خار پاشنه یکی از شایع‌ترین علل درد پاشنه پا است که عمدتاً به دلیل التهاب در ناحیه‌ی فاشیای کف پا (Plantar Fascia) به وجود می‌آید. این مشکل اغلب در اثر فشار بیش‌ازحد به پا، ایستادن طولانی‌مدت، استفاده از کفش نامناسب یا اضافه‌وزن ایجاد می‌شود و می‌تواند کیفیت زندگی فرد را به‌شدت تحت تأثیر قرار دهد. در سال‌های اخیر، روش‌های درمانی مختلفی برای خار پاشنه معرفی شده‌اند که یکی از مؤثرترین و غیرتهاجمی‌ترین آن‌ها، شاک ویو تراپی (Shockwave Therapy) یا درمان با امواج شوکی است. این روش با استفاده از امواج صوتی پرفشار، باعث تحریک بافت‌ها، بهبود گردش خون و ترمیم آسیب‌ها می‌شود. در این مقاله از فیزیوتراپی فانتوم زنجان به بررسی اثربخشی و مزایای شاک ویو در درمان خار پاشنه می‌پردازیم.

خار پاشنه چیست؟

خار پاشنه (Heel Spur) یک برآمدگی استخوانی کوچک و نوک‌تیز است که معمولاً در زیر استخوان پاشنه (استخوان کالکانئوس) ایجاد می‌شود. این خار معمولاً به دلیل تجمع کلسیم در ناحیه‌ای از پاشنه که بافت‌های نرم (مثل رباط‌ها و فاشیا پلانتار) به استخوان متصل می‌شوند، شکل می‌گیرد.

---

علل ایجاد خار پاشنه

• فشار و کشش مزمن روی رباط فاشیا پلانتار (لایه‌ای ضخیم از بافت که کف پا را پوشش می‌دهد)

• ایستادن یا راه رفتن زیاد، به‌ویژه روی سطوح سخت

• چاقی و افزایش وزن که فشار روی پاها را افزایش می‌دهد

• پوشیدن کفش نامناسب

• صافی کف پا یا قوس زیاد کف پا

• آسیب‌های مکرر و التهاب در محل اتصال رباط به استخوان

---

علائم خار پاشنه

• درد تیز و ناگهانی در پاشنه، مخصوصاً هنگام برخاستن از خواب یا پس از استراحت طولانی

• درد هنگام راه رفتن، ایستادن یا ورزش کردن

• تورم و التهاب در ناحیه پاشنه

---

درمان خار پاشنه

• استراحت و کاهش فعالیت‌های فشارزا

• استفاده از کفش‌های مناسب و کفی‌های طبی

• تمرینات کششی و فیزیوتراپی

• داروهای ضدالتهاب

• روش‌های نوین مانند شاک ویو تراپی و تکار تراپی

• در موارد شدید، جراحی

---

علت ها و علائم خار پاشنه چیست؟

خار پاشنه استخوانی است که در ناحیه پاشنه پا تشکیل می‌شود و معمولاً به دلیل تجمع کلسیم در ناحیهٔ پاشنه ایجاد می‌گردد. این حالت ممکن است با علائم متفاوتی همراه باشد و علل آن شامل موارد زیر است:

علت‌های ایجاد خار پاشنه

1. فشار و کشش مکرر بر فاشیا پلانتار:
   فاشیا پلانتار، بافت ضخیمی است که کف پا را پوشش می‌دهد و به استخوان پاشنه متصل است. کشش و فشار زیاد این رباط باعث التهاب و در نهایت تجمع کلسیم و ایجاد خار می‌شود.

2. راه رفتن یا ایستادن طولانی‌مدت:
   فعالیت‌های طولانی روی سطوح سخت، به ویژه بدون کفش مناسب، فشار زیادی روی پاشنه وارد می‌کند.

3. چاقی و افزایش وزن:
   وزن زیاد باعث افزایش فشار بر پاشنه و ایجاد آسیب می‌شود.

4. کف پای صاف یا قوس زیاد:
   این مشکلات ارگونومیک باعث توزیع نادرست وزن و فشار غیرمتوازن روی پاشنه می‌شوند.

5. پوشیدن کفش‌های نامناسب:
   کفش‌های بدون پشتیبانی کافی و کفی نرم می‌توانند باعث فشار مضاعف روی پاشنه شوند.

6. آسیب‌های مکرر یا التهاب مزمن:
   آسیب‌دیدگی‌های مکرر ناحیه پاشنه منجر به فرآیند التهابی و رسوب کلسیم می‌شود.

---

علائم خار پاشنه

• درد تیز و شدید در زیر پاشنه:
  معمولاً هنگام اولین قدم‌ها پس از استراحت یا صبح‌ها پس از خواب احساس می‌شود.

• درد هنگام راه رفتن یا ایستادن طولانی:
  با فعالیت بیشتر، درد ممکن است شدت یابد یا گاهی کاهش پیدا کند.

• حساسیت و التهاب موضعی:
  ناحیه پاشنه ممکن است متورم یا قرمز شود.

• درد هنگام فشار مستقیم:
  هنگام فشار دادن ناحیه زیر پاشنه، احساس درد وجود دارد.

نحوه عملکرد دستگاه شاک ویو تراپی در درمان خار پاشنه

دستگاه شاک ویو تراپی از امواج صوتی پرانرژی (Shockwaves) استفاده می‌کند که با فرکانس بالا و انرژی متمرکز به ناحیه دردناک پاشنه تابانده می‌شود. این امواج مکانیکی باعث تحریک پاسخ‌های بیولوژیکی در بافت‌های آسیب‌دیده می‌شوند.

مراحل اثرگذاری:

1. تحریک گردش خون موضعی:
   امواج شوکی باعث گشاد شدن عروق خونی در ناحیه پاشنه می‌شوند که به بهبود خون‌رسانی و تغذیه بهتر سلول‌ها کمک می‌کند.

2. کاهش التهاب و درد:
   تحریک گیرنده‌های عصبی و کاهش انتقال سیگنال‌های درد به مغز، باعث کاهش احساس درد می‌شود. همچنین التهاب بافت‌های اطراف کاهش می‌یابد.

3. افزایش متابولیسم و ترمیم بافت:
   امواج شاک ویو سلول‌ها را به تولید کلاژن و سایر مواد لازم برای ترمیم تحریک می‌کنند. این امر به بازسازی رباط‌ها، عضلات و بافت‌های نرم کمک می‌کند.

4. شکستن رسوبات کلسیم:
   در بعضی موارد، امواج شوکی می‌توانند به شکستن و کاهش اندازه خارهای کلسیمی کمک کرده و فشار مکانیکی روی بافت‌ها را کاهش دهند.

5. کاهش اسپاسم عضلانی:
   امواج باعث کاهش تنش عضلانی و افزایش انعطاف‌پذیری کف پا می‌شوند که درد را کم می‌کند.

---

مزایای شاک ویو تراپی در درمان خار پاشنه

• غیرتهاجمی و بدون نیاز به جراحی

• بدون درد یا با درد بسیار کم در هنگام انجام

• بدون نیاز به داروهای مسکن یا ضدالتهاب

• نتایج سریع‌تر نسبت به روش‌های سنتی

• کمک به بهبود عملکرد پا و کاهش احتمال عود

بیشتر بخوانید … درد پاشنه پا : کمبود ویتامین ها و ریز مغذی ها

موارد کاربرد شاک ویو در فیزیوتراپی

موارد کاربرد شاک ویو در فیزیوتراپی عبارتند از:

1. درمان دردهای اسکلتی-عضلانی مزمن

• تاندونیت آشیل

• تاندونیت شانه (مانند شانه منجمد یا التهاب تاندون‌های روتاتور کاف)

• اپیکوندیلیت (التهاب تاندون آرنج)

• دردهای مزمن گردن و کمر

2. درمان آسیب‌های ورزشی

• کشیدگی و پارگی‌های عضلانی

• آسیب‌های رباط‌ها و تاندون‌ها

• دردهای ناشی از استفاده مکرر

3. تسریع روند بهبودی بافت‌ها

• تحریک ترمیم بافت‌های نرم و استخوانی

• بهبود گردش خون موضعی و کاهش التهاب

4. بهبود عملکرد حرکتی

• کاهش اسپاسم و سفتی عضلات

• افزایش دامنه حرکتی مفاصل

5. درمان مشکلات مزمن مفصلی

• آرتروز و التهاب مفاصل

• بورسیت (التهاب کیسه‌های مفصلی)

6. کاربردهای زیبایی و درمانی دیگر

• بهبود بافت‌های پوستی

• کمک به رفع سلولیت (در برخی دستگاه‌ها)

---

نکته مهم

شاک ویو تراپی باید توسط فیزیوتراپیست متخصص و پس از ارزیابی دقیق بیمار انجام شود تا بهترین نتایج حاصل شود.

درمان خار پاشنه با شاک ویو تراپی

خار پاشنه یکی از مشکلات رایج پا است که می‌تواند باعث درد شدید و محدودیت در راه رفتن شود. این عارضه معمولاً ناشی از التهاب مزمن در ناحیه اتصال رباط کف پا به استخوان پاشنه و رسوب کلسیم در این ناحیه است. شاک ویو تراپی به عنوان یک روش غیرتهاجمی و موثر در درمان خار پاشنه شناخته شده است که توانسته نتایج بسیار خوبی در کاهش درد و بهبود عملکرد بیماران ارائه دهد.

نحوه عملکرد شاک ویو تراپی در درمان خار پاشنه

شاک ویو تراپی با استفاده از امواج صوتی پرانرژی، امواج شوک مکانیکی را به ناحیه آسیب‌دیده ارسال می‌کند که موجب موارد زیر می‌شود:

• تحریک گردش خون موضعی

• کاهش التهاب و درد

• افزایش تولید کلاژن و ترمیم بافت‌های آسیب‌دیده

• شکستن رسوبات کلسیم

• کاهش اسپاسم عضلانی و بهبود انعطاف‌پذیری بافت‌ها

---

مراحل درمان

• درمان معمولاً در ۵ تا ۸ جلسه انجام می‌شود.

• هر جلسه حدود ۲۰ تا ۳۰ دقیقه طول می‌کشد.

• بسته به شدت درد و پاسخ بدن بیمار، تعداد جلسات ممکن است متفاوت باشد.

• شاک ویو تراپی معمولاً بدون درد یا با درد خفیف همراه است.

---

مزایای شاک ویو تراپی برای خار پاشنه

• غیرتهاجمی و بدون نیاز به جراحی

• کاهش سریع درد و التهاب

• بهبود عملکرد پا و افزایش راحتی در راه رفتن

• بدون عوارض جانبی جدی

• امکان بازگشت سریع به فعالیت‌های روزمره

---

توصیه‌ها و مراقبت‌های بعد از درمان

• استفاده از کفش‌های طبی و مناسب

• انجام تمرینات کششی فاشیا پلانتار

• پرهیز از فعالیت‌های سنگین و ایستادن طولانی مدت در چند روز اول

• مراجعه به فیزیوتراپیست برای ارزیابی مجدد و ادامه درمان‌های مکمل

شاک ویو تراپی روشی موثر و ایمن برای درمان خار پاشنه است که می‌تواند بدون جراحی، درد را کاهش داده و کیفیت زندگی بیماران را بهبود بخشد. مشاوره با پزشک یا فیزیوتراپیست متخصص برای شروع درمان و انتخاب بهترین برنامه درمانی ضروری است.

عوارض شاک ویو تراپی در درمان خار پاشنه

شاک ویو تراپی به طور کلی روشی ایمن و غیرتهاجمی محسوب می‌شود، اما مانند هر روش درمانی دیگری، ممکن است برخی عوارض جانبی خفیف و موقتی به وجود بیاید که معمولاً زودگذر هستند:

عوارض شایع (معمولاً موقتی)

• قرمزی و التهاب موضعی:
  پس از درمان، ناحیه پاشنه ممکن است کمی قرمز و متورم شود که معمولاً طی چند ساعت تا چند روز برطرف می‌شود.

• درد و حساسیت:
  ممکن است در حین یا بعد از جلسه درمان کمی درد یا ناراحتی احساس شود، که معمولاً خفیف و موقتی است.

• کبودی سطحی:
  در برخی موارد نادر، کبودی کوچکی در محل درمان دیده می‌شود.

• سوزش یا گزگز:
  حس سوزش یا گزگز خفیف ممکن است ایجاد شود که با استراحت کاهش می‌یابد.

---

عوارض نادر و جدی‌تر

• آسیب به بافت‌های اطراف:
  بسیار نادر است، اما اگر دستگاه توسط فرد غیرمتخصص استفاده شود، ممکن است به بافت‌ها آسیب وارد شود.

• واکنش‌های آلرژیک:
  خیلی نادر، ممکن است به ژل یا مواد استفاده شده حساسیت نشان داده شود.

---

نکات مهم برای کاهش عوارض

• انجام درمان توسط فیزیوتراپیست یا پزشک متخصص

• رعایت دستورالعمل‌های پس از درمان مانند استراحت و استفاده از یخ

• اطلاع‌رسانی کامل به درمانگر درباره مشکلات پزشکی قبلی و داروهای مصرفی

عوارض شاک ویو تراپی معمولاً خفیف، موقت و گذرا هستند و مزایای درمان در کاهش درد و بهبود عملکرد پا به مراتب بیشتر از این عوارض است. در صورت بروز هرگونه درد غیرعادی یا علائم شدید، باید سریعاً به پزشک مراجعه کرد.

🔷سایر روشهای پیشگری و درمان غیرجراحی خار پاشنه

روش‌های غیرجراحی پیشگیری و درمان خار پاشنه عبارتند از:

راهکار های پیشگیری از خار پاشنه

1. استفاده از کفش مناسب:
   کفش‌های با کفی نرم، پشتیبانی مناسب از قوس کف پا و پاشنه استاندارد به کاهش فشار روی پاشنه کمک می‌کنند.

2. کاهش وزن:
   کاهش وزن اضافه باعث کاهش فشار روی پا و جلوگیری از آسیب‌های پاشنه می‌شود.

3. اجتناب از ایستادن و راه رفتن طولانی مدت:
   مخصوصاً روی سطوح سخت.

4. تمرینات کششی و تقویتی:
   کشش فاشیا پلانتار و عضلات ساق پا می‌تواند به حفظ انعطاف‌پذیری و کاهش فشار کمک کند.

5. اصلاح بیومکانیک پا:
   استفاده از کفی‌های طبی برای اصلاح قوس کف پا یا مشکلات ارگونومیک.

---

روش‌های درمان غیرجراحی خار پاشنه

درمان‌های غیرجراحی خار پاشنه (پاشنه‌خار) می‌تواند شامل روش‌های زیر باشد:

1. استراحت و کاهش فعالیت‌های فشارزا

کاهش فعالیت‌های شدید و استراحت به بهبود التهاب کمک می‌کند.

2. داروهای ضدالتهاب غیر استروئیدی (NSAIDs)

برای کاهش درد و التهاب موقتی استفاده می‌شود.

3. فیزیوتراپی

شامل تمرینات کششی، ماساژ، و تکنیک‌های درمانی مانند اولتراسوند و لیزر درمانی.

4. کفی و ارتزهای طبی

استفاده از کفی‌های مخصوص که فشار را در نقاط مختلف پا توزیع می‌کند و از فاشیا پلانتار حمایت می‌کند.

5. تزریقات کورتون

در موارد التهاب شدید، تزریق کورتون می‌تواند به کاهش درد و التهاب کمک کند؛ البته باید با احتیاط و تحت نظر پزشک انجام شود.

6. درمان با امواج شوکی (شاک ویو تراپی)

همانطور که قبلاً توضیح داده شد، باعث بهبود گردش خون و ترمیم بافت‌ها می‌شود.

7. تکار تراپی و لیزر درمانی

روش‌های مکمل که به کاهش التهاب و تسریع بهبود کمک می‌کنند.

---

نکات مهم

• درمان‌های غیرجراحی معمولاً ابتدا توصیه می‌شوند و در صورت عدم بهبود، روش‌های دیگر بررسی می‌شوند.

• مشاوره با پزشک یا فیزیوتراپیست برای انتخاب بهترین روش درمانی ضروری است.

کلام آخر

درمان خار پاشنه با شاک ویو، به عنوان یک روش غیرجراحی، ایمن و نسبتاً بدون عارضه، توانسته نتایج قابل قبولی در کاهش درد و بهبود عملکرد بیماران ارائه دهد. تحقیقات و تجربیات بالینی نشان می‌دهد که استفاده‌ی منظم و هدفمند از این روش می‌تواند روند ترمیم بافتی را تسریع کرده و نیاز به مداخلات تهاجمی‌تر مانند جراحی را کاهش دهد. با توجه به مزایایی مانند عدم نیاز به بی‌هوشی، زمان کوتاه درمان و دوره‌ی نقاهت بسیار کم، شاک ویو به عنوان یک گزینه‌ی درمانی موثر برای بیماران مبتلا به خار پاشنه توصیه می‌شود. با این حال، تشخیص دقیق و انتخاب روش درمانی مناسب باید توسط پزشک متخصص و بر اساس وضعیت فردی هر بیمار صورت گیرد.