صافی کف پا

صافی کف پا (Flat Feet) به وضعیتی گفته می شود که در آن قوس های داخلی پا هنگام ایستادن از بین می روند و کف پا کاملا در تماس با زمین قرار می گیرد. شاید ازنظر شما قوس کف پا نقش خاصی در بدن نداشته باشد اما صاف بودن کف پا و عدم وجود قوس های آن سبب می‌شود تا فرد دچار مشکلات کمر و درد کف پا شود. صافی کف پا باعث می‌شود فرد در هنگام ایستادن، درد زیادی را در ناحیه ساق و کف پا احساس کند. برای جلوگیری از بروز عوارض از بین رفتن قوس های کف پا باید به دنبال راه درمان کف پای صاف بود. در این مقاله به بررسی این مشکل و راه های کنترل عوارض و درمان آن خواهیم پرداخت. با فیزیوتراپی فانتوم زنجان همراه باشید.

علل صافی کف پا

کف پای انسان مجموعه‌ای از استخوان‌ها، مفاصل، تاندون‌ها و لیگامان‌ها می باشد. وظیفه اصلی کف پا و قوس های آن، تقسیم وزن بدن در هنگام راه رفتن و ایستادن است که در این صورت هیچ کدام از قسمت‌های پا فشار بیش از حدی را متحمل نمی‌شوند. علاوه بر این قوس های کف پا به آن انعطاف می بخشند و در واقع ما به لطف همین انعطاف‌پذیری کف پا است که می‌توانیم از مناطق ناهموار به راحتی و بدون درد عبور کنیم.
زمانی که تاندون‌ها به هر دلیلی (پارگی، التهاب، کشیدگی و …) نتوانند عملکرد خود را به درستی انجام دهند، قوس پا به صورت کامل شکل نمی‌گیرد و وزن بدن باعث می‌شود کف پا به زمین بچسبد. همچنین عوامل دیگری نیز باعث صافی کف پا می‌شوند که مهمترین آنها عبارتند از:

• ناهنجاری های مادرزادی
• ضعیف شدن عضلات کف پا به دلیل کم تحرکی
• کشیدگی یا پارگی تاندون های کف پا
• آسیب‌دیدگی تاندون آشیل
• شکستگی استخوان‌های پا
• هالوکس والگوس (خمیدگی انگشت شست پا)
• انحنای پا به سمت خارج
• شل شدن لیگامان‌ها
• فشارهای مداوم به پا (مثل استفاده مداوم از کفش های پاشنه بلند)
• دیابت
• اضافه وزن
• فشار خون بالا
• بارداری
• بیماری هایی مثل روماتیسم مفصلی
• فلج مغزی

علائم صافی کف پا

معمولاً صافی کف پا در ابتدا علائم و درد چندانی ندارد و افراد زمانی متوجه بروز این مشکل می‌شوند که با عوارض صافی کف پا مثل مشکلات کمر و درد پا مواجه می‌شوند. در بعضی از افراد، این وضعیت ممکن است سبب ایجاد درد زیاد در قوس کف پا یا در پاشنه پا پس از انجام فعالیت‌های ورزشی شود. علاوه بر این، صافی کف پا ممکن است باعث تورم و برآمدگی سمت داخلی مچ پا شود. سایر علائم صافی کف پا عبارتند از:

• خستگی سریع پا
• گرفتگی عضلات پا
• درد در ساق یا مچ پا حتی پس از فعالیت های کوتاه
• تغییر حالت راه رفتن
• انحراف قسمت جلوی پا و انگشتان پا به طرف بیرون
• درد کمر و کل پا (از کمر به پایین)

عوارض صافی کف پا

عارضه کف پای صاف بر نحوه توزیع وزن بدن روی پاها تاثیر می‌گذارد و به همین دلیل زمینه را برای بیماری‌ها و مشکلات استخوانی مختلفی فراهم می‌کند. به عنوان مثال در صورتی که صافی کف پا درمان نشود، ممکن است علاوه بر درد پاها، باعث بروز مشکلاتی همچون فتق دیسک کمر، آرتروز زانو، گودی کمر، دردهای عضلانی اسکلتی، تغییر حالت کف پا و بیماری‌های مختلف دیگر شود. علاوه بر این به دلیل سخت و دردناک بودن تحرک و ورزش در افراد مبتلا به صافی کف پا، زمینه برای کم تحرکی این افراد ایجاد می شود و به همین دلیل باعث افزایش احتمال ابتلای فرد به بیماری‌های قلبی عروقی، چاقی و دیابت می‌شود.

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

در صورتی که کف پای شما صاف باشد و هیچ دردی احساس نکنید، نیازی به نگرانی نیست. اما اگر پای شما درد می‌کند و در هنگام راه رفتن یا دویدن دچار مشکل می شوید، بهتر است به پزشک مراجعه کنید. تشخیص این مشکل نیازمند چندین آزمایش و تست می باشد. یکی از این آزمایش‌ها به این صورت است که پزشک از شما می‌خواهد تا روی پنجه‌ی پای خود بایستید؛ یک پای سالم و طبیعی در این حالت باید دارای قوس کف باشد و در صورتی که در این آزمایش، پزشک قوس کف پا را مشاهده کند، ممکن است دلیل درد پای شما صافی کف پا نباشد که در این صورت، پزشک ارزیابی های دیگری برای تشخیص مشکل شما انجام خواهد داد.

درمان صافی کف پا

به طور کلی روش های درمان صافی کف پا عبارتند از:

• غیرجراحی
• جراحی

درمان غیرجراحی:

اغلب صافی کف پا در کودکان نیازی به درمان ندارد، زیرا قوس کف پا در کودکان در حدود 6 سالگی شکل می‌گیرد و در بسیاری از موارد همراه با رشد کودک، صافی کف پا نیز اصلاح می شود. اما درمان صافی کف پا در نوجوانان و بزرگسالان در ابتدا با اقدامات حمایتی و تسکینی صورت می‌گیرد و در صورت اثربخش نبودن این اقدامات، عمل جراحی صافی کف پا به عنوان گزینه نهایی توصیه می‌شود.

استفاده از کفش و کفی مناسب

برای افراد با صافی کف پا بسیار حائز اهمیت می باشد؛ به طوری که کفش باید دارای قوس طولی باشد و اطراف پاشنه تا محدوده قوزک ها را در برگیرد. از طرفی کفی کفش باید از انعطاف‌پذیری کافی برخوردار باشد. حمایت قوس پا باعث کاهش فشار روی تاندون پشتی پا (آشیل) می ‌شود. البته نکته مهم در درمان صافی کف پا این است که استفاده از کفی و کفش طبی هیچ اصلاح ساختاری در پا ایجاد نمی کند و در واقع این موارد، برای انطباق بهتر کفش با پا و حمایت از ساختار پا در جهت اصلاح راستای آن موثر می باشند. اصلاح ساختار پا می تواند فشار را از روی بافت ها بردارد و خستگی را کاهش دهد و همچنین نحوه ایستادن و راه رفتن را بهبود بخشد. بنابراین استفاده از کفی قوس‌دار طراحی شده بر اساس پای فرد، فشار را روی قوس پای او کاهش می‌دهد و در صورت خم شدن بیش از حد پا به سمت داخل، باعث کاهش درد می‌شود.
توجه داشته باشید که عدم استفاده از کفی و کفش طبی مناسب باعث می شود که فشارهای وارد بر مفصل و ساختارهای پا به مفصل بالاتر مثل زانو و ستون فقرات انتقال یابند و آنها را دچار فرسایش و تخریب زودرس کنند.

بریس ها و ارتزها

درمان کف پای صاف در بزرگسالان نیز در ابتدا با استفاده از بریس ها و ارتزهای پا صورت می‌گیرد که وزن را از پا می کاهند و می­‌توانند کمک کننده باشند. این وسایل به مچ و پا استراحت می دهند، از آنها حمایت می کنند و در عین حال باعث ثبات این ناحیه می شوند.  این راهکارها تنها زمانی اثربخش هستند که فرد از ارتزها و کفی‌های سفارشی، تحت نظر پزشک استفاده کند. در غیر این صورت و در صورت استفاده از ارتزهای نامناسب و یا استفاده نادرست از آنها، ممکن است علائم بیماری بدتر شود.

داروهای ضد التهاب

همچنین معمولا سعی می‌شود با استفاده از داروهای ضد التهاب، درد فرد کنترل شود. 

فیزیوتراپی

فیزیوتراپی و تمرین درمانی می‌تواند تاثیر مثبتی بر صافی کف پا داشته باشد. در این روش درمانی از تکنیک ها و روش های متنوعی استفاده می شود که در ادامه به بررسی آنها می پردازیم.

درمان جراحی:

کف پای صاف بسیار شدید در بسیاری از موارد به خصوص وقتی همراه با درد و ناتوانی باشد، از طریق جراحی اصلاح می شود. جراحی بهتر است در دهه اول زندگی، قبل از بلوغ استخوانی انجام شود.
هدف از جراحی در این کودکان تسکین درد و ثبات مفصلی است. پس از جراحی، پا باید تا مدتی در گچ یا بریس بی‌حرکت نگه داشته شود و در طی این مدت، نباید روی پا وزن انداخته شود. به دنبال آن، تمرینات توانبخشی و فیزیوتراپی به منظور بازگرداندن قدرت فرد باید صورت گیرند.
در مواردی که عمل جراحی به شیوه اتصال استخوانی (فیوژن) صورت گرفته ممکن است پس از جراحی، پا از انعطاف‌پذیری کافی برخوردار نبوده و سفت و سخت باشد.

درمان صافی کف پا با فیزیوتراپی

فیزیوتراپی می‌تواند تاثیر مثبتی بر صافی کف پا داشته باشد. با استفاده از تمرینات تقویتی و انعطاف‌پذیری مخصوص، فیزیوتراپیست می‌تواند باعث بهبود عملکرد عضلات و همچنین کاهش درد و مشکلات شود. همچنین، ماساژ و تکنیک‌های دیگر فیزیوتراپی می‌توانند به کاهش درد و تسکین علائم مرتبط با این مشکلات کمک کنند. برخی روش‌های درمانی مورد استفاده در فیزیوتراپی برای عارضه صافی کف پا شامل موارد زیر می باشند:

تمرینات تقویتی:

تمریناتی که به تقویت عضلات کف پا و افزایش استحکام آنها کمک می‌کنند. ماساژ کف پا با توپ تنیس، کشش ساق پا، بلند کردن انگشت شست پا و جمع‌کردن حوله با انگشتان پا حرکاتی هستند که به درمان شما کمک میکنند.

تمرینات انعطاف‌پذیری:

تمریناتی که به افزایش انعطاف‌پذیری عضلات و تاندون های کف پا کمک می‌کنند.

ماساژ:

استفاده از ماساژ برای کاهش درد، تسکین علائم و بهبود جریان خون در منطقه مورد نیاز مفید است.

الکتروتراپی:

الکتروتراپی می‌تواند تاثیرات مثبتی بر روی صافی کف پا داشته باشد. این روش با استفاده از جریان الکتریکی می‌تواند باعث تحریک عضلات و بافت‌های مورد نظر در منطقه کف پا شود و این تحریک می‌تواند منجر به کاهش درد، بهبود عملکرد عضلات، افزایش جریان خون و کاهش التهاب در منطقه مورد نظر شود. همچنین، الکتروتراپی می‌تواند به تسهیل حرکت و افزایش انعطاف‌پذیری عضلات کف پا کمک کند.

تکارتراپی:

تکارتراپی معمولاً توسط فیزیوتراپیست‌ها برای بهبود عملکرد عضلات، افزایش انعطاف‌پذیری و کاهش درد استفاده می‌شود. در صورتی که شما مشکلاتی مانند درد یا ناتوانی در کف پا دارید، تکارتراپی می‌تواند در درمان شما موثر باشد.

اولتراسوند:

استفاده از اولتراسوند برای درمان صافی کف پا یکی از روش‌های فیزیوتراپی است که می تواند در کاهش درد و التهاب‌های مرتبط با این مشکل مفید باشد. اولتراسوند امواج صوتی با فرکانس بالا می باشد که به بافت‌های عمیق درون بدن نفوذ می‌کند و می‌تواند به تسریع فرایند بهبودی صافی کف پا کمک کند.

 لوازم طبی مناسب:

برای بهبود صافی کف پا، لوازم طبی کمکی می‌توانند نقش مهمی ایفا کنند. این وسایل میتوانند به بهبود و حتی پیشگیری کمک کند.