جراحی را توصیه خواهد کرد. همچنین زمانی که دردهای سیاتیکی با عدم کنترل روده و مثانه همراه باشد، ضروری است به‌سرعت جراحی انجام گیرد. انتخاب نوع روش جراحی به شرایط فردی و تشخیص پزشک بستگی خواهد داشت.
درمان سیاتیک با فیزیوتراپی
حرکات ورزشی و تکنیک هایی که با کمک فیزیوتراپیست انجام می‌شود میزان فشار عصب سیاتیک را کم می‌کند، عضلات را قوی تر می‌کند و در نهایت درد عصب سیاتیک از بین می‌رود. لازم به ذکر است شایع‌ترین دلیل دردهای سیاتیک، فشاری است که به اعصاب وارد می‌شود. در فیزیوتراپی بر کاهش این فشار و کاهش تنش عضلانی در باسن، پاها و کمر تمرکز می‌شود.
در اولین جلسه فیزیوتراپی، فیزیوتراپیست یک ارزیابی کامل از شرایط بیمار را انجام می‌دهد و سؤالاتی در مورد درد سیاتیک و سابقه پزشکی می‌پرسد. پس از ارزیابی وضعیت بیمار، یک برنامه درمانی فیزیوتراپی متناسب با بیمار تجویز و آموزش داده می شود. این برنامه معمولاً شامل تمریناتی برای اصلاح وضعیت بدنی، تقویت عضلات مرکزی و بهبود دامنه حرکتی می باشد. همچنین در کلینیک فیزیوتراپی، علاوه بر تمرین درمانی از تکنیک ها و دستگاه های مختلفی استفاده می شود تا در نهایت علائم شما کاهش پیدا کند.
برخی از روش‌های رایج فیزیوتراپی که برای تسکین دردهای سیاتیک توسط متخصصان فیزیوتراپی توصیه می‌شوند شامل اصلاح وضعیت بدن، درمان دستی، کشش مکانیکی، سوزن خشک، تمرینات و حرکات کششی برای تثبیت عصب و بافت می باشند. در صورت ابتلا به مشکلات سیاتیک، انجام ورزش های مناسب می‌تواند بسیار مفید و مؤثر باشد. درصورتی‌که بیمار با فیزیوتراپیست خود در مورد کشش‌ها و ورزش‌های مفید و غیرمفید مشورت نکند، ممکن است سبب تشدید درد خود گردد. بنابراین توصیه می‌شود پیش از انجام هر حرکت کششی یا ورزش جدید با فیزیوتراپیست خود مشورت نمایید.
الکتروتراپی
الکتروتراپی یک روش غیرجراحی می باشد که در فیزیوتراپی برای درمان دردهای سیاتیک و دیگر مشکلات عضلانی و اسکلتی استفاده می شود. در این روش از جریان های الکتریکی برای کاهش درد و بهبود عملکرد فرد استفاده می شود.
لیزردرمانی
لیزردرمانی یکی از روش های نوین برای درمان درد سیاتیک می باشد. در این روش از پرتوهای نوری لیزر به منظور کاهش درد و التهاب و افزایش سرعت فرایند بهبودی در ناحیه آسیب دیده استفاده می شود. لازم به ذکر است که این روش ایمن به شمار می رود. لیزردرمانی ممکن است به تنهایی کافی نباشد و بهتر است به عنوان بخشی از یک برنامه جامع درمانی در نظر گرفته شود.
تکارتراپی
در این روش درمانی از دستگاهی خاص برای انتقال امواج به بافت های عمیق بدن استفاده می شود که این امواج می توانند به ترمیم بافت ها، افزایش جریان خون و کاهش التهاب کمک کنند. قبل از شروع درمان، مشاوره با پزشک و فیزیوتراپیست الزامی است تا بتوانید بهترین برنامه درمانی مناسب با شرایط فردی خودتان را انتخاب کنید.
آب درمانی
آب درمانی می تواند به کاهش درد و بهبود وضعیت بیماران مبتلا به درگیری سیاتیک کمک کند. به طور کلی انجام حرکات ورزشی و کششی ملایم در آب گرم می تواند فشار روی مهره ها را کم کند و باعث افزایش انعطاف پذیری و کاهش درد شود.
طب سوزنی
درمان سیاتیک با استفاده از طب سوزنی از گذشته وجود داشته است. امروزه با جدیدترین روش‌های طب سوزنی، بیماران با درد سیاتیک حتی در موارد مزمن، قادر هستند درد را با طب سوزنی تسکین بخشند.
کلام آخر
به طور کلی علائم سیاتیک با روش‌های درمانی غیرتهاجمی که در بالا نیز به آنها اشاره شد بهبود می‌یابد اما در برخی موارد دردهای حاد به درمان‌های تخصصی‌تر نیاز دارند. در برخی موارد ممکن است پزشک متخصص در صورت عدم موفقیت در درمان سیاتیک با روش های غیرتهاجمی، به‌ناچار عمل جراحی را تجویز نماید. توصیه می‌شود در صورت ابتلا به مشکلات سیاتیک سریعاً به متخصص مراجعه کرده تا علت آن بررسی شود و شیوه درمانی مناسب تجویز گردد و از بروز عوارض بعدی نیز جلوگیری شود زیرا در درمان این مشکل مراجعه زودهنگام به پزشک از اهمیت زیادی برخوردار است.