سندرم خروجی قفسه سینه (TOS) اصطلاحی است که با فشرده سازی اعصاب، شریان ها و وریدها در قسمت تحتانی گردن و ناحیه بالای قفسه سینه مرتبط است. این فشار باعث درد در بازو، شانه و گردن می شود. شایع ترین مکان های ایجاد فشار بین عضلات اسکالن , فضای بین ترقوه و دنده ی اول و مثلث سینه ای می باشد.
این عارضه درواقع گروهی از اختلالات است که زمانی رخ می دهد که عروق خونی یا اعصاب در فضای بین استخوان ترقوه و اولین دنده شما (قسمت خروجی قفسه سینه) فشرده می شوند که این موضوع می تواند باعث درد شانه و گردن و بی حسی در انگشتان شما شود. برای بررسی بیشتر تا انتهای مقاله با فیزیوتراپی فانتوم زنجان همراه باشید.
سندرم خروجی قفسه سینه (TOS) چیست؟
سندرم خروجی قفسه سینه (Thoracic Outlet Syndrome – TOS) یک بیماری عصبی-عضلانی-عروقی است که در اثر فشردگی اعصاب، شریانها یا وریدها در ناحیه بین گردن و شانه (محل خروج ساختارها از قفسه سینه به سمت اندام فوقانی) ایجاد میشود.
این ناحیه به نام “خروجی قفسه سینه” (Thoracic Outlet) شناخته میشود و شامل فضاهای بین استخوان ترقوه (کلاویکل)، دنده اول و عضلات گردنی مانند اسکالن است.
🔍 علائم سندرم خروجی قفسه سینه
علائم بسته به نوع TOS متفاوت است:
1. نوع نورولوژیک (شایعترین نوع – ۹۵٪ موارد)
فشردگی شبکه بازویی (براکیال پلکسوس)
-
درد، سوزش یا بیحسی در شانه، بازو، ساعد یا انگشتان
-
ضعف در عضلات دست
-
احساس سنگینی یا خستگی زودهنگام در دست
2. نوع وریدی (Venous TOS)
فشردگی ورید سابکلاوین
-
تورم دست یا بازو
-
کبودی یا تیرگی پوست
-
احساس فشار یا سنگینی
3. نوع شریانی (Arterial TOS)
فشردگی شریان سابکلاوین
-
رنگپریدگی یا سردی دست
-
کاهش نبض در دست
-
زخم یا لکههای آبی روی انگشتان
📌 علل و عوامل خطر
-
ساختمان غیرعادی آناتومیکی: مثل دنده گردنی (دنده اضافی)
-
آسیبدیدگی: مانند تصادف یا افتادن
-
حرکات تکراری: بلند کردن مکرر دستها (مثلاً در نقاشان، شناگران، نوازندگان)
-
وضعیت بد بدن: خم شدن زیاد گردن یا شانهها به جلو
-
تودهها یا التهاب: تومورها یا بزرگ شدن عضلات
🩺 روشهای تشخیص
-
شرح حال دقیق و معاینه فیزیکی
-
عکسبرداری (X-ray) برای بررسی وجود دنده گردنی
-
MRI یا CT scan برای بررسی ساختارهای عصبی یا عروقی
-
نوار عصب و عضله (EMG/NCV)
-
سونوگرافی داپلر برای بررسی جریان خون
🛠 درمان سندرم خروجی قفسه سینه
◾ درمان محافظهکارانه (در بیشتر موارد مؤثر):
-
فیزیوتراپی: تمرینات کششی، اصلاح وضعیت بدنی، تقویت عضلات پشتی و گردنی
-
داروهای ضدالتهاب (NSAIDs)
-
اصلاح سبک زندگی: پرهیز از حرکات تحریککننده یا تکراری
◾ درمان تهاجمی:
-
تزریق بوتاکس یا کورتیکواستروئید (برای موارد عصبی مزمن)
-
جراحی (در موارد شدید یا غیر قابل کنترل): برداشتن دنده گردنی یا آزادسازی عصب
سندرم خروجی قفسه سینه یک اختلال قابل درمان ولی پیچیده است که میتواند عملکرد اندام فوقانی را مختل کند. تشخیص زودهنگام و درمان مناسب، بهویژه از طریق فیزیوتراپی و اصلاح حرکات بدن، در بیشتر بیماران به بهبودی کامل یا قابلتوجه منجر میشود. در موارد شدید، درمان جراحی ممکن است لازم باشد.
بیشتر بخوانید … امواجی که درد را خاموش میکنند: نگاهی به شاک ویو برای خار پاشنه
علل شایع سندرم خروجی قفسه
علل سندرم خروجی قفسه سینه (Thoracic Outlet Syndrome – TOS) به شرایطی مربوط میشود که منجر به فشردگی عصبها، شریانها یا وریدها در ناحیه بین گردن و شانه (محل عبور این ساختارها به سمت دست) میشوند. در ادامه، شایعترین علل این سندرم را به تفصیل بیان میکنیم:
1. اختلالات آناتومیکی
-
وجود دنده گردنی (Cervical Rib):
-
یک دنده اضافه که در برخی افراد از مهره گردنی آخر رشد میکند (۱٪ جمعیت)
-
ممکن است به اعصاب یا عروق فشار وارد کند
-
-
عضلات اضافی یا ضخیمشده: مانند هیپرتروفی عضله اسکلین قدامی یا عضله سابکلاویوس
-
ناهنجاریهای مادرزادی در ساختار استخوانی یا عضلانی گردن
2. آسیبهای تروماتیک
-
ضربه مستقیم به شانه یا گردن: مانند تصادف رانندگی، سقوط یا آسیب ورزشی
-
سندرم شلاقی (Whiplash): از حرکات ناگهانی گردن در تصادفات
-
کشیدگی یا پارگی عضلات گردن یا شانه
3. حرکات تکراری و استفاده بیش از حد
-
بلند کردن مکرر دستها بالای سر: مانند آرایشگران، نقاشان، نوازندگان، شناگران، وزنهبرداران
-
استفاده بیش از حد از ماوس یا کیبورد بدون ارگونومی مناسب
-
فشار مداوم کیف سنگین روی شانه
4. وضعیت بد بدن (Poor Posture)
-
خم شدن سر و شانه به جلو برای مدت طولانی
-
قوز پشت (کیفوز) یا شانههای افتاده
-
نشستن طولانی بدون حرکت
5. تومورها یا تودههای فشاری
-
تودههای نادر یا التهاباتی در ناحیه گردن یا قفسه سینه که به اعصاب یا عروق فشار وارد میکنند
6. بزرگ شدن عضلات (بهویژه در ورزشکاران)
-
هیپرتروفی عضلات اطراف خروجی قفسه سینه در ورزشکاران حرفهای میتواند فضای عبور عروق و اعصاب را تنگ کند
7. جراحی یا تغییرات ساختاری قبلی
-
سابقه جراحیهای گردن یا قفسه سینه که باعث چسبندگی یا تغییر موقعیت ساختارها شدهاند
علل شایع سندرم خروجی قفسه سینه معمولاً به سه گروه تقسیم میشوند:
-
عوامل مادرزادی یا آناتومیکی (مانند دنده گردنی)
-
آسیبهای اکتسابی یا حرکات تکراری (مانند آسیبهای ورزشی یا شغلی)
-
وضعیت نامناسب بدن یا استفاده بیش از حد
بیشتر بخوانید … درد پاشنه پا : کمبود ویتامین ها و ریز مغذی ها
انواع سندرم خروجی قفسه سینه
1- عصبی: این شایع ترین نوع سندرم خروجی قفسه سینه است که با فشرده سازی شبکه بازویی مشخص می شود. شبکه بازویی شبکه ای از اعصاب است که از نخاع شما می آید و حرکات عضلانی و حس شانه، بازو و دست را کنترل می کند.
2- وریدی: این نوع از سندرم خروجی قفسه سینه زمانی رخ می دهد که یک یا چند ورید زیر استخوان ترقوه فشرده شده و در نتیجه لخته خون ایجاد می شود.
3- شریانی: این نوع، کمترین شیوع TOS را دارد و زمانی اتفاق میافتد که یکی از شریانهای زیر استخوان ترقوه فشرده میشود و منجر به برآمدگی شریان میشود که به آن آنوریسم نیز میگویند.
این امکان وجود دارد که ترکیبی از سه نوع مختلف سندرم خروجی قفسه سینه را داشته باشید که چندین قسمت از ناحیه خروجی قفسه سینه فشرده می شود.
علائم سندرم خروجی قفسه سینه چیست؟
علائم این سندرم، بسته به نوع آن متفاوت است
TOS نوروژنیک (منشا عصبی) علامتی دارد که در آن تحلیل (ضعیف شدن) شدید در قاعده گوشتی انگشت شست وجود دارد. علائم دیگر ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- احساس «سوزن و سوزن» یا بی حسی در دست و انگشتان دست
- تغییر رنگ دست
- دست های سرد
- درد مبهم در ناحیه گردن، شانه و زیر بغل
نشانه های TOS با منشا وریدی ممکن است شامل موارد زیر باشد
- رنگ پریدگی
- نبض ضعیف یا غایب در بازوی آسیب دیده، که همچنین ممکن است در لمس سرد باشد و رنگ پریده تر از بازوی سالم به نظر برسد
- بی حسی، سوزن سوزن شدن، درد یا تورم بازو و انگشتان
- ضعف گردن یا بازو
- توده ضربان دار در نزدیکی استخوان ترقوه
- خستگی بازو با فعالیت
بیشتر بخوانید … بیوفیدبک تراپی: کنترل آگاهانه بدن برای بهبود سلامت
علائم TOS با منشا شریانی ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- تغییر رنگ در دست و انگشتان
- حساسیت به سرما در دست و انگشتان
- تورم، سنگینی، احساس سوزن سوزن شدن یا بی حسی، و گردش خون ضعیف در بازوها، دست ها و انگشتان
- نبض ضعیف یا غایب در بازوی آسیب دیده
چشم انداز افراد مبتلا به TOS بسته به نوع متفاوت است. بیشتر افراد با ورزش و فیزیوتراپی بهبود می یابند. افراد مبتلا به TOS عروقی و TOS عصبی واقعی گاها نیاز به جراحی برای کاهش فشار روی عروق یا عصب آسیب دیده دارند.
چه کسانی در معرض ابتلا به سندرم خروجی قفسه سینه قرار دارند؟
دلایل بسیاری برای TOS وجود دارد، از جمله:
- ضربه جسمی و فیزیکی
- نقص آناتومیک
- تومورهایی که به اعصاب فشار می آورند
- وضعیت و پاسچر نامناسب که باعث فشردگی عصب می شود
- بارداری
- حرکات و فعالیت های تکراری بازو و شانه، مانند انجام برخی ورزش ها
سایر عواملی که می توانند باعث ایجاد سندرم خروجی قفس سینه شوند عبارتند از:
- افتادگی شانه
- وضعیت های بدنی اشتباه (ایستادن یا نشستن بدون توجه به انحنای فیزیولوژیکی ستون فقرات)
- شکستگی ترقوه
- شکستگی دنده
- کوتاهی برخی عضلات گردنی
بیشتر بخوانید: اﺳﭙﺎﺳﺘﻴﺴﻴﺘﻲ چیست؟
تشخیص سندرم خروجی قفسه سینه
پزشکان معمولاً مطالعات هدایت عصبی، الکترومیوگرافی (EMG) یا مطالعات تصویربرداری را برای تأیید یا رد تشخیص TOS توصیه می کنند. تشخیص آن می تواند دشوار باشد زیرا تعدادی از اختلالات علائمی مشابه علائم TOS دارند. این اختلالات عبارتند از:
- صدمات عضلات روتاتور کاف
- اختلالات دیسک گردن
- فیبرومیالژیا
- اسکلروز چندگانه
- سندرم درد منطقهای پیچیده
- تومورهای نخاع
اما علائمی وجود دارند که به تشخیص این اختلال کمک می کنند. این علائم عبارتند از:
- حساسیت به لمس در ناحیه درست بالای استخوان ترقوه به سمت حفره گردن
- ضعف و یا احساس “سوزن سوزن” هنگام بالا بردن دست ها
- ضعف در انگشت پنجم (انگشت کوچک)
- رنگ پریدگی در کف دست یک یا هر دو دست زمانی که بالای شانه ها برده میشوند و انگشتان به سقف اشاره میکنند.
بیشتر بخوانید: راه های درمان گردن درد
درمان سندرم خروجی قفسه سینه
درمان های سندرم خروجی قفسه سینه بسته به نوع TOS شما و علائم شما متفاوت است. اهداف درمان کاهش علائم و جلوگیری از عوارض است. پزشک شما گزینه درمانی مناسب برای شما را توصیه می کند.
درمان با برنامه های ورزشی و فیزیوتراپی با اهداف زیر شروع می شود:
- تقویت عضلات سینه ای
- بازیابی وضعیت طبیعی بدن
- از بین بردن فشار با افزایش فضای ناحیه ای که عصب از آن عبور می کند
- پزشکان اغلب داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (مانند ناپروکسن یا ایبوپروفن) را برای درد تجویز می کنند. سایر داروهایی که ممکن است توسط پزشک تجویز شوند عبارتند از:
-
- ترومبولیتیک برای شکستن لخته های خون
- داروهای ضد انعقاد برای جلوگیری از لخته شدن
اگر این کار درد را تسکین ندهد، پزشک ممکن است جراحی رفع فشار خروجی قفسه سینه را برای آزاد کردن یا برداشتن ساختارهایی که عصب یا شریان را فشرده میکنند، توصیه کند.
بیشتربخوانید …. آناتومی بدن
بنابراین به طور خلاصه درمان های ممکن برای این عارضه عبارتند از:
فیزیوتراپی
رایج ترین درمان اولیه برای TOS نوروژنیک (با منشا عصبی) است. یک فیزیوتراپیست به شما کمک می کند دامنه حرکتی خود (این که تا چه حد می توانید حرکت کنید) را در گردن و شانه های خود افزایش دهید. فیزیوتراپی همچنین عضلات شما را تقویت می کند و وضعیت بهتری را برای شما به ارمغان می آورد. اکثر افراد مبتلا به TOS با منشا عصبی، شاهد بهبود علائم هستند.
در فیزیوتراپی با استفاده از تکنیک های مختلف همچون ماساژدرمانی، الکتروتراپی، تمرین درمانی، درمان های دستی، سرمادرمانی یا گرمادرمانی، اولتراسوند، لیزر پرتوان و … به کاهش درد و علائم و در نهایت بهبودی شما کمک می کنند.
دارو درمانی
داروهایی برای تسکین درد: پزشک شما ممکن است مسکن های بدون نسخه مانند NSAID ها را توصیه کند.
داروهایی برای جلوگیری یا شکستن لخته های خون: درمان ترومبولیتیک به افراد مبتلا به TOS شریانی یا وریدی کمک می کند. شما دارو را از طریق یک خط IV یا کاتتر دریافت می کنید که لخته های خون موجود را حل کرده و از تشکیل لخته های جدید جلوگیری می کند. پزشک شما ممکن است داروهای ضد انعقاد نیز تجویز کند.
خود مراقبتی
- از حمل کیف های سنگین روی شانه یا بلند کردن اشیاء بالای سر خودداری کنید.
- تمرینات مخصوص را در خانه انجام دهید تا عضلات خود را تقویت کرده و وضعیت بدنی خود را بهتر کنید.
- فعالیت های روزانه خود را برای محدود کردن یا اجتناب از حرکات خاصی که باعث تشدید علائم می شوند، اصلاح کنید.
- وزن نرمال داشته باشید
- تمرینات آرامش بخش مانند تنفس عمیق، مدیتیشن و کشش را انجام دهید
جـــراحی
اکثر افراد مبتلا به TOS شریانی یا وریدی نیاز به جراحی دارند. برخی از افراد مبتلا به TOS نوروژنیک (منشا عصبی) در صورتی که سایر درمانها علائم را برطرف نکنند، نیاز به جراحی دارند. جراحان بسته به نوع TOS و آناتومی شما از روش های مختلفی استفاده می کنند. به عنوان مثال، جراحی رفع فشار، استخوان یا بافت غیرطبیعی را که باعث فشردهسازی میشود، از بین میبرد. سایر جراحی ها مشکلات ساختاری رگ های خونی شما را برای بهبود جریان خون ترمیم می کنند. پزشک به شما خواهد گفت که آیا به جراحی نیاز دارید یا خیر. آنها همچنین هرگونه خطر احتمالی را توضیح خواهند داد.
بیشتر بخوانید …تاثیرات بیوفیدبک کف لگن
چگونه از ایجاد سندرم خروجی قفسه سینه پیشگیری کنیم؟
پیشگیری از سندرم خروجی قفسه سینه (TOS) به معنای کاهش عواملی است که باعث فشردگی اعصاب و عروق در ناحیه بین گردن و شانه میشوند. این کار با رعایت وضعیت بدنی مناسب، تمرینات هدفمند، و اصلاح سبک زندگی امکانپذیر است.
در ادامه، روشهای کاربردی و علمی برای پیشگیری از ایجاد سندرم خروجی قفسه سینه ارائه شده است:
1. حفظ وضعیت بدنی صحیح (Posture)
-
هنگام نشستن یا ایستادن:
-
شانهها را به عقب و پایین نگه دارید
-
سر را در راستای ستون فقرات نگه دارید (نه جلو افتاده)
-
قوز نکنید
-
-
از نشستن طولانی بدون تغییر وضعیت خودداری کنید
🔹 ابزار کمکی: صندلی ارگونومیک، پشتی طبی، میز کار با ارتفاع مناسب
2. تقویت عضلات پشتی و کشش عضلات قفسه سینه
-
تمریناتی برای تقویت عضلات میانکتفی (مانند تراپز تحتانی و رومبوئیدها)
-
کشش منظم عضلات سینهای (پکتورالیس) برای باز کردن قفسه سینه
-
تمرینات اصلاحی مانند:
-
“Wall angels”
-
“Doorway stretch”
-
“Chin tucks” (جمعکردن چانه)
-
3. پرهیز از حرکات تکراری بالای سر
-
اگر شغل یا ورزش شما نیاز به بلند کردن مکرر دست دارد (مثلاً آرایشگری، نقاشی، شنا، والیبال):
-
استراحتهای منظم داشته باشید
-
وضعیت قرارگیری بازو و شانه را اصلاح کنید
-
تکنیک حرکتی صحیح را رعایت کنید
-
4. استفاده صحیح از وسایل روزمره
-
از حمل کیف سنگین روی یک شانه پرهیز کنید
-
وزن کولهپشتی را بین دو شانه تقسیم کنید
-
از کیبورد و مانیتور با موقعیت مناسب استفاده کنید تا گردن خم نشود
5. اجتناب از فشار مستقیم به ترقوه و گردن
-
استفاده از لباسهای بسیار تنگ یا بندهایی که فشار به شانه وارد میکنند (مثل بند سوتین یا بند کیف سنگین) ممکن است فشردگی را تشدید کند.
6. کنترل وزن و سلامت عمومی
-
اضافهوزن یا چاقی میتواند فشار بر مفاصل و ساختارهای گردنی و شانهای را افزایش دهد
-
ورزش منظم برای حفظ انعطافپذیری و قدرت عضلات مؤثر است
7. مراقبتهای پس از آسیب یا جراحی
-
پس از آسیب گردن یا شانه، درمان و فیزیوتراپی کامل را طی کنید
-
بازتوانی ناقص یا رها کردن تمرینات توانبخشی میتواند به فشردگیهای مزمن منجر شود
🔄 تمرینات ساده برای پیشگیری (مثالهایی برای روزانه)
| تمرین | توضیح | تکرار |
|---|---|---|
| Chin Tucks | چانه را به داخل بکشید بدون خم کردن گردن | ۱۰ بار در روز |
| Doorway Stretch | کشش سینه در چهارچوب در | ۲ تا ۳ بار در روز، هر بار ۳۰ ثانیه |
| Shoulder Rolls | چرخش شانه به عقب | ۱۰ تکرار، چند بار در روز |
پیشگیری از سندرم خروجی قفسه سینه نیاز به ترکیب آگاهی از وضعیت بدن، اصلاح سبک زندگی، و تمرینات هدفمند دارد. رعایت این نکات نهتنها از بروز TOS جلوگیری میکند، بلکه به بهبود عملکرد عمومی بدن، کاهش دردهای گردن و شانه، و افزایش کیفیت زندگی نیز کمک خواهد کرد.
کلام آخر
سندرم خروجی قفسه سینه یک بیماری چندوجهی و نسبتاً پیچیده است که میتواند کیفیت زندگی بیماران را بهطور چشمگیری تحت تأثیر قرار دهد. با تشخیص بهموقع و اجرای درمانهای مناسب، از جمله اصلاح وضعیت بدنی، فیزیوتراپی هدفمند، و در صورت لزوم جراحی، اغلب میتوان علائم بیماری را بهخوبی کنترل کرد.
افزایش آگاهی بیماران و پزشکان درباره علل، علائم و شیوههای درمان این سندرم، نقش کلیدی در جلوگیری از مزمن شدن آن دارد. همچنین رعایت اصول ارگونومی در محیط کار و انجام تمرینات پیشگیرانه میتواند در کاهش احتمال بروز این بیماری مؤثر باشد.
خدمات کلینیک فیزیوتراپی فانتوم
در مجموعه ی ما فیزیوتراپیست پس از بررسی علامت ها می تواند برنامه ی مناسبی برای درمان بیمار انتخاب کند. خدمات فیزیوتراپی مانند:
برای مشاوره و گرفتن نوبت در منزل و یا آشنایی با کلینیک فیزیوتراپی فانتوم کلیک کنید.