سندروم پیریفورمیس یکی از علل نسبتاً شایع درد باسن و سیاتیک کاذب است که به دلیل اسپاسم، التهاب یا کوتاهی عضله پیریفورمیس رخ می‌دهد. این عضله در عمق لگن قرار دارد و نقش مهمی در حرکات چرخشی و پایداری مفصل ران ایفا می‌کند. در برخی شرایط، پیریفورمیس می‌تواند عصب سیاتیک را تحت فشار قرار دهد و موجب بروز علائمی شبیه به فتق دیسک یا دردهای کمری شود. شناخت صحیح این سندروم از اهمیت بالایی برخوردار است، زیرا تشخیص اشتباه آن می‌تواند منجر به درمان‌های غیرضروری یا ناکارآمد شود. در این مقاله از فیزیوتراپی فانتوم زنجان با ما همراه باشید.

سندروم پیریفورمیس چیست؟

سندروم پیریفورمیس (Piriformis Syndrome) یک اختلال عصبی-عضلانی است که زمانی رخ می‌دهد که عضله‌ی پیریفورمیس (یک عضله کوچک و عمیق در ناحیه لگن و باسن) دچار اسپاسم یا سفتی بیش از حد شود و عصب سیاتیک که از زیر یا در برخی افراد حتی از میان این عضله عبور می‌کند، تحت فشار قرار گیرد.

ویژگی‌ها و علائم اصلی:

• درد در باسن (معمولاً در عمق عضله احساس می‌شود).

• انتشار درد به پشت ران، ساق و گاهی تا پا (شبیه سیاتیک).

• احساس گزگز، بی‌حسی یا مورمور در اندام تحتانی.

• درد هنگام نشستن طولانی، بالا رفتن از پله یا حرکت‌های چرخشی مفصل ران.

• حساسیت به لمس در ناحیه باسن.

علت‌ها:

• اسپاسم یا کوتاهی عضله پیریفورمیس (بر اثر فعالیت ورزشی، نشستن طولانی یا آسیب).

• ناهنجاری‌های آناتومیکی (مثل عبور عصب سیاتیک از میان فیبرهای عضله).

• حرکات تکراری مثل دویدن، دوچرخه‌سواری یا نشستن طولانی.

تشخیص:

• بیشتر بالینی است (بر اساس شرح‌حال و معاینه).

• تست‌های خاصی مانند FAIR test (فلکسیون، اداکشن و چرخش داخلی ران) می‌تواند درد را بازتولید کند.

• تصویربرداری (MRI یا سونوگرافی) معمولاً برای排除 علل دیگر درد سیاتیک (مثل دیسک کمر) استفاده می‌شود.

درمان:

• استراحت نسبی و پرهیز از حرکات تشدیدکننده.

• کشش‌ها و تمرینات فیزیوتراپی برای شل کردن عضله پیریفورمیس و تقویت عضلات اطراف.

• داروهای ضدالتهاب یا شل‌کننده‌ی عضلانی.

• تزریق موضعی (داروی بی‌حسی یا کورتون) در موارد مقاوم.

• جراحی (بسیار نادر و فقط در موارد شدید و مقاوم).

نشانه های سندروم

نشانه‌های سندروم پیریفورمیس معمولاً به دلیل فشار عضله پیریفورمیس روی عصب سیاتیک ایجاد می‌شوند و می‌توانند شبیه درد سیاتیک یا مشکلات دیسک کمر باشند. مهم‌ترین علائم عبارتند از:

علائم شایع:

• درد در عمق باسن (اغلب در یک طرف).

• انتشار درد به پشت ران، ساق و گاهی کف پا.

• گزگز، بی‌حسی یا مورمور در پا.

• ضعف یا سنگینی پا در بعضی حرکات.

علائمی که با فعالیت یا وضعیت خاص تشدید می‌شوند:

• درد هنگام نشستن طولانی (مثلاً در ماشین یا پشت میز).

• بدتر شدن درد هنگام بالا رفتن از پله یا دویدن.

• تشدید درد با حرکات چرخشی ران (مثل وقتی پا روی پا می‌اندازی).

• حساسیت به لمس در قسمت میانی یا بالای باسن.

در موارد شدید:

• مشکل در راه رفتن یا تغییر حالت بدن.

• خواب رفتگی یا احساس سوزش مداوم در مسیر عصب سیاتیک.

الگوی درد در سندروم پیریفورمیس

این درد همانطور که در شکل زیر مشاهده می نمایید از ناحیه گلوتئال ( باسن ) شروع شده و تا پشت زانو امتداد پیدا می کند.

عوامل ایجاد کننده در سندروم پیریفورمیس چیست؟

به طور کلی طبق تقسیم بندی نیل و همکاران سندروم پیریفورمیس به دو دسته اولیه و ثانویه تقسیم می‌شود.

در سندروم پیریفورمیس اولیه که کمتر از ۱۵ درصد از درگیری ها را شامل می شود که منشاء اصلی اختلالات آناتومیکی میباشدکه واریاسیون های عصب سیاتیک عامل اصلی آن است.

سندروم پیریفورمیس ثانویه در نتیجه یک اختلال دیگری می تواند ایجاد شده باشد که این اختلالات می تواند شامل :

• تروما
• توده ایسکمیک
• اسپاسم عضلانی
• تغییرات بیومکانیکی ناحیه لگن
• نشستن های طولانی مدت روی سطوح سخت یا wallet neuritis
• کوتاهی عضله
• فعالیت بیش از حد عضله پیریفورمیس مانند راه رفتن های طولانی مدت
• تریگر پوینت عضله پیریفورمیس
• توده های چربی ناحیه ساکروایلیاک
• تزریق های ناحیه
• توده های کولورکتال

اپیدمیولوژی یا شیوع شناسی در سندروم پیریفورمیس

این عارضه ارتباط و همبستگی با سندروم ها و اختلالات دردهای ناحیه کمر دارد به طوری که در یک مطالعه ملاحظه گردید که ۳۳ درصد از بیماران مبتلا به کمردرد دردهای ناحیه پیریفورمیس را نیز گزارش نمودند.

این عارضه در بیشتر موارد در دوره سنی ۳۰ تا ۴۰ سالگی رخ می دهد و در سنین کمتر از ۲۰ سال به ندرت دیده می شود.

نکته بسیار مهم این است که اغلب موارد این سندروم همراه با دردهای ناحیه کمر بوده و چون با الگوهای دردهای ناحیه کمر یکسان می باشد غالباً تشخیص داده نشده و با سایر درد ها اشتباه گرفته می شود.

این سندروم در خانم‌ها نسبت به آقایان از شیوع بیشتری برخوردار است. به طور تقریبی از هر ۶ خانم درگیر یک آقا درگیری را خواهد داشت. و این می تواند مرتبط با تغییرات بیومکانیکی لگن در خانم‌ها نسبت به آقایان باشد. همچنین میزان بستری شدن در بیمارستان در خانم‌ها نسبت به آقایان بیشتر بود.

ریسک فاکتورهای سندروم پیریفورمیس

• افرادی که طولانی مدت در سطوح سفت و سخت می نشینند
• فعالیت‌های بدنی ناگهانی و شدید در اندام تحتانی
• جراحی های ناحیه کمر
• اختلالات خواب
• ضعف عضلانی
• سندروم مورتون Morton neuroma

تشخیص سندروم

تشخیص سندروم پیریفورمیس بر اساس یافته های کلینیکی و پاراکلینیکی استوار است در یافته های کلینیکی پزشک متخصص و فیزیوتراپیست تاریخچه ای از شرایط ایجاد درد از بیمار خواهند گرفت که در آن در خصوص نحوه ایجاد درد و زمان ایجاد آن صحبت خواهد شد در ادامه ممکن است به صورت ویژه تست های اختصاصی تست فری برگ Freibergs test را برای تشخیص سندروم پیریفورمیس در نظر بگیرند.

در یافته های پاراکلینیکی ممکن است پزشک متخصص برای شما ام آر آی یا سی تی اسکن را نیز در نظر بگیرد همچنین سونوگرافی می تواند در تشخیص کمک کننده باشد.

پیشگیری از سندروم پیریفورمیس

برای پیشگیری از سندروم پیریفورمیس لازم است تا عوامل خطرساز و ایجاد کننده را به حداقل رساند که برای انجام این کار می بایست در صورت امکان عضلات ناحیه را تقویت نمود با تقویت عضلات احتمال اسپاسم عضله کمتر شده و همچنین اگر در موارد دیگری پزشک یا فیزیوتراپی سمت متخصص توصیه اصلاح ساختار بدنی به خصوص در مواردی که اختلال اندام تحتانی یا چرخش لگن یا ضعف عضلانی و همچنین ابنرمالیتی های عضلانی در ناحیه کمر وجود داشته باشد را اصلاح نمود.

فیزیوتراپی در سندروم پیریفورمیس

فیزیوتراپی در ناحیه پیریفورمیس می تواند شامل موارد زیر باشد که در کلینیک فیزیوتراپی فانتوم قابل اجرا و درمان می باشد :

• استفاده از گرما و الکتروتراپی در بهبود گرفتگی های عضلانی
• امواج صوتی یا اولتراسوند
• استرچ عضله
• تقویت عضلات از طریق تمرینات طبی
• استفاده از ماساژ و ریلکسیشن و مایوفاشیال ریلیز
• استفاده از لیزر کم توان و لیزرپر توان و همچنین تکار تراپی
• بهره‌مندی از خواص مثبت میدان های مغناطیسی با پروتکل رفع اسپاسم
• درمان های دستی شامل رهاسازی عضله پیریفورمیس
• ایجاد بازخوردهای کلامی و بینایی در تمرینات اصلاحی
• نیدلینگ و استفاده از الکتروتراپی همراه با آن در کاهش تنشن های عضلات درگیر که یکی از موثرترین روش ها در رفع گرفتگی های عضلانی و تریگر پوینت ها می باشد. ( نتایج فوق العاده در نیدلینگ پیریفورمیس ایجاد شده است )

فیزیوتراپیست پس از بررسی علامت ها می تواند برنامه‌ی مناسبی برای درمان بیمار انتخاب کند. خدماتی مانند الکتروتراپی و اولتراسوند، تکار، لیزر، طب سوزنی ،ماساژتراپی ،کامپرشن تراپی و منوال تراپی در تخصصی ترین فیزیوتراپی زنجان می‌تواند به کاهش درد و التهاب ناحیه کمک نموده، همچنین باعث افزایش سرعت ترمیم قسمت آسیب دیده شوند.

نتایج درمانی در سندروم پیریفورمیس

نتایج درمانی در سندروم پیریفورمیس بسته به اینکه عارضه چقدر طولانی بوده و یا اینکه شرایط جسمی بیمار در چه مرحله‌ای قرار دارد و روش‌های درمانی متفاوت است. درمان های ساده در منزل قابل اجرا می باشد در صورتی که درمان‌های در منزل نتیجه بخش نبود می توان از درمان های کلینیکی که در کلینیک فیزیوتراپی فانتوم انجام شده و نتایج شگرفی در بیماران ایجاد شده است استفاده نمود.

علل سندروم

سندروم پیریفورمیس چیست؟ سندرم پیریفورمیس یک وضعیت دردناک است که در آن عضله پیریفورمیس (یک عضله کوچک در ناحیه سرعت پشتی) فشار یا فشار بر روی عصب سیاتیک ایجاد می‌کند. این وضعیت می‌تواند به دلایل مختلفی از جمله فعالیت بیش از حد، ترکیبی از استرس و کشش عضلانی، آسیب عضلانی یا تراوش عضلانی، و یا تراوش از محل به اعصاب آلترناتیو (مانند فیبرومیالژیا) منجر شود.

همچنین، عوامل خطر می‌توانند شامل حملات دویدنی، حملات تکراری، ورزش‌هایی که نیاز به چرخش شدید در ران و لگن دارند، و حتی نشستن بر روی سطوح سخت و رکاب‌دار باشد. در مواردی، سندرم پیریفورمیس ممکن است به دلیل عوامل ژنتیکی یا تغییرات ساختاری در ناحیه لگن و ستون فقرات نیز رخ دهد.

کلام آخر

سندروم پیریفورمیس یک اختلال عضلانی-عصبی قابل درمان است که با تشخیص به‌موقع و اجرای روش‌های درمانی غیرجراحی مانند فیزیوتراپی، تمرینات کششی و دارودرمانی در اغلب موارد کنترل می‌شود. تمایز این سندروم از سایر علل درد سیاتیک اهمیت زیادی دارد، زیرا مداخله‌ی صحیح می‌تواند کیفیت زندگی بیمار را به شکل قابل‌توجهی بهبود بخشد. توجه به علائم هشداردهنده، اصلاح سبک زندگی (کاهش نشستن طولانی و انجام حرکات اصلاحی) و پیگیری درمانی می‌تواند از مزمن شدن مشکلات جلوگیری کند.

خدمات کلینیک فیزیوتراپی فانتوم

در مجموعه ی ما فیزیوتراپیست پس از بررسی علامت ها می تواند برنامه ی مناسبی برای درمان بیمار انتخاب کند. خدمات فیزیوتراپی مانند:

• الکتروتراپی
• تکار
• لیزر
• طب سوزنی
• ماساژتراپی
• کامپرشن تراپی
• منوال تراپی

برای مشاوره و گرفتن نوبت در منزل و یا آشنایی با کلینیک فیزیوتراپی فانتوم کلیک کنید.