علت دررفتگی آرنج : دررفتگی مفصل آرنج زمانی رخ می رهد که استخوان های تشکیل دهنده ی مفصل آرنج، از جای خود خارج شوند. این اتفاق معمولا زمانی می افتد که فرد با دست باز به زمین بخورد. مفصل آرنج در بزرگسالان پس از مفصل شانه دومین مفصل با شانس بالای دررفتگی بوده و در کودکان اولین مفصل می باشد.

گاهی اوقات سطوح مفصل کاملاً از هم جدا نمیشوند، گرچه وضعیت صحیح آناتومیک را نسبت به هم ندارند ولی کاملاً هم از هم جدا نمیشوند و قسمتهایی از سطوح مفصلی با هم در تماس باقی میمانند. به این حالت نیمه دررفتگی Subluxation میگویند. در ادامه به بررسی علت دررفتگی آرنج می پردازیم تا انتهای مقاله با کلینیک فیزیوتراپی فانتوم همراه باشید.

آناتومی

مفصل آرنج از سه استخوان تشکیل میشود. در بالا قسمت پایینی استخوان بازو Humerus bone قرار دارد و در پایین قسمت بالایی دو استخوان ساعد یعنی زند زیرین و زند زبرین در تشکیل مفصل آرنج شرکت میکنند.

زند زیرین یا Ulna همان استخوانی است که در طرف انگشت کوچک دست قرار گرفته است و زند زبرین یا Radius استخوانی است که در طرف شست دست است.

در دو طرف مفصل آرنج یعنی در طرف خارج و داخل آن لیگامان هایی وجود دارد که مفصل آرنج را پایدار نگه میدارند. لیگامان هایی که در قسمت خارجی قرار دارند استخوان بازو را به استخوان زند زبرین یا رادیوس متصل میکند و لیگامان هایی که در قسمت داخلی مفصل آرنج قرار دارند استخوان بازو را به استخوان زند زیرین یا النا متصل میکنند.

علت دررفتگی آرنج

دررفتگی آرنج (Elbow Dislocation) زمانی رخ می‌دهد که استخوان‌های ساعد (زند زبرین = رادیوس و زند زیرین = اولنا) از محل طبیعی خود نسبت به استخوان بازو (هومروس) جابه‌جا شده و مفصل آرنج را ترک می‌کنند.

✅ علت‌های اصلی دررفتگی آرنج:

1. زمین خوردن روی دست باز (شایع‌ترین علت)

هنگامی که فرد با کف دست باز به زمین می‌خورد، نیروی وارده از کف دست به آرنج منتقل شده و باعث جابه‌جایی مفصل می‌شود.
در کودکان، نوجوانان و ورزشکاران این حالت بسیار رایج است.

2. ضربه مستقیم یا شدید به آرنج

مثلاً در حوادث رانندگی، برخوردهای ورزشی یا سقوط از ارتفاع.

3. آسیب‌های ورزشی پرتنش یا رزمی

در ورزش‌هایی مانند جودو، کشتی، ژیمناستیک، فوتبال یا بسکتبال که در آن‌ها کشیدگی یا فشار ناگهانی به آرنج وارد می‌شود.

4. کشیدگی بیش از حد آرنج (Hyperextension)

باز شدن بیش از اندازه مفصل آرنج به سمت عقب ممکن است باعث دررفتگی شود.

5. ضعف یا شل‌شدگی رباط‌های اطراف مفصل (نادرتر)

در برخی افراد، به دلیل اختلالات مادرزادی یا بیماری‌های بافت همبند، پایداری مفصل کم است و احتمال دررفتگی افزایش می‌یابد.

📌 انواع دررفتگی آرنج:

دررفتگی خلفی (Posterior): شایع‌ترین نوع؛ استخوان‌های ساعد به سمت عقب می‌روند.
دررفتگی قدامی (Anterior): نادرتر؛ استخوان ساعد به سمت جلو جابه‌جا می‌شود.
دررفتگی جانبی (Lateral یا Medial): زمانی که استخوان به طرفین جابه‌جا می‌شود.
دررفتگی کامل یا ناکامل (ساب‌لاکسیون): بسته به شدت آسیب

🔍 علائم دررفتگی آرنج:

درد شدید و ناگهانی در ناحیه آرنج
تغییر شکل واضح مفصل (دفورمیتی)
ناتوانی در حرکت دادن بازو
تورم، کبودی و حساسیت به لمس
بی‌حسی یا گزگز در انگشتان (در صورت آسیب عصبی)
کاهش نبض در مچ (در صورت آسیب عروقی)

🛠 درمان:

جااندازی بسته (Close Reduction):
- توسط پزشک با بی‌حسی یا آرام‌بخش انجام می‌شود.
آتل‌گیری موقت:
- برای 1 تا 3 هفته بسته به نوع آسیب
فیزیوتراپی:
- برای بازیابی دامنه حرکتی، تقویت عضلات و جلوگیری از خشکی مفصل
جراحی (در موارد شدید یا همراه با شکستگی یا آسیب عصبی)

بیشتر بخوانید … درد پاشنه پا : کمبود ویتامین ها و ریز مغذی ها

دررفتگی آرنج چه علائم و نشانه هایی دارد؟

دررفتگی آرنج یکی از آسیب‌های شایع مفصل آرنج، به‌ویژه در کودکان و ورزشکاران است. این آسیب معمولاً بسیار دردناک بوده و با علائم مشخصی همراه است. در ادامه، مهم‌ترین علائم و نشانه‌های دررفتگی آرنج را به‌طور کامل آورده‌ام:

⚠️ علائم و نشانه‌های دررفتگی آرنج:

1. درد شدید و ناگهانی

یکی از اولین و بارزترین نشانه‌هاست.
درد هنگام وقوع آسیب بسیار تیز و ناتوان‌کننده است.
با حرکت دادن بازو یا فشار روی مفصل تشدید می‌شود.

2. تغییر شکل مفصل (دفورمیتی)

ظاهر آرنج غیرطبیعی به‌نظر می‌رسد.
برجستگی استخوانی یا “کج شدن” واضح مفصل مشاهده می‌شود.

3. ناتوانی در حرکت دادن آرنج

بیمار نمی‌تواند بازو را خم یا صاف کند.
هرگونه تلاش برای حرکت دردناک یا غیرممکن است.

4. تورم و کبودی

بلافاصله پس از آسیب یا طی چند ساعت ظاهر می‌شود.
نشانه‌ای از خونریزی یا آسیب به بافت‌های اطراف مفصل است.

5. احساس بی‌حسی، گزگز یا ضعف در ساعد و دست

ممکن است نشانه آسیب به عصب اولنار یا رادیال باشد.
در برخی موارد، حرکت انگشتان نیز محدود می‌شود.

6. کاهش یا قطع نبض مچ دست (در موارد شدید)

اگر عروق خونی (مانند شریان براکیال) آسیب دیده باشند، جریان خون به پایین‌دست کاهش می‌یابد.
این یک وضعیت اورژانسی است.

7. قفل شدن مفصل یا احساس “گیر افتادن”

به دلیل جابه‌جایی استخوان‌ها، مفصل ممکن است در یک وضعیت گیر کند و قفل شود.

🛑 نکته مهم:

دررفتگی آرنج همیشه نیاز به مداخله پزشکی فوری دارد. تأخیر در درمان ممکن است باعث آسیب دائم به اعصاب، رباط‌ها یا عروق شود.

درمان دررفتگی آرنج

درمان دررفتگی آرنج به میزان جابه‌جایی استخوان‌ها، وجود یا عدم وجود آسیب‌های همراه (مانند شکستگی، پارگی رباط‌ها یا آسیب عصبی) و سن و شرایط کلی بیمار بستگی دارد. با این حال، اصول کلی درمان به شرح زیر است:

1. 🛠 جااندازی (Reduction)

هدف: برگرداندن استخوان‌های جابه‌جا شده به موقعیت طبیعی‌شان.

جااندازی بسته (Closed Reduction):
- در اکثر موارد، بدون نیاز به جراحی و با استفاده از مانورهای خاص توسط پزشک انجام می‌شود.
- معمولاً با تزریق مسکن یا بی‌حسی موضعی/عمومی همراه است.
- پس از جااندازی، دامنه حرکتی و پایداری مفصل بررسی می‌شود.
جااندازی باز (Open Reduction):
- در صورتی که دررفتگی با شکستگی همراه باشد یا جااندازی بسته موفق نباشد، نیاز به جراحی خواهد بود.

2. 🩹 آتل‌بندی یا بی‌حرکت‌سازی موقت

پس از جااندازی، آرنج برای مدت 1 تا 3 هفته در وضعیت مناسب با آتل (اسپلینت) ثابت می‌شود.
این کار برای کاهش التهاب، محافظت از رباط‌ها و جلوگیری از آسیب مجدد انجام می‌شود.
در دررفتگی‌های خفیف، زمان بی‌حرکت‌سازی کمتر است.

3. 💪 فیزیوتراپی و توان‌بخشی

پس از برداشتن آتل، برنامه توان‌بخشی برای بازیابی حرکت و قدرت مفصل آغاز می‌شود.

شامل:

تمرینات دامنه حرکتی (ROM)
تقویت عضلات ساعد و بازو
تمرینات کششی و تعادلی
استفاده از روش‌هایی مانند لیزر درمانی، اولتراسوند، سرما/گرما در صورت نیاز

⚠️ اگر فیزیوتراپی انجام نشود، ممکن است مفصل سفت یا خشک شود (contracture).

4. 💊 دارودرمانی (در صورت نیاز)

داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAIDs) مانند ایبوپروفن یا ناپروکسن برای کاهش درد و التهاب.

5. 🔬 درمان جراحی (در موارد خاص)

موارد نیاز به جراحی:

شکستگی هم‌زمان استخوان‌ها
آسیب شدید رباط‌ها یا مفصل ناپایدار
آسیب به عروق یا اعصاب
دررفتگی‌های مکرر یا مزمن

⏱ مدت زمان بهبودی:

معمولاً بین 4 تا 8 هفته طول می‌کشد.
بازگشت کامل به فعالیت ورزشی ممکن است 2 تا 3 ماه طول بکشد.

📌 نکته پایانی:

دررفتگی آرنج اگر سریع و درست درمان نشود، ممکن است به کاهش دائمی دامنه حرکتی، درد مزمن، یا آسیب عصبی منجر شود. بنابراین پیگیری مداوم و فیزیوتراپی دقیق، بخش حیاتی درمان است.

عوارض دررفتگی آرنج

دررفتگی آرنج، اگر به‌موقع و به‌درستی درمان نشود، می‌تواند با عوارض کوتاه‌مدت یا بلندمدت همراه باشد. حتی با درمان مناسب، برخی بیماران ممکن است درجاتی از محدودیت یا ناراحتی را تجربه کنند.

در ادامه، مهم‌ترین عوارض احتمالی دررفتگی آرنج را آورده‌ام:

1. 🧊 خشکی و محدودیت حرکت مفصل (Stiffness)

شایع‌ترین عارضه پس از دررفتگی.
ممکن است بیمار نتواند بازو را به‌طور کامل خم یا صاف کند.
معمولاً به دلیل چسبندگی بافت‌ها، التهاب و بی‌حرکتی طولانی‌مدت رخ می‌دهد.
نیاز به فیزیوتراپی دقیق دارد.

2. 🦴 ناپایداری مفصل آرنج

اگر رباط‌های اطراف مفصل به‌شدت آسیب دیده باشند و ترمیم نشوند، مفصل ممکن است شل یا ناپایدار باقی بماند.
این موضوع خطر دررفتگی‌های مکرر را افزایش می‌دهد.

3. ⚡ آسیب عصبی

به‌ویژه به عصب اولنار یا رادیال.
علائم: بی‌حسی، گزگز، ضعف عضلانی یا کاهش حرکت در ساعد و انگشتان.
در بیشتر موارد موقتی است، ولی در موارد شدید ممکن است ماندگار شود.

4. 🩸 آسیب به عروق خونی

آسیب به شریان براکیال (بازویی) ممکن است باعث کاهش جریان خون به اندام شود.
علامت: سردی، رنگ‌پریدگی یا کاهش نبض در مچ دست.
عارضه‌ای جدی و نیازمند اقدام اورژانسی.

5. 🦠 آرتروز زودرس (التهاب مفصل)

به دنبال آسیب به سطح مفصلی یا وارد شدن نیروی شدید، ممکن است مفصل در سال‌های بعد دچار تخریب غضروف و آرتروز شود.
علائم: درد مزمن، سفتی، صدا دادن مفصل هنگام حرکت.

6. 🔄 دررفتگی‌های مکرر (Recurrent Dislocation)

اگر درمان کامل انجام نشود یا فرد زودتر از موعد به فعالیت شدید برگردد، احتمال برگشت دررفتگی افزایش می‌یابد.
در موارد مزمن ممکن است جراحی برای بازسازی رباط‌ها لازم شود.

7. 🛑 اختلال در عملکرد شغلی یا ورزشی

به‌ویژه در ورزشکاران یا افرادی که شغل آن‌ها وابسته به قدرت و حرکت بازو است (مثلاً کارگران، رانندگان، آرایشگران و…)
ممکن است برای مدت طولانی از کار دور بمانند.

✅ پیشگیری از عوارض:

مراجعه فوری به پزشک و انجام جااندازی صحیح
پرهیز از بی‌حرکتی طولانی‌مدت
انجام منظم فیزیوتراپی و تمرینات توان‌بخشی
پیگیری دوره‌ای برای بررسی پایداری مفصل و عصب‌ها

راه‌های جلوگیری از دررفتگی آرنج:

بله، در بسیاری از موارد می‌توان با رعایت نکات ایمنی و تمرینات تقویتی، از دررفتگی آرنج جلوگیری کرد—به‌ویژه در کودکان، ورزشکاران و افرادی که در معرض خطر هستند.

در ادامه، راهکارهای کاربردی و علمی برای پیشگیری از دررفتگی آرنج را توضیح می‌دهم:

1. 🏋️‍♂️ تقویت عضلات اطراف مفصل آرنج و شانه

عضلات قوی‌تر می‌توانند مفصل را بهتر حمایت و پایدار کنند.
تمرینات مناسب برای تقویت عضلات بازو، ساعد و شانه شامل:
- حرکت خم و باز کردن آرنج با وزنه سبک
- تمرینات با کش‌های مقاومتی
- شنا روی دیوار یا زمین
- پلانک و تمرینات پایداری (استابلایزیشن)

2. 🧘‍♂️ افزایش انعطاف‌پذیری مفصل

تمرینات کششی منظم برای عضلات بازو و ساعد، از خشکی مفصل جلوگیری می‌کند.
مفصل نرم‌تر، بهتر در برابر ضربه یا کشش مقاومت می‌کند.

3. 🤸‍♀️ آموزش تکنیک‌های صحیح در ورزش‌ها

در ورزش‌هایی مانند جودو، کشتی، فوتبال، بسکتبال یا ژیمناستیک، یادگیری روش‌های صحیح زمین خوردن، جلوگیری از کشیدگی ناگهانی دست یا افتادن روی آرنج بسیار مهم است.

4. 🛡 استفاده از وسایل محافظتی در ورزش‌ها

در ورزش‌های پرخطر مانند اسکیت، اسنوبورد یا راگبی، استفاده از زانوبند، آرنج‌بند و تجهیزات محافظتی می‌تواند احتمال آسیب را کاهش دهد.

5. 🧒 پیشگیری در کودکان خردسال

دررفتگی “آرنج پرستار” (Nursemaid’s Elbow) در کودکان زیر 5 سال رایج است.
⚠️ نکته مهم: هرگز کودک را از مچ یا دست بلند نکنید یا نچرخانید.
- برای بلند کردن کودک، همیشه از زیر بغل کمک بگیرید.

6. 🧍‍♂️ اصلاح الگوهای حرکتی غلط در شغل یا فعالیت روزانه

اگر کاری انجام می‌دهید که فشار زیادی به مفصل آرنج وارد می‌کند، وضعیت بدن و نوع حرکت دست‌ها را اصلاح کنید.
از خم‌کردن یا کشیدن بیش‌از‌حد آرنج بپرهیزید.

7. ⏱ استراحت کافی بین فعالیت‌های تکراری

تکرار زیاد یک حرکت (مثلاً در تایپ کردن یا کار با ابزار) بدون استراحت می‌تواند باعث خستگی عضلانی و آسیب رباط‌ها شود.

🧠 نتیجه‌گیری:

دررفتگی آرنج ممکن است ناگهانی و دردناک باشد، اما با آمادگی عضلانی، رعایت نکات ایمنی، و آموزش صحیح قابل پیشگیری است. به‌ویژه در افرادی که سابقه دررفتگی داشته‌اند، تقویت عضلات و جلوگیری از حرکات پرخطر اهمیت بیشتری دارد

کلام آخر

دررفتگی آرنج اغلب به‌دلیل وارد آمدن نیروی ناگهانی و غیرطبیعی به مفصل، مانند افتادن روی دست باز یا وارد شدن ضربه مستقیم، رخ می‌دهد. عواملی مانند فعالیت‌های ورزشی پرخطر، حوادث رانندگی، یا بلند کردن کودک به شیوه نادرست نیز می‌توانند زمینه‌ساز این آسیب باشند. شناخت دقیق سازوکار بروز دررفتگی و توجه به علل آن، امکان پیشگیری مؤثرتر را فراهم می‌کند—به‌ویژه از طریق تقویت عضلات اطراف مفصل، اصلاح حرکات پرخطر و استفاده از محافظ‌های ورزشی. در نهایت، افزایش آگاهی عمومی و توجه به علائم هشداردهنده می‌تواند از بروز عوارض جبران‌ناپذیر ناشی از این آسیب جلوگیری کند و به بازگشت سریع‌تر فرد به زندگی عادی کمک نماید.

خدمات کلینیک فیزیوتراپی فانتوم

در مجموعه ی ما فیزیوتراپیست پس از بررسی علامت ها می تواند برنامه ی مناسبی برای درمان بیمار انتخاب کند. خدمات فیزیوتراپی مانند:

برای مشاوره و گرفتن نوبت در منزل و یا آشنایی با کلینیک فیزیوتراپی فانتوم کلیک کنید.