تشخیص ام اس در کودکان : مولتیپل اسکلروزیس یا ام اس نوعی اختلال پیشرونده دستگاه عصبی مرکزی است که می‌تواند افراد را در هر جنس و سنی، از جمله سن کودکی درگیر کند. علت ام اس در کودکان هنوز شناخته شده نیست، اما وجود پاره ای شرایط می‌تواند زمینه ابتلا به آن را فراهم کند.فقط 3 تا 5 درصد از افراد مبتلا به ام اس قبل از 16 سالگی و کمتر از 1 درصد آنها قبل از 10 سالگی تشخیص داده می شوند.
مولتیپل اسکلروزیس (ام اس) یک بیماری خود ایمنی است. در اثر بروز این بیماری سیستم ایمنی بدن به اشتباه به میلین سیستم عصبی حمله می کند. میلین ماده ای است که اعصاب مغز و نخاع را احاطه کرده و از آن ها محافظت می کند. میلین به سیگنال ها اجازه می دهد تا به سرعت از طریق اعصاب حرکت کنند. در صورت آسیب دیده میلین، سیگنال ها کند شده و ارتباط نادرستی دارند و باعث بروز علائم MS می شوند.
به طور خلاصه، دقیقا معلوم نیست که چه عواملی باعث بیماری ام اس در کودکان می‌شوند. در ادامه به بررسی تشخیص ام اس در کودکان می پردازیم تا انتهای مقاله با کلینیک فیزیوتراپی فانتوم همراه باشید.
اما، تحقیقات انجام شده نشان داده است که موارد زیر خطر ابتلا را افزایش می‌دهند:
- قرار گرفتن در معرض سموم، مانند دود سیگار و آفت کش‌ها
- کمبود ویتامین D
- داشتن اضافه وزن
- مسائل ژنتیکی، به ویژه مسائل مرتبط با سیستم ایمنی بدن
- قرار گرفتن در معرض ویروس اپشتین بار (Epstein-Barr)، یا ابتلا به مونونوکلئوز
اولین علائم بیماری در کودکان متفاوت است. ممکن است بیماری پس از ابتلای کودک به اختلالات عصبی به نام آنسفالومیلیت حاد منتشر (ADEM) ایجاد شود. بیشتر اوقات، علائم ADEM شامل سردرد، گیجی، کما، تشنج، سفتی گردن، تب و بیحالی شدید، پس از چند هفته از بین می‌رود. اما برخی از کودکان بعد از آن با مشکلاتی مانند ام اس روبرو می‌شوند.
علائم MS کودکان و نوجوانان
علائم MS بستگی به این دارد که کدام عصب تحت تأثیر قرار گرفته باشد. از آنجا که آسیب میلین می تواند بر روی هر قسمت از سیستم عصبی مرکزی تأثیر بگذارد، علائم ام اس غیر قابل پیش بینی بود و از فردی به فرد دیگر متفاوت است. در كودكان، ام اس تقریباً همیشه از نوع عود كننده و بهبود دهنده است. این بدان معناست که این بیماری به طور متناوب بین عود و بازگشت بیماری با علائم جدید و دوره بهبودی که فقط علائم خفیف یا بدون آن وجود دارد، بروز پیدا می کند. این علایم می توانند روز ها تا هفته ها ادامه داشته و بهبودی ماه ها یا سال ها به طول انجامد. در نهایت، بیماری می تواند به ناتوانی دائمی تبدیل شود.
اکثر علائم MS کودکان همان علایم بزرگسالان است، از جمله:
- ضعف
- لرزیدن
- لکنت زبان
- مشکلات تعادل
- مشکل در راه رفتن
- مشکلات کنترل روده و مثانه
- اسپاستیسیته (انقباض مداوم عضله)
- سوزن سوزن شدن و بی حسی در اندام ها
- مشکلات چشمی، از جمله از دست دادن بینایی، درد با حرکت چشم و دو بینی
معمولاً علائمی مانند ضعف، بی حسی و سوزن سوزن شدن و از دست دادن بینایی هر بار فقط در یک طرف بدن اتفاق میفتد.
اختلالات خلقی اغلب در کودکان مبتلا به ام اس رخ می دهد. افسردگی شایع ترین علائم روانی در کودکان مبتلا به ام اس است که در حدود ۲۷ درصد از کودکان مبتلا به ام اس وجود دارد
سایر شرایط احتمالی ام اس در کودکان، عبارتند از:
- اضطراب
- اختلال هراس
- اختلال سازگاری
- اختلال دو قطبی
تقریباً ۳۰ درصد کودکان مبتلا به ام اس دارای اختلال شناختی یا تفکر هستند. فعالیت هایی که در این کودکان بیشتر تحت تأثیر قرار می گیرند، عبارتند از:
- حافظه
- میزان تمرکز و توجه
- پردازش اطلاعات و یادگیری
- سرعت و هماهنگی انجام کارها
- عملکردهای اجرایی مانند برنامه ریزی، سازماندهی و تصمیم گیری
برخی از علائم در کودکان بیشتر دیده می شود اما در بزرگسالان نادر هستند، از جمله:
- تشنج
- بی حالی
تشخیص ام اس در کودکان
پزشک از اطلاعات تاریخچه، معاینه و چندین آزمایش برای تأیید تشخیص ام اس و رد سایر علل احتمالی علائم استفاده می‌کند.همچنین، برای تشخیص، وی باید مدارک ام اس را در دو قسمت از سیستم عصبی مرکزی در دو زمان مختلف ببیند. آزمایشاتی که پزشک می‌تواند برای تشخیص ام اس در کودکان استفاده کند شامل موارد زیر است:
ام آر آی (MRI): جهت مشاهده آسیب مغز و نخاع، و وجود التهاب در عصب بینایی (نوریت بینایی) استفاده می‌شود.
گرفتن مایع مغزی نخاعی: در این روش، نمونه مایعی که مغز و نخاع را احاطه کرده، جمع آوری، و از نظر علائم ام اس بررسی می‌شود.
پتانسیل‌های برانگیخته شده (Evoked potentials): این آزمایش نشان می‌دهد که سیگنالها با چه سرعتی از طریق اعصاب حرکت می‌کنند. در نوریت بینایی، سرعت این سیگنالها کند می‌شود.
توموگرافی انسجام نوری (Optical coherence tomography): در این آزمایش از عصب بینایی عکس گرفته می‌شود تا میزان تحلیل رفتن آن مشاهده شود و برای بررسی نوریت بینایی بدون علائم مفید است.
آزمایشات خون و ادرار: از این آزمایشات معمولا برای رد سایر بیماریهای که علائم مشابه دارند استفاده می‌شود
درمان بیماری ام اس در کودکان و نوجوانان
اگرچه هیچ درمانی برای بیماری ام اس وجود ندارد، اما درمان هایی با هدف کاهش عوارض و بازگشت علائم و کند شدن روند پیشرفت بیماری وجود دارد:
- علائم خاص را می توان با مصرف داروها برای بهبود کیفیت زندگی درمان کرد.
- استروئیدها می توانند التهاب را و طول و شدت بازگشت علائم را کاهش دهند.
- اگر استروئیدها موثر واقع نشوند یا بیمار نتواند آنها را تحمل کند، از تبادل پلاسما که آنتی بادی های حمله کننده به میلین را از بین می برد، می توان برای درمان عود بیماری استفاده کرد.
- فعالیت های فیزیکی، شغلی و گفتار درمانی نیز می تواند برای کودکان مبتلا به ام اس مفید باشد.
توصیه های رژیم غذایی برای ام اس در کودکان
رژیم خاصی برای ام اس در کودکان وجود ندارد، اما پیروی از یک رژیم غذایی ناسالم با میزان بالاتر عود در کودکان مبتلا به ام اس ارتباط دارد. منظور از رژیم غذایی ناسالم استفاده مکرر از چربیهای اشباع شده، قند، غذاهای فوق العاده فرآوری شده، غلات تصفیه شده، و نمک بیش از حد است. توصیه می‌شود افراد مبتلا به ام اس حتماً مقادیر کافی میوه و سبزیجات مصرف کنند و از منابع غذایی حاوی امگا-3 ، آهن، و ویتامین D استفاده کنند. پیروی از یک سبک زندگی سالم، تغذیه متعادل، ورزش سالم و منظم، و داشتن خواب کافی می‌تواند به جلوگیری از پیشرفت بیماری کمک کند
امید به زندگی و چشم انداز کودکان و نوجوانان مبتلا به ام اس
ام اس در هر سنی که شروع شود، یک بیماری مزمن و پیشرونده است. اما کشنده نیست و معمولاً امید به زندگی را پایین نمی‌آورد. ام اس در کودکان غالبا از نوع عود‌کننده – بهبود‌یابنده است و با سرعت کمتری پیشرفت می‌کند و اختلالات قابل توجه آن حدود 10 سال دیرتر از بزرگسالی ایجاد می‌شود.
اما با این حال، کودکان معمولاً 10 سال زودتر به کمک دائمی نیاز پیدا می‌کنند. طی چند سال اول پس از تشخیص، عود بیماری در کودکان از بزرگسالان بیشتر است، اما سریعتر از ام اس بزرگسالان بهبود می‌یابد. بیماری ام اس اطفال قابل درمان و پیشگیری نیست، اما با درمان علائم، رفع چالش‌های عاطفی و اجتماعی و حفظ سبک زندگی سالم، حفظ کیفیت زندگی امکان‌پذیر است.
ام اس در کودکان بر عملکرد شناختی آنها تأثیر می‌گذارد. خوب است کودکان یا نوجوانان مبتلا به ام اس آزمایش عصب روانشناختی را انجام دهند، تا به عنوان پایه ای برای یادآوری باشد و به تیم درمانی کمک کند تا بتوانند برای بهبود رویکردهای آموزشی با مدارس همکاری کنند.