فتق دیسک کمر یکی از مشکلات رایج بین افراد محسوب می شود که می تواند زندگی روزمره را تحت تاثیر قرار دهد. این عارضه می تواند باعث درد، ضعف عضلانی و ناتوانی در انجام فعالیت های روزمره شود. با توجه به سبک زندگی و فشارهای روزمره، آگاهی از روش های درمانی موثر برای این مشکل اهمیت ویژه ای پیدا کرده است. در این مطلب به بررسی بهترین روش های درمان دیسک کمر از جمله درمان های غیرجراحی مثل فیزیوتراپی و ورزش و همچنین گزینه های جراحی خواهیم پرداخت. در نهایت در خصوص انتخاب بهترین روش درمان مناسب برای هر فرد اطلاعات مفیدی ارائه خواهیم کرد. با فیزیوتراپی فانتوم زنجان همراه باشید.

درمان بدون جراحی دیسک کمر

روش درمان دیسک کمر بستگی به علائم شما دارد. پزشک شما معمولا در قدم اول برای درمان مشکلات دیسک کمر و درد ناشی از آن، روش های درمانی غیرجراحی از جمله استراحت، استفاده از داروها، فیزیوتراپی و ورزش و یا تزریق استروئید اپیدورال را تجویز می کند. در هر صورت پارگي و بیرون زدگی ديسك كمر كه درجه های مختلفي دارد، ممكن است براساس فشاري كه به نخاع و سيستم اعصاب مركزي وارد مي کند مراحل مختلفي داشته باشد كه هر مرحله طبق نظر پزشک درمان هاي مختلفي خواهد داشت.

استراحت

بيشتر افراد مبتلا به فتق دیسک کمر تصور مي كنند كه برای بهبود دیسک کمر بايد حتما تحت عمل جراحي قرار بگيرند؛ در صورتی که اين طور نيست و با استراحت نيز می توانند باعث کاهش درد و بهبود علائم خود شوند. استراحت باعث مي شود حرکات ستون فقرات کم شود و باعث كاهش فشار از روي دیسک ها مي گردد. این موضوع به این دلیل می باشد که در حالت خوابیده یا دراز کش کمترین فشار در داخل دیسک وجود دارد و دیسک فرصت ترمیم پیدا خواهد كرد. البته توجه داشته باشید که استراحت بیش از حد ممکن است باعث سفتی در مفاصل و ضعف عضلات شود که در نهایت این موارد باعث می شوند انجام فعالیت های روزمره دشوار شود. بنابراین حتما مطابق دستورالعمل پزشک یا فیزیوتراپیست خود عمل کنید و از استراحت مطلق و بیش از حد اجتناب کنید.

فیزیوتراپی

فیزیوتراپی اغلب نقش پررنگی در درمان دیسک کمر دارد. این روش نه تنها می تواند باعث کاهش درد شود، بلکه علاوه بر آن می تواند باعث جلوگیری از آسیب های بعدی شود. امروزه در کلینیک های فیزیوتراپی از دستگاه ها و روش های مختلفی برای درمان استفاده می شود مثل درمان های دستی، تحریک الکتریکی، تکار، لیزر، طب سوزنی، تمرین درمانی و ورزش و … . بنابراین فیزیوتراپیست با توجه به علائم و شرایط شما، روش های درمانی مناسب و خاص شما را به کار می گیرد تا در نهایت باعث بهبودی شما شود.

ورزش

برای درمان دیسک کمر یک سری ورزش های خاص و موثر به همراه حرکات اصلاحی وجود دارد که به کاهش درد در ناحیه دیسک کمر بسیار کمک می کند. درواقع علاوه بر این که ورزش جریان خون بدن را به میزان زیادی افزایش می دهد، باعث کاهش فشار روی ستون فقرات نیز می شود. توجه داشته باشید که انجام ورزش های نامناسب یا با شدت نامناسب می تواند باعث افزایش درد و بدتر شدن علائم شما شود. به این منظور بهتر است تمامی این ورزش ها با تجویز و تحت نظر فیزیوتراپیست انجام شوند تا به بهترین شکل بتوانید درد و علائم خود را کاهش دهید.

داروهای ضد التهاب

در بسیاری از موارد داروهای ضدالتهاب مانند ایبوپروفن، سلکسیب، آمپول کتورولاک، ناپروکسن، ایندومتاسین و آسپرین برای فتق دیسک مناسب بوده و التهاب را کاهش می‌دهند. این داروها باید تحت نظر پزشک و با توجه به دستورالعمل وی استفاده شوند تا از این طریق باعث تسکین درد بشوند. به طور کلی داروهای ضدالتهاب به دو گروه استروئیدی (کورتونی) و غیراستروئیدی (NSAID) تقسیم می شوند. اگرچه داروهای استروئیدی قوی تر هستند، اما استفاده طولانی مدت از آن ها ممکن است باعث ایجاد عوارضی در بدن شود.

داروهای شل کننده عضلات

داروهای شل کننده عضلات از دیگر داروهای موثر در درمان دیسک به شمار می آیند. اگر درد ناشی از دیسک کمر حاد و شدید باشد، احتمالا پزشک داروهای شل کننده عضلانی را تجویز می‌کند. این داروها عضلات را شل می کنند و در تسکین درد تاثیر بسیار زیادی دارند. داروهایی مثل متوکاربامول، تیزانیدین و باکلوفن از این نوع هستند. زمانی که اعصاب کمری به طور مداوم تحت فشار قرار بگیرند، عضله به حالت انقباض در می آید. انقباض سبب تجمع اسید لاکتیک و کاهش میزان اکسیژن در بافت عضله می شود و دردهای مزمن در این ناحیه ایجاد می کند. از این رو استفاده از داروهای شل کننده ی عضلات می تواند منجر به کاهش و یا خارج سازی عضلات از حالت انقباض و بهبود علائم دیسک کمر شود. البته لازم به ذکر است مصرف این داروها روشی برای درمان بدون جراحی دیسک محسوب نمی شود و فقط به طور موقت درد را کاهش می‌دهد. یکی از داروهای متداولی که برای کمردرد تجویز می‌شود، بنزودیازپین است که فقط باید تحت‌نظر پزشک مصرف شود.

کمربند طبی

محافظت از کمر برای درمان بیرون زدگی دیسک کمر و پیشگیری از آسیب های بعدی ضروری است. متخصصان در بیشتر موارد برای پیشگیری از کمردرد، استفاده از بریس و کمربند طبی را توصیه می کنند هرچند که ممکن است گاهی سنگین و ناراحت کننده باشند. برای تسکین درد ناشی از دیسک کمر می‌توانید از کمربندهای طبی استفاده کنید. این کمربندها تکیه‌گاهی برای ستون فقرات هستند و باعث ایجاد ثبات می‌شوند. با محدود شدن حرکات پیچشی و خمشی، فشار و درد کمر کمتر می شود و می‌توان راحت‌تر فعالیت‌های روزمره را انجام داد. علاوه بر این کمربند طبی با ایجاد گرما باعث آرام شدن ماهیچه‌های منقبض می‌شود. در نتیجه از این طریق هم درد کاهش پیدا می‌کند. به این ترتیب می توانید کمربند طبی خود را در محل کار، اتومبیل یا زمانی که در حال حرکت هستید بپوشید تا از کمرتان مراقبت کنید. در مورد زمان و نحوه استفاده از کمربند طبی با پزشک یا فیزیوتراپیست خود مشورت کنید. معمولا استفاده از این کمربند به طور مداوم توصیه نمی شود.

اوزون تراپی

گاز اوزون را می توان در دیسکی که دچار بیرون زدگی شده است تزریق کرد. در این حالت از یک سوزن برای تزریق مستقیم این گاز به دیسک استفاده می شود. در مرکز ژل‌مانند دیسک پروتئین‌هایی وجود دارند که تحت اکسیداسیون قرار گرفته و باعث کاهش حجم دیسک می‌شوند. این محلول تزریقی شامل بی‌حس‌کننده موضعی هم می شود که باعث افزایش اثر ضدالتهابی و ضد درد شود. درواقع زمانی که اوزون (O₃) وارد مهره های کمر می شود، با مواد ژله ای داخل دیسک بین مهره ای واکنش می دهد و التهاب و دردهای دیسک را کاهش می دهد. این امر می تواند باعث کاهش حجم داخل دیسک شود و طبیعتا هنگامی که حجم دیسک کاهش پیدا می کند، فشار وارده به عصب نیز کاهش خواهد یافت. به این ترتیب درد ناشی از وارد شدن فشار به عصب نیز کاهش پیدا می کند. بنابراین با مراجعه به پزشک متخصص، ممکن است انجام اوزون تراپی برای فرد تجویز شود تا پس از تزریق گاز اوزون، فشار از روی اعصاب کمری برداشته شود و با افزایش گردش خون، بدن به صورت طبیعی شروع به بهبود و بازسازی خود کند.

تزریق استروئید اپیدورال (ESI)

تزریق استروئید اپیدورال روشی کم تهاجمی می باشد که درد ناشی از التهاب اعصاب نخاعی را تسکین می دهد. این التهاب اعصاب نخاعی به دنبال بیرون زدگی دیسک یا تنگی کانال نخاعی ایجاد می شود. در این روش دارو در فضای اپیدورال (فضای پر از چربی بین استخوان و پرده محافظ اعصاب نخاعی) تزریق می شود. درد بسیاری از بیماران تا حدی بعد از تزریق تسکین می یابد. اگر این تسکین جزئی باشد، یک یا دو تزریق دیگر هم در فواصل یک تا چهار هفته ای انجام می شود تا اثر مطلوب به دست بیاید. تسکین درد ممکن است به مدت چند هفته تا چند سال اتفاق بیفتد. درواقع هدف از تزریق استروئید این است که درد بیمار آنقدر کم شود که بتواند فعالیت های روزمره خود را ادامه دهد.

تزریق بلوک ریشه عصبی

تزریق بلوک ریشه عصبی یکی از راه‌های درمان بدون جراحی دیسک کمر است که به منظور بلوک گیرنده درد انجام می شود. این روش کم تهاجمی می باشد و سیگنال درد بین اعصاب نخاعی و مغز را قطع می‌کند. در محلولی که تزریق می شود، از بی‌حس‌کننده موضعی و کورتیکواستروئید برای کاهش درد و التهاب استفاده می‌شود. لازم به ذکر است از این روش علاوه بر تسکین درد برای تشخیص علت کمردرد هم استفاده می‌شود. اگر بعد از تزریق، درد تسکین پیدا کرد، علت درد شما ریشه عصبی بوده است. اثر تزریق بلوک عصبی موقتی می باشد و به ندرت طولانی مدت خواهد بود.

بنابراین این روش به عنوان یک روش درمانی موقت محسوب می شود زیرا ممکن است درد پس از پایان یافتن اثر دارو بازگردد. در نهایت پزشک به شما در تعیین این که آیا بلوک عصبی می تواند بهترین گزینه با حداقل عوارض جانبی برای شما در شرایط خاص خودتان باشد یا خیر، کمک خواهد کرد.

تزریق دیسکوژل

تزریق دیسکوژل یا ابسلوت ژل یک روش درمانی نوین غیرجراحی است که به منظور مدیریت و درمان مشکلات دیسک‌های بین‌مهره‌ای استفاده می‌شود. دیسک‌های بین‌مهره‌ای که در ستون فقرات قرار دارند، نقش حیاتی در جذب فشارها و ایجاد انعطاف‌پذیری در حرکت‌های بدن دارند. این درمان شامل تزریق یک ماده ژل مانند به نام دیسکوژل به درون دیسک آسیب‌دیده است. این ماده به طور خاص طراحی شده است تا به بهبود ساختار و عملکرد دیسک کمک کند و علائم ناشی از فتق دیسک را کاهش دهد. درواقع دیسکوژل ترکیبی از الکل – سلولز و تنگستن می باشد که به صورت ژل درآمده است و تزریق آن به داخل دیسک باعث ایجاد تغییرات مولکولی در داخل دیسک می شود. در نهایت خصوصیت شیمیایی الکل تزریق شده به داخل دیسک باعث تغییر درساختار مولکولی ماده داخل دیسک و کاهش فشار داخل دیسک می شود.

PRP (پلاسمای غنی از پلاکت)

پی آر پی یا پلاسمای غنی از پلاکت به ماده‌ای گفته می‌شود که در واقع بخشی از خون است و فاکتور‌های خاص و پروتئین آن را به همراه دارد. در حال حاضر برای تزریق PRP به کمر از اجزای پلاسمای خون استفاده می‌کنند. تزریق این مواد به بافت‌های بدن از جمله کمر با تولید سلول‌های جدید و سالم می‌تواند قسمت‌های آسیب دیده بافت را برای تولید سلول‌های جدید تحریک کند. یکی از ویژگی‌های مهم این درمان استفاده از فاکتور‌های رشد موجود در پلاکت‌ها می باشد که باعث تحریک سلول‌های بافت آسیب دیده می شود و به همین دلیل سرعت بازسازی سلول‌ها نیز افزایش می‌یابد. در نهایت بافت مورد نظر می‌تواند با سرعت بیشتری ترمیم شود و بهبودی نیز حاصل خواهد شد. در حال حاضر بسیاری از افراد از جمله ورزشکاران برای ترمیم آسیب دیدگی‌های خود از روش تزریق پی آر پی به کمر استفاده می‌کنند.

البته باید توجه داشت که تزریق پی آر پی باید توسط پزشک متخصص و در کلینیک‌های معتبر انجام گیرد. در غیر این صورت ممکن است فرد درگیر عوارض ناخواسته ای شود. به طور کلی افرادی که روش‌های درمانی دیگر مانند استراحت و یا فیزیوتراپی را در پیش گرفته اند اما برای آن‌ها نتیجه بخش نبوده است و بیماری آن‌ها شدت یافته، می توانند در گروه استفاده‌کنندگان از این روش قرار بگیرند.

آب درمانی

یکی از بهترین انتخاب ها برای درمان افراد با مشکل دیسک کمر، آب درمانی یا تمرینات در آب است که بدن در حالت بی وزنی قرار می گیرد و فشار اضافی بر محل وارد نمی‌شود. برنامه‌های تمرینی آب درمانی شامل انواع درمان‌ها و تمرین‌هایی است که در استخر انجام می‌شود که می تواند برای تسکین کمردرد طراحی شود. این تمرینات همچنین به تقویت عضلات کمک می‌کند تا از عود کمردرد در آینده جلوگیری شود. همچنین، وجود فشار هیدرواستاتیک در آب باعث بهبود عملکرد قلب و ریه می شود و می‌تواند به کاهش کمردرد کمک کند.

به طور کلی این روش به کاهش فشار روی دیسک‌های کمری، تسکین درد، تقویت عضلات، و بهبود عملکرد حرکتی کمک می‌کند. دقت کنید قبل از شروع آب درمانی برای درمان یا پیشگیری از دیسک کمر، مهم‌ترین گام مشورت با پزشک یا فیزیوتراپیست می‌باشد. پزشک یا فیزیوتراپیست شما می‌تواند وضعیت کمر شما را ارزیابی کند و توصیه‌های خاص و روش صحیح را برای آب درمانی دیسک کمر به شما ارائه دهد.

اصلاح سبک زندگی

اصلاح سبک زندگی شامل موارد مختلفی می باشد که در نهایت باعث کاهش فشار روی بدن شما و در نتیجه کاهش درد خواهد شد. این موارد عبارتند از:

• پرهیز از نشستن های طولانی مدت
• تغذیه سالم
• وضعیت صحیح نشستن و خوابیدن
• استفاده از صندلی ها و تشک های مناسب
• حفظ وزن در محدوده نرمال و سالم
• پرهیز از پوشیدن کفش های نامناسب
• ترک سیگار

رژیم غذایی مناسب

یکی از راه های تسکین درد و بهبود علائم دیسک کمر، رعایت رژیم غذایی خاص و مناسب می باشد. برخی از مواد غذایی مثل چربی های ترانس، قند و غذاهای فراوری شده التهاب زا می باشند و می توانند باعث تشدید کمردرد شما شوند. در مقابل، مصرف مواد غذایی غنی از ویتامین‌ها و مواد معدنی مانند کلسیم و ویتامین D برای تقویت استخوان‌ها و بهبود وضعیت سلامت شما بسیار مفید می باشد. شما باید موادمغذی خاصی را به بدن خود برسانید تا این ناحیه بهبود پیدا کند. بدن شما برای درمان و ترمیم دیسک و بافت‌های آسیب‌دیده به کلاژن نیاز دارد. همچنین بسیاری از ادویه‌ها و گیاهان همانند زردچوبه برای تقویت ستون فقرات بسیار موثر هستند. علاوه بر این لازم به ذکر است که حفظ وزن نرمال و سالم نیز فشار روی ستون فقرات را کاهش می دهد.

جراحی

جراحی دیسک کمر آخرین گزینه برای درمان دیسک کمر است. اگر روش‌های بدون جراحی را امتحان کردید و کمردرد شما بهبود پیدا نکرد، احتمالا پزشک عمل جراحی دیسک کمر را توصیه می‌کند.
شاید برایتان سوال پیش آید که در چه صورت دیسک کمر باید عمل شود؟ در جواب باید گفت معمولا مشکلات دیسک کمر با روش‌های بدون جراحی بهبود پیدا می‌کنند. اما اگر دیسک کمر مزمن باشد و درد آن با این روش‌های غیرجراحی تسکین پیدا نکند، پزشک جراحی را به شما پیشنهاد می‌دهد. به طور کلی معمولا عمل دیسک کمر برای افراد با شرایط ذیل توصیه می شود:

• درد شدید که باعث مشکل در راه رفتن می شود
• بی حسی و ضعف در پاها
• بی اختیاری مدفوع و ادرار
• عدم نتیجه بخشی درمان های غیرجراحی

کلام آخر

همه ما برای ادامه زندگی و انجام فعالیت های روزمره خود باید از ستون فقرات سالمی برخوردار باشیم. بنابراین بررسی بهترین روش های درمان دیسک کمر و انتخاب مناسب ترین آنها برای هر فرد امری مهم به شمار می رود. در بسیاری از مواقع، درمان بدون جراحی دیسک کمر باعث بهبودی افراد می شود. حدود 90 درصد افراد با مشکلات دیسک کمر، با روش های بدون جراحی مثل فیزیوتراپی و دارودرمانی درمان می شوند؛ اما در برخی موارد این روش ها کارساز نبوده و تنها راه موجود جراحی است.