توانبخشی کاردرمانی در ای ال اس : کاردرمانی در ای ال اس ALS نقش مهمی در حفظ سلامت فرد، حفظ استقلال فرد در زندگی و کند کردن روند پیشروی بیماری دارد. کاردرمانی با حفظ دامنه حرکتی، قدرت، وضعیت مناسب عضلات و کاهش علائم بیماری در انجام فعالیت‌های روزمره زندگی و عملکردهای اجتماعی فرد تاثیر بسیار مفیدی دارد. بدین ترتیب فرد میتواند همچنان فعالیت ها و نیازهای زندگی خود را با استقلال به انجام برساند. قطعاً فرد حس رضایتمندی بیشتری خواهد داشت. چنین فردی کیفیت زندگی بهتری نیز خواهد داشت.
بیماری ای ال اس نوعی بیماری پیشرونده است که مرکز این پیشروی در بافت عصبی انسان می باشد. بدین ترتیب کاردرمانی در ای ال اس در نظر میگیرد که وقتی پیامی به مغز انسان می رسد، مغز آن را تحلیل می‌کند و پیام عصبی دیگری برای حرکت ارسال می کند. چون در این بیماری سلول‌های عصبی آسیب می‌بینند، نمی‌توانند این پیام را به درستی انتقال دهند و فرد حرکت را در عضلات مختلف از دست می‌دهد.
برخی از این عضلات مربوط به حرکت اندام ها، برخی مربوط به گفتار و جویدن و برخی مربوط به تنفس می باشند. پس می توان نتیجه گرفت که در این بیماری حرکت، گفتار، بلع، جویدن و تنفس تحت تاثیر قرار میگیرد. کاردرمانی در ای ال اس در نظر میگیرد که فردی که به مرور توانایی کنترل حرکات و را از دست می دهد، قطعاً توانایی انجام فعالیت‌های روزمره زندگی، راه رفتن، مشارکت اجتماعی و سایر عملکردها را به مرور از دست می‌دهد. در ادامه به بررسی توانبخشی کاردرمانی در ای ال اس می پردازیم تا انتهای مقاله با کلینیک فیزیوتراپی فانتوم همراه باشید.
ارزیابی‌های کاردرمانی در ای ال اس:
کار درمانگر ابتدا فرد را به طور کامل ارزیابی می کند. کاردرمانگر موارد زیر را در فرد مورد ارزیابی و تشخیص قرار می‌دهد:
فرد در چه مرحله‌ای از بیماری است
چه عضلاتی ضعیف هستند و چه عضلاتی هنوز وضعیت مناسبی دارند
فرد چه عملکردها و حرکاتی را دارد و چه حرکات و عملکردهایی را از دست داده است
کاردرمانی در ای ال اس در نظر میگیرد که خطر افتادن چگونه است
فرد تا چه حد میتواند فعالیت های روزمره زندگی را به طور مستقل انجام دهد
میزان مشارکت اجتماعی فرد مورد ارزیابی و بررسی قرار می گیرد
محیط فرد مورد ارزیابی قرار میگیرد تا در صورت لزوم موارد خطرزا از محیط حذف شود و تا حد ممکن برای فرد مناسب سازی شود
فرد چه علایق و سرگرمی هایی دارد
فرد چه نیازها و خواسته هایی دارد
کاردرمانگر بر اساس موارد ذکر شده و سایر موارد مرتبط با فرد برنامه درمانی را می‌چیند. برنامه درمانی هر فرد با فرد دیگر در کاردرمانی در ای ال اس متفاوت است؛ چون موارد ذکر شده در ارزیابی در هیچ دو انسانی یکسان نیست. پس از آن کار درمانگر به اجرای مداخلات می‌پردازد. در طول جلسات نیز کاردرمانگر برنامه در مانی و تاثیرات آن را چندین بار بررسی می کند تا مطمئن شود که برنامه درمانی حداکثر اثر بخشی را برای فرد داشته است.
مداخلات توانبخشی کاردرمانی در ای ال اس ALS :
هدف کاردرمانی ایجاد حداکثر استقلال و دستیابی به بهترین عملکرد در فعالیت‌هایی است که برای بیمار مهم هستند. کاردرمانگر نحوه انجام وظایف عملکردی روزانه فرد که شامل مراقبت شخصی، تحرک و فعالیت‌های کاری می‌شود را ارزیابی کرده و زمینه‌های مشکل را شناسایی می‌کند.
چند نمونه از مداخلات کاردرمانی در بیماری ای ال اس
بیماران ALS در انجام فعالیت‌های روزمره دچار مشکلات زیادی هستند. کاردرمانی میتواند به بیمار در انجام فعالیت‌های معمول روزانه، مانند دوش گرفتن، آشپزی و لباس پوشیدن کمک کند. یک کاردرمانگر میتواند ابزارهایی را که برای انجام وظایف روزانه به‌طور مؤثرتر، نیاز هست را برای بیمار تجویز کند.
کاردرمانگر محیط زندگی فرد را ارزیابی کرده و با ایجاد تغییرات لازم در محیط از وقوع خطرات احتمالی در خانه یا محیط کار جلوگیری کرده و یک محیط کاربردی‌تر که متناسب با نیازهای فرد باشد، ایجاد می‌کند.
با پیشرفت بیماری به خصوص در مرحله پایانی، بیمار توانایی حرکت اعضای بدن را از دست می‌دهد و برای مدت طولانی در یکی وضعیت ثابت قرار میگیرد. یکی از وظایف کاردرمانگر آموزش وضعیت‌دهی یا پوزیشنینگ صحیح به مراقبین بیمار است تا از ایجاد مشکلاتی مانند زخم بستر، کوتاهی عضلات و … جلوگیری شود.
توصیه تجهیزات ویژه یا وسایل کمکی و آموزش نحوه استفاده از آنها از دیگر وظایف کاردرمانگر است. فناوری و ابزارهای تطبیقی یا کمکی مختلفی برای ارتقای استقلال وجود دارد. کاردرمانگر با توجه به مرحله‌ای که بیمار در آن قرار دارد میتواند مناسب‌ترین وسایل کمکی را به بیمار، توصیه کند. مانند ویلچر، عصا، رمپ، ریچر و..
با توجه به اینکه بیماری ای ال اس ALS ناتوانی عملکردی زیادی ایجاد کرده و سیر بیماری با سرعت زیادی پیشرفت می‌کند، فرد ممکن است واکنش‌های عاطفی و روانی نشان داده و دچار اضطراب و حتی افسردگی شود. از آنجا که کاردرمانی یک درمان همه‌جانبه و کل‌نگر است و تمام مشکلات بیمار را در نظر میگیرد، کاردرمانی در این زمینه نیز میتواند نقش موثری ایفا کند.
علت مبتلا‌شدن به‌ال‌ای‌اس چیست؟
ال‌ای‌اس یک بیماری التهابی است که بطور عمده بر روی مفاصل تأثیر می‌گذارد و باعث تخریب آنها می‌شود. علت اصلی مبتلا شدن به ال‌ای‌اس هنوز مشخص نیست، اما برخی عوامل و عوامل خطر زیر ممکن است نقش مهمی در ابتلا به این بیماری داشته باشند:
1. ژنتیک: فردی که از افراد خانواده‌اش به این بیماری رنج برده باشد، احتمال مبتلا شدن به ال‌ای‌اس بیشتری دارد. برخی از ژن‌ها ممکن است به عنوان عوامل خطری برای ال‌ای‌اس عمل کنند.
2. عوامل محیطی: برخی از عوامل محیطی می‌توانند خطر ابتلا به ال‌ای‌اس را افزایش دهند، از جمله مواردی مانند عفونت‌های ویروسی و باکتریایی، عوامل محیطی مانند دود سیگار، استرس و نوع زندگی ورزشی نامناسب.
3. سیستم ایمنی: احتمالاً اختلالات در سیستم ایمنی بدن نقشی در بروز ال‌ای‌اس دارد. در افراد مبتلا به این بیماری، سیستم ایمنی بدن به‌طور اشتباه به بافت‌های سالم مانند مفاصل حمله می‌کند و باعث آسیب و التهاب مفاصل می‌شود.
هر یک از این عوامل ممکن است به تنهایی یا با هم ترکیب شده نقشی در ابتلا به ال‌ای‌اس داشته باشند. اما هنوز تحقیقات بیشتری برای شناخت دقیق علت این بیماری و راه‌های پیشگیری از آن نیاز است.
راهکارهای تشخیص ای ال اس:
هیچ آزمایش واحد قطعی برای تشخیص ALS وجود ندارد. تشخیص آن شامل یک ارزیابی جامع توسط یک متخصص بیماری‌های نورولوژی است که با کمک علائم‌بالینی، آزمایش‌ها و ارزیابی‌های مختلف انجام‌می‌گیرد. در اینجا چند راه‌حل تشخیصی در ازریابی آمیوتروفیک‌جانبی را شرح می‌دهیم:
- بررسی تاریخچه‌ی ژنتیکی و علائم‌بالینی‌ای‌ال‌اس
- الکترومیوگرافی (EMG)
- تست‌های هدایت عصبی (NCS)
- تصویر‌برداری‌های مثل سی تی اسکن و MRI
- آزمایش‌خون برای تشخیص‌های افتراقی
- پونکسیون کمری
- بیوپسی عضله و عصب
تشخیص ای ال اس ممکن است پیچیده و زمان‌بر باشد. اما باید دقت داشته‌باشیم که تشخیص زود هنگام و اقدام به موقع برای کند‌کردن روند پیشروی بیماری بسیار مهم است.
کدام نوع از تمرینات در بیماری ای ال اس مفید است؟
بهترین نوع تمرینات توانبخشی تمریناتی است که فرد از انجام آنها لذت می برد. داشتن تمرینات منظم و ادامه دار بسیار مهم است. ادامه داشتن این تمرینات به تعدیل این بیماری بسیار کمک می کند. برخی از این تمرینات توانبخشی موثر عبارتند از:
تمرینات کششی یا انعطاف پذیری:
این تمرینات می تواند از کوتاهی عضلات، تاندونها و لیگامانها جلوگیری کند و همچنین به کاهش درد نیز کمک فراوانی می کند. تمرینات کششی در تمرینات توانبخشی ای ال اس باید در ابتدای بیماری انجام شوند و همچنان ادامه دارد باشند. تمرینات کششی شانه بسیار مهم است. تمرینات کششی به صورت روتین و منظم در زندگی روزمره فرد بسیار اثرگذار است و به فرد کمک می‌کند که کارهایش را به صورت مستقل یا با کمک کوچکی از مراقبان انجام دهد.
تمرینات هوازی:
تمرینات هوازی در کاهش ظرفیت تنفسی بسیار نقش دارد و از پیشروی آنها جلوگیری می‌کند. پیاده روی، شنا و دوچرخه سواری از گزینه‌های مناسب ورزش های هوازی هستند. ورزش گروهی یا کلاسهای ورزشی میتواند برای انگیزه فرد و ایجاد فرصت مشارکت اجتماعی در تمرینات توانبخشی ای ال اس بسیار مفید باشد.
تمرینات تقویتی:
تمرینات تقویتی می تواند با هدف تعدیل تون عضلانی و قدرت عضلانی انجام می‌شوند. فردی که به باشگاه می‌رود، میزان وزنی را که برمی دارد باید متعادل کند. شدت متوسط ورزش برای این افراد مناسب است. این بدین معنی می باشد که ورزش ها و تمرینات مقاومتی زیاد یا با حداکثر قدرت نباید توسط افراد مبتلا به این بیماری انجام شود.
برای دستیابی به شدت متوسط، وزنی را که فرد میتواند ۲۰ دفعه مکررا بلند کند باید انتخاب کند. اما این کار را فقط باید ۱۰ بار انجام دهد. با این کار در تمرینات توانبخشی ای ال اس اطمینان حاصل می‌شود که افراطی در این کار انجام نمی گیرد.
عضلاتی که این تمرینات را انجام می‌دهند، باید در وضعیت مناسبی باشند. اگر فرد نمی‌تواند بازو یا پاهایش را در دامنه حرکتی کامل حرکت دهد، پس نباید به آن وزنه یا مقاومت اعمال کند. ورزش های آبی می توانند برای اعمال مقاومت کم برای فرد مفید باشند.