گیر افتادگی عصب اولنار یک اختلال عصبی شایع است که در آن عصب اولنار به دلیل فشار یا فشردگی در مسیر عبور خود دچار آسیب می‌شود. این عصب که از گردن شروع شده و از قسمت داخلی آرنج عبور می‌کند، مسئول حس و حرکت در قسمت‌هایی از دست است، به ویژه انگشت کوچک و نصف انگشت حلقه. در صورت بروز فشار مداوم یا آسیب به این عصب، ممکن است فرد دچار علائم مختلفی نظیر گزگز، بی‌حسی، ضعف عضلات دست و حتی تحلیل عضلانی شود. مهم‌ترین علت‌های گیر افتادگی عصب اولنار شامل فشار مکانیکی، حرکات تکراری، آسیب‌های تروماتیک و بیماری‌های زمینه‌ای نظیر دیابت و آرتروز است. درمان این اختلال معمولاً با تغییر عادات زندگی، فیزیوتراپی و در موارد شدیدتر جراحی انجام می‌شود. در ادامه به بررسی گیر افتادگی عصب اولنار می پردازیم تا انتهای مقاله با کلینیک فیزیوترپی فانتوم همراه باشید.

گیر افتادگی عصب اولنار چیست ؟

گیر افتادگی عصب اولنار یعنی فشار یا فشردگی روی عصب “اولنار”، که معمولاً در مسیر عبور این عصب در آرنج یا مچ دست اتفاق می‌افتد.

عصب اولنار یکی از سه عصب اصلی دست است که از گردن می‌آید، از بازو عبور می‌کند و در ناحیه آرنج از “تونل کوبیتال” (Cubital Tunnel) می‌گذرد. این عصب مسئول حس و حرکت بخشی از دست، به ویژه سمت داخلی (انگشت کوچک و نصف انگشت حلقه) است.

📍 شایع‌ترین محل گیر افتادگی:

• آرنج → سندرم تونل کوبیتال (Cubital Tunnel Syndrome)

• گاهی در مچ دست → سندرم گایون کانال (Guyon’s Canal Syndrome)

---

🔥 علائم گیر افتادگی عصب اولنار:

• گزگز، مورمور یا بی‌حسی در انگشت کوچک و انگشت حلقه.

• ضعف در گرفتن اشیاء یا اشکال در حرکات ظریف انگشتان.

• درد در ناحیه داخلی آرنج یا مچ.

• در موارد پیشرفته‌تر، آتروفی (تحلیل رفتن عضلات دست) و تغییر شکل انگشتان (مثلاً “دست چنگالی”).

🧠 دلایل شایع گیر افتادگی عصب اولنار:

• خم شدن آرنج برای مدت طولانی (مثل هنگام تلفن صحبت کردن یا خوابیدن با آرنج خم).

• وارد آمدن فشار مکرر بر آرنج (مثل تکیه دادن طولانی).

• آسیب‌های مستقیم به آرنج یا شکستگی‌های قدیمی.

• ضخیم شدن رباط‌ها یا بافت‌های اطراف عصب.

• حرکات تکراری (در برخی ورزش‌ها یا مشاغل).

---

🛠️ روش‌های درمان:

درمان غیرجراحی (در موارد خفیف تا متوسط):

• تغییر عادات (مثلاً صاف نگه داشتن آرنج هنگام خواب).

• استفاده از اسپلینت (آتل) شبانه برای صاف نگه داشتن آرنج.

• داروهای ضدالتهاب (مثل ایبوپروفن).

• فیزیوتراپی و تمرینات کششی و تقویتی.

درمان جراحی (در موارد شدید یا عدم پاسخ به درمان‌های ساده):

• آزادسازی عصب اولنار.

• انتقال عصب به محل کم فشارتر.

🎯 نکته مهم:

هرچه زودتر این مشکل تشخیص داده و درمان شود، شانس بازیابی کامل حس و حرکت دست بالاتر خواهد بود. در صورت تأخیر زیاد، آسیب‌های دائمی ممکن است ایجاد شود.

انواع گیر افتادگی عصب اولنار

گیر افتادگی عصب اولنار بسته به محل گیر افتادگی و علت آن به چند نوع اصلی تقسیم می‌شود:

۱. گیر افتادگی در آرنج (Cubital Tunnel Syndrome)

شایع‌ترین نوع گیر افتادگی عصب اولنار

• محل دقیق: در ناحیه پشت داخلی آرنج (درون “تونل کوبیتال”).

• دلایل:

  • خم و راست کردن مکرر آرنج (مثل استفاده زیاد از کامپیوتر یا تلفن).

  • تکیه طولانی مدت روی آرنج.

  • آسیب‌ها یا التهاب‌های اطراف آرنج.

• علائم:

  • گزگز یا بی‌حسی در انگشت کوچک و نصف انگشت حلقه.

  • درد یا سوزش اطراف آرنج.

  • ضعف در گرفتن اشیاء یا حرکات ظریف انگشتان.

۲. گیر افتادگی در مچ دست (Guyon’s Canal Syndrome)

• محل دقیق: در مچ دست، جایی که عصب اولنار از “کانال گایون” عبور می‌کند.

• دلایل:

  • فشار مکرر روی کف دست (مثلاً دوچرخه‌سواری طولانی یا کار با دست روی میز سخت).

  • تومورهای کوچک یا کیست گانگلیون در مچ.

  • آسیب‌های تروماتیک مچ.

• علائم:

  • بی‌حسی یا گزگز در انگشت کوچک و حلقه.

  • ضعف عضلات کوچک کف دست.

  • کمتر درگیر شدن آرنج نسبت به سندرم کوبیتال.

۳. گیر افتادگی در سطح بالاتر (در بازو یا شانه)

• محل دقیق: مسیر بالاتر عصب اولنار (مثلاً در حفره آگزیلاری یا قسمت داخلی بازو).

• دلایل:

  • شکستگی یا دررفتگی بازو.

  • فشار ناشی از تومور یا آسیب‌های ساختاری بزرگ‌تر.

• علائم:

  • بی‌حسی و ضعف گسترده‌تر در بازو و دست.

  • گاهی همراه با علائم سایر اعصاب (مثل مدیان یا رادیال) درگیر شده.

۴. گیر افتادگی ترکیبی (Multilevel Entrapment)

• همزمان در چند نقطه (مثلاً هم در آرنج و هم در مچ).

• تشخیص و درمان پیچیده‌تر نیاز دارد (گاهی با الکترومیوگرافی EMG تشخیص داده می‌شود).

🎯 جمع‌بندی:

علت گیر افتادگی عصب اولنار چیست ؟

گیر افتادگی عصب اولنار به دلایل مختلفی می‌تواند اتفاق بیفتد که معمولاً مربوط به فشار فیزیکی، آسیب مستقیم یا حرکات مکرر است.

در ادامه مهم‌ترین علت‌ها را دسته‌بندی می‌کنم:

۱. فشار مکانیکی طولانی مدت

• تکیه دادن طولانی مدت آرنج روی میز یا دسته صندلی (مثلاً هنگام کار با کامپیوتر).

• خوابیدن با آرنج خم‌شده برای مدت زیاد.

✅ این فشار مزمن باعث تحریک یا فشرده شدن عصب در “تونل کوبیتال” یا “کانال گایون” می‌شود.

۲. حرکات تکراری

• خم و راست کردن مکرر آرنج (مثل رانندگان کامیون، موسیقی‌دانان، افرادی که زیاد تایپ می‌کنند).

• دوچرخه‌سواری طولانی (فشار روی مچ دست و کانال گایون).

✅ این حرکات باعث ساییدگی یا کشش مکرر روی عصب می‌شود.

۳. آسیب‌ها و تروما

• شکستگی یا دررفتگی آرنج یا مچ.

• ضربه مستقیم به قسمت داخلی آرنج (“Funny bone” ضربه زدن معروف).

✅ آسیب می‌تواند ساختار محافظ عصب را تخریب کند و باعث گیر افتادگی شود.

۴. بیماری‌های زمینه‌ای

• آرتروز (ساییدگی مفاصل آرنج یا مچ که باعث باریک شدن فضای عبور عصب می‌شود).

• دیابت (آسیب عصبی و افزایش آسیب‌پذیری اعصاب).

• رماتیسم مفصلی (التهاب و تورم مفاصل اطراف عصب).

5. مشکلات ساختاری

• ضخیم شدن رباط‌ها یا بافت‌های اطراف عصب (مثلاً رباط آرنجی یا رباط گایون).

• وجود کیست گانگلیون، تومور یا بدشکلی استخوانی.

✅ این ساختارهای اضافی فضا را تنگ کرده و به عصب فشار می‌آورند.

بیشتر بخوانید: تشخیص سندرم تونل کوبیتال

نشانه‌ها و علائم گرفتگی عصب اولنار

وقتی عصب اولنار تحت فشار قرار می‌گیرد، بسته به شدت گرفتگی، علائم مختلفی ظاهر می‌شود که می‌تواند از یک احساس خفیف گزگز تا ضعف شدید عضلانی متفاوت باشد.

در ادامه علائم را دسته‌بندی می‌کنم:

۱. علائم حسی (حس غیرطبیعی دست)

• گزگز یا مورمور در:

  • انگشت کوچک (Pinky finger).

  • نصف داخلی انگشت حلقه (Ring finger).

• بی‌حسی (کاهش یا از بین رفتن حس) در همان نواحی.

• احساس سوزش یا خارش روی کف دست سمت داخلی.

✅ معمولاً این علائم ابتدا در شب یا هنگام خم بودن آرنج (مثلاً تلفن صحبت کردن یا خواب) شدیدتر می‌شود.

 ۲. علائم حرکتی (مشکلات در حرکت و قدرت دست)

• ضعف دست در گرفتن اشیاء یا انجام کارهای دقیق (مثل بستن دکمه‌ها یا نوشتن).

• ریزش اشیاء از دست به طور ناگهانی.

• دشواری در باز و بسته کردن انگشتان به‌ویژه انگشت کوچک و حلقه.

• درگیری عضلات کوچک کف دست (مثل عضله بین استخوان‌های کف دست).

 ۳. علائم پیشرفته (در صورت درمان نشدن طولانی)

• آتروفی عضلانی (لاغر شدن عضلات دست به‌ویژه ناحیه بین انگشت شست و اشاره یا کف دست).

• تغییر شکل دست:

  • انگشتان به شکل چنگال درمی‌آیند (Claw Hand).

• کاهش دائمی حس یا ناتوانی در استفاده‌ی مؤثر از دست.

نکته مهم:

• اگر علائم فقط گاهی ظاهر شوند و سریع از بین بروند → ممکن است در مرحله‌ی اولیه باشی و با اصلاح وضعیت آرنج و تمرین‌های سبک مشکل برطرف شود.

• اگر علائم دائمی یا در حال بدتر شدن باشند → نیاز به درمان جدی‌تر مثل فیزیوتراپی تخصصی یا حتی جراحی وجود دارد.

علائم گیرافتادن عصب اولنار در آرنج

گیرافتادن عصب اولنار در آرنج یک وضعیت پزشکی است که ممکن است به دلیل فشار یا فشرده شدن عصب اولنار در آرنج ایجاد شود. عصب اولنار یکی از اصلی ترین عصب های دست است که مسئول انتقال اطلاعات حسی از دست و انگشتان به مغز و نخاع فرد است. وقتی این عصب فشرده می‌شود، ممکن است افراد دچار علائمی مانند درد، سوزش، سردی، ضعف و تورم در ناحیه آرنج و دست شوند. این علائم ممکن است تا سیزده ماه طول بکشد و در برخی موارد حتی بدون درمان، نیز ماندگار باقی بمانند.

درمان علائم گیرافتادن عصب اولنار در آرنج ممکن است شامل تغییرات در شیوه زندگی، فیزیوتراپی، داروها یا حتی جراحی باشد. برای کاهش فشار بر روی عصب، از استفاده از برانسهای مخصوص نیز می‌توان استفاده کرد. همچنین، تمرینات فیزیوتراپی و تغییر در نحوه استفاده از دست و آرنج می‌تواند به بهبود علائم کمک کند. در صورت عدم بهبود با تغییرات در شیوه زندگی و درمان های غیر جراحی، ممکن است پزشک نیاز به انجام جراحی داشته باشد تا فشار بر روی عصب کاهش یابد. اما همچنان باید توجه داشت که هر گونه درمان باید توسط یک پزشک متخصص انجام شود و از خود درمانی پرهیز کرد.

علائم گیرافتادن عصب اولنار در مچ دست

گیرافتادن عصب مچ دست معمولا فقط باعث ایجاد علائم زیر در دست می‌شود:

• درد
• ضعف
• بی‌حسی
• گزگز در انگشتان حلقه و کوچک
• گرفتن ضعیف اجسام
• مشکل در حرکت دادن انگشتان

این امر می‌تواند باعث ایجاد ضعف ماهیچه یا مچ دست در موارد پیشرفته شود.

آزمایشات و تست ها تشخیص گیر افتادگی عصب اولنار

 

این تست ها می توانند گیر افتادگی عصب اولنار را تایید یا رد کنند:

• الکترومیوگرافی (EMG)، نمونه ای از مطالعات هدایت عصبی است که میزان عبور سیگنال ها از طریق اعصاب جهت تحریک عضلات را اندازه گیری می کند.
• ام آر آی، سونوگرافی عصبی عضلانی یا اشعه ایکس می توانند علائم فشردگی عصب را نشان داده و به رد مشکلاتی مانند آرتریت، آسیب های رباط و شکستگی کمک کنند.

درمان غیرجراحی گرفتگی عصب اولنار

 

نوع درمان گرفتگی عصب اولنار به شدت گیر افتادگی آن بستگی دارد. طبیعتاً درمراحل اولیه ترجیح این است که از گزینه‌های غیر جراحی استفاده شود. برای آسیب های جزئی و متوسط ترکیبی از درمان‌های غیرجراحی زیر به همراه روش‌های دارویی و فیزیوتراپی می‌تواند در درمان گرفتگی عصب اولنار کمک کند.

• استفاده از داروهای ضد التهاب برای کاهش تورم
• انجام اقدامات ارگونومیک در محل کار و خانه با مشورت کاردرمانگر
• بهبود انعطاف‌پذیری بافت نرم
• اجتناب از انجام کارهای خسته کننده و تکراری
• احتیاط در هنگام انجام حرکاتی که باعث ناراحتی و درد می‌شوند.
• فیزیوتراپی و لیزر درمانی برای کمک به لغزش صحیح عصب در بازو اسپیلنت یا آرنج بند برای صاف نگه داشتن آرنج در شب
• تمرین های تقویتی عضلات ضعیف شده با مشورت کاردرمانگر یا فیزیوتراپیست

تمرین

درمان جراحی گرفتگی عصب اولنار

 

در مواردی که روش غیر جراحی باعث بهبود بیمار نشده است، یا عصب اولنار خیلی فشرده شده و با ضعف و آسیب عضلانی همراه باشد احتمالاً پزشک برای این که فشار را از عصب اولنار خارج کند روش درمان جراحی را پیشنهاد می‌کند. چند روش جراحی وجود دارد که برای درمان عصب اولنار استفاده می‌شوند. جراح ارتوپدی شما در بهترین گزینه‌ی ممکن را برا شما انتخاب خواهد کرد. این عمل‌ها اغلب به صورت سرپایی انجام می‌شوند، اما توصیه ما این است که بیماران یک شب در بیمارستان بمانند.

عوامل خطرناک برای گیرافتادن عصب اولنار

گیرافتادن عصب اولنار در آقایان شایع‌تر از بانوان است. افرادی که فعالیت‌ها یا شغل‌هایی دارند که نیاز به فشار یا کشیدگی زیاد در ناحیه مچ دست و آرنج دارند، بیشتر در معرض خطر هستند:

• بازیکنان بیسبال، گلف و تنیس
• دوچرخه سوارها
• کارگران ساختمانی
• افراد سیگاری
• تایپیست‌ها، نویسندگان و افرادی که اغلب از کیبورد استفاده می‌کنند.
• وزنه‌برداران

ریکاوری بعد از جراحی

ریکاوری پس از جراحی از برای هر شخص متفاوت است و تا حد زیادی بسته به روش انجام شده دارد. نتایج جراحی برای گیرافتادگی عصب اولنار معمولاً خوب است و اکثر بیماران بهبود می‌بایند. با توجه به نوع جراحی، ممکن است تا چند هفته پس از عمل به اسپلیت آرنج یا آتل نیاز باشد. جابجایی زیر عضله معمولاً تا شش هفته نیاز به ریکاوری دارد. جراح درباره تمرین‌های فیزیوتراپی و کاردرمانی بازگشت به زندگی عادی با توجه به شرایط توضیح خواهد داد.

کلام آخر

گیر افتادگی عصب اولنار یک مشکل شایع ولی قابل درمان است که به دلیل فشار یا آسیب به عصب اولنار در مسیر عبور آن در آرنج یا مچ دست ایجاد می‌شود. تشخیص به موقع و درمان زودهنگام این اختلال می‌تواند به بهبود عملکرد دست و جلوگیری از عوارض دائمی مانند ضعف عضلانی و تغییر شکل دست کمک کند. فیزیوتراپی و اصلاح وضعیت‌های مضر، بهترین روش‌های درمانی در مراحل اولیه هستند، اما در صورتی که علائم ادامه یابند، درمان‌های جراحی نیز ممکن است ضروری باشد. بنابراین، آگاهی از علائم و پیگیری درمان، می‌تواند تاثیر زیادی در کاهش آسیب‌های احتمالی و بهبود کیفیت زندگی بیماران داشته باشد.