شکستگی زانو یکی از آسیب‌های شایع در اثر ضربه‌های مستقیم، سقوط یا تصادفات است که می‌تواند عملکرد طبیعی مفصل را به شدت مختل کند. شناخت علائم شکستگی زانو اهمیت زیادی دارد، زیرا تشخیص به موقع باعث میشود درمان مناسب سریع‌تر آغاز شود و از عوارض جدی مانند کاهش حرکت مفصل، درد مزمن یا آسیب عروقی جلوگیری شود. این علائم شامل درد شدید، تورم، کبودی، محدودیت حرکتی و در موارد شدید تغییر شکل زانو است. در ادامه این مقاله از کلینیک فیزیوتراپی فانتوم زنجان آشنایی با علائم شکستگی زانو و راهکارها؛ از آسیب تا درمان را در کنار هم بررسی می‌کنیم. با ما همراه باشید.
علائم شکستگی زانو
شکستگی زانو معمولاً به شکستگی استخوان‌های اطراف مفصل زانو (مثل کشکک Patella، استخوان ران فمور و استخوان ساق تیبیا و فیبولا) گفته میشود. این علائم می‌تواند بسته به شدت و محل شکستگی متفاوت باشد، اما معمولاً شامل موارد زیر است:
علائم شایع شکستگی زانو
-
درد شدید و ناگهانی در ناحیه زانو، به‌ویژه پس از ضربه یا افتادن.
-
تورم و التهاب سریع اطراف زانو.
-
کبودی یا خون‌مردگی در پوست اطراف.
-
محدودیت حرکت یا ناتوانی در خم و راست کردن زانو.
-
ناتوانی در راه رفتن یا تحمل وزن روی پا.
-
تغییر شکل ظاهری زانو (در شکستگی‌های شدید).
-
احساس صدای تق‌تق یا شکستگی (کریپیتاسیون) هنگام حرکت دادن.
علائم جدی‌تر (نیاز به مراجعه فوری به پزشک)
-
درد غیرقابل‌تحمل با داروهای ساده.
-
باز شدن زخم عمیق همراه با بیرون‌زدگی استخوان (شکستگی باز).
-
بی‌حسی یا ضعف در پا (نشانه آسیب عصب یا رگ).
-
سرد یا رنگ‌پریده شدن پا (نشانه اختلال خون‌رسانی).
بیشتر بخوانید … امواجی که درد را خاموش می‌کنند: نگاهی به شاک ویو برای خار پاشنه
دلایل شکستگی زانو
شکستگی زانو معمولاً به علت وارد شدن نیروی شدید و مستقیم یا غیرمستقیم به مفصل زانو و استخوان‌های اطراف آن ایجاد میشود. دلایل اصلی عبارتند از:
۱. ضربه‌های مستقیم
-
تصادفات رانندگی (برخورد زانو به داشبورد یا بدنه خودرو).
-
سقوط از ارتفاع و برخورد مستقیم زانو به زمین یا جسم سخت.
-
ضربه شدید در ورزشهایی مثل فوتبال، بسکتبال یا ورزش‌های رزمی.
۲. فشار یا ضربه غیرمستقیم
-
پیچ خوردن شدید زانو هنگام دویدن یا تغییر ناگهانی جهت حرکت.
-
زمین خوردن به شکلی که نیروی وزن بدن روی زانو متمرکز شود.
-
حرکات ورزشی شدید بدون آمادگی عضلانی.
۳. عوامل زمینه‌ای
-
پوکی استخوان (استئوپروز): استخوان‌ها ضعیف شده و حتی با ضربه خفیف می‌شکنند.
-
بیماری‌های متابولیک استخوان (مثل استئوپنی یا تومورها).
-
جراحی یا آسیب‌های قبلی زانو که مقاومت استخوان را کاهش داده‌اند.
۴. شکستگی‌های استرسی
-
تکرار فشارهای کوچک و مداوم روی زانو (مثلاً در دوندگان مسافت طولانی یا سربازان).
-
استفاده بیش از حد بدون استراحت کافی.
بیشتر بخوانید … بیوفیدبک تراپی: کنترل آگاهانه بدن برای بهبود سلامت
تشخیص شکستگی زانو
تشخیص شکستگی زانو ترکیبی از معاینه بالینی و تصویربرداری است. پزشک ابتدا با توجه به نوع آسیب، علائم و سپس بررسی‌های تکمیلی به تشخیص می‌رسد.
۱. معاینه بالینی
-
بررسی درد، تورم و کبودی در اطراف زانو.
-
لمس برای یافتن نقاط حساس یا تغییر شکل استخوانی.
-
بررسی توانایی بیمار در خم و راست کردن زانو یا تحمل وزن روی پا.
-
بررسی علائم آسیب عروق و اعصاب (رنگ، حرارت، نبض و حس پا).
۲. تصویربرداری
-
رادیوگرافی (X-ray): اصلی‌ترین روش برای تشخیص شکستگی و تعیین محل و نوع آن (مثلاً شکستگی کشکک، کندیل فمور یا پلاتوی تیبیا).
-
سی‌تی‌اسکن (CT scan): برای شکستگی‌های پیچیده و بررسی دقیق قطعات استخوانی.
-
MRI: در صورت شک به آسیب رباط‌ها، منیسک‌ها یا بافت نرم همراه با شکستگی.
۳. آزمایش‌های تکمیلی (در شرایط خاص)
-
آنژیوگرافی یا سونوگرافی داپلر: اگر مشکوک به آسیب عروق خونی اطراف زانو باشد.
-
معاینه عصب‌شناختی: برای بررسی عملکرد اعصاب ساق پا.
بیشتر بخوانید …تاثیرات بیوفیدبک کف لگن
درمان شکستگی زانو
درمان شکستگی زانو به محل، شدت و نوع شکستگی (جابجا شده یا بدون جابجایی) بستگی دارد. هدف اصلی درمان، ترمیم استخوان، بازگرداندن حرکت و جلوگیری از آسیب‌های ثانویه است.
🔹 درمان‌های غیرجراحی (محافظه‌کارانه)
برای شکستگی‌های پایدار و بدون جابجایی:
-
بی‌حرکت کردن زانو با گچ یا بریس برای چند هفته.
-
استفاده از عصا یا واکر برای کاهش فشار روی پا.
-
داروهای ضد درد و ضد التهاب برای کنترل علائم.
-
فیزیوتراپی پس از شروع بهبودی برای جلوگیری از خشکی مفصل و بازگشت دامنه حرکتی.
🔹 درمان‌های جراحی
در شکستگی‌های شدید یا جابجا شده، معمولاً جراحی لازم است:
-
فیکساسیون داخلی با پیچ، پین یا پلاک برای کنار هم نگه داشتن قطعات استخوان.
-
سیم‌کشی (Tension band wiring) مخصوص شکستگی‌های کشکک.
-
پیوند استخوان در مواردی که استخوان خرد شده یا نقص استخوانی وجود دارد.
-
در موارد بسیار شدید: تعویض مفصل زانو (به‌ویژه در افراد مسن یا با آسیب مفصلی وسیع).
مراقبت‌های بعد از درمان
-
بالا نگه داشتن پا برای کاهش ورم.
-
کمپرس سرد در روزهای اول.
-
شروع تدریجی حرکت طبق برنامه پزشک و فیزیوتراپیست.
-
تقویت عضلات ران و ساق برای بازگشت به عملکرد طبیعی.
-
پرهیز از تحمل وزن زودهنگام روی پا تا زمان جوش خوردن کامل استخوان.
انواع شکستگی استخوان های پا
چهار نوع شکستگی وجود دارد:
1: شکستگی Stress یا تنشی: شکستگی ناکامل استخوان است که در اثر نیروهای کم ولی تکرار شونده و در اثر خستگی استخوان اتفاق می‌افتد.
2: impaction شدید یا درهم فرورفته : نوعی از شکستگی که یک قطعه شکستگی به داخل قطعه دیگر فرو میرود.
3: شکستگی جزئی یا ناکامل: نوعی از شکستگی که در آن دو قطعه استخوان را به طور کامل جدا نمیکند.
4: شکستگی کامل همراه با جابجایی: استخوان در اثر شکستگی به دو یا چند قطعه تقسیم میشود.
شکستگی استخوان کشکک
شکستگی استخوان کشکک یا پاتلا باعث درد، تورم و کبودی در ناحیه زانو میشود. به طور معمول بر اثر ضربات سخت به قسمت جلوی زانو یا افتادن روی زانو ناشی می شود. بعضی اوقات ممکن است از انقباض شدید عضلات ران نیز ایجاد شود. تشخیص بر اساس علائم است و با اشعه X تأیید می شود. در کودکان ممکن است MRI لازم باشد.
فیزیوتراپی شکستگی زانو
بر اساس دستورپزشک ممکن است فرد تحت درمان فیزیوتراپی زانو قرار بگیرد. فیزیوتراپی برای بازگرداندن عملکرد و استقلال در فعالیت های روزانه زندگی ، یک برنامه درمانی خاص را طراحی خواهد کرد.
فیزیوتراپی شکستگی زانو با همکاری خود بیمار در جهت اهداف زیر قدم بر می دارد:
- کاهش درد
- بهبود حرکات پا ، زانو و لگن
- تقویت عضلات
- افزایش تعادل در وضعیت ایستاده
- توانایی راه رفتن
- بازگشت به سطح فعالیت قبلی: این ممکن است بازگشت به ورزشهایی مانند تنیس ، گلف ، یا دوچرخه سواری باشد.
علائم شکستگی زانو در تصادف
شکستگی زانو یکی از مشکلات جسمی شایع است که ممکن است در تصادفها رخ دهد. وقتی فشار زیادی به زانو وارد میشود، می‌تواند منجر به شکستگی استخوان‌های زانو شود. علائم شکستگی زانو ممکن است شامل درد شدید، تورم، تغییر در شکل زانو، و عدم توانایی در حرکت زانو باشد. این شرایط می‌تواند منجر به محدودیت حرکت و کاهش کیفیت زندگی فرد مبتلا شود.
در صورت تصادف و شکستگی زانو، اولین قدم این است که فوراً به پزشک مراجعه کنید. پزشک ممکن است نیاز به انجام اشعه‌ی ایکس داشته باشد تا از وضعیت زانو مطلع شود. درمان شکستگی زانو ممکن است شامل استراحت، استفاده از تایتان‌ها و پین‌ها برای ثابت نگه داشتن زانو، و گاهی اوقات جراحی باشد. پس از درمان می‌توانید از فیزیوتراپی برای بهبود حرکت و قدرت زانو استفاده کنید.
بیشتربخوانید …. آناتومی بدن
مراقبت از شکستگی زانو در خانه
مراقبت خانگی بعد از شکستگی زانو (چه با گچ/بریس درمان شده باشه و چه بعد از جراحی) نقش خیلی مهمی در روند بهبودی داره. رعایت نکات زیر می‌تونه به کاهش درد، جلوگیری از عوارض و تسریع بهبود کمک کنه:
🏠 نکات مراقبتی در خانه
۱. استراحت و وضعیت قرارگیری پا
-
پای آسیب‌دیده رو تا حد امکان بالا نگه دار (روی بالش) تا ورم کم بشه.
-
از نشستن طولانی یا آویزان نگه داشتن پا خودداری کن.
2. کنترل درد و ورم
-
کمپرس سرد (کیسه یخ پیچیده در حوله) روزی ۳–۴ بار، هر بار ۱۵–۲۰ دقیقه.
-
مصرف داروهای ضد درد و ضد التهاب طبق نسخه پزشک.
3. مراقبت از گچ یا بریس
-
گچ یا بریس رو خشک و تمیز نگه دار.
-
چیزی داخل گچ نبر (برای خاراندن).
-
اگر گچ خیلی سفت شد، بوی بد داد، یا پوست زیرش دردناک شد → سریعاً به پزشک مراجعه کن.
4. فعالیت و حرکت
-
از عصا یا واکر طبق توصیه پزشک استفاده کن.
-
روی پای شکسته تا زمانی که پزشک اجازه نداده وزن نذار.
-
انقباضات ایزومتریک (سفت و شل کردن عضلات ران و ساق بدون حرکت دادن پا) رو می‌تونی خیلی زود شروع کنی تا از ضعف عضلات جلوگیری بشه.
5. تغذیه مناسب
-
مصرف کافی کلسیم، ویتامین D و پروتئین برای تسریع جوش‌خوردن استخوان.
-
پرهیز از سیگار و الکل (روند ترمیم استخوان رو کند می‌کنن).
6. علائم هشدار (نیاز به مراجعه فوری به پزشک)
-
درد شدید و غیرقابل کنترل.
-
بی‌حسی یا گزگز در انگشتان پا.
-
کبودی یا سرد شدن پا (علامت مشکل خون‌رسانی).
-
ترشح چرکی یا بوی بد از محل زخم یا گچ.
بیشتر بخوانید … درد پاشنه پا : کمبود ویتامین ها و ریز مغذی ها
نحوه خوابیدن در زمان شکستگی زانو
خوابیدن در دوران شکستگی زانو خیلی مهمه، چون اگر وضعیت بدن درست نباشه می‌تونه باعث افزایش درد، ورم یا حتی جابجایی استخوان بشه. برای داشتن خواب راحت و بهبود سریع‌تر، این نکات رو رعایت کن:
🛏 بهترین وضعیت‌های خوابیدن
-
طاق‌باز (به پشت) – بهترین حالت
-
روی تخت صاف دراز بکش.
-
یک یا دو بالش زیر ساق و پاشنه پا بذار تا زانو کمی بالاتر از سطح قلب قرار بگیره → این کار ورم رو کم می‌کنه.
-
اگه پا در گچ یا بریس هست، بالش باید طوری باشه که وزن گچ رو هم تحمل کنه.
-
-
به پهلو (در صورت راحتی بیشتر)
-
روی سمت پای سالم بخواب.
-
پای شکسته رو صاف نگه دار.
-
یک بالش بزرگ یا کوسن بین دو پا بذار تا از فشار و حرکت زانو جلوگیری بشه.
-
-
نشسته (برای بعضی افراد در روزهای اول راحت‌تره)
-
تکیه بده به چند بالش یا صندلی قابل تنظیم.
-
پای آسیب‌دیده رو روی بالش جلویت بالا بذار.
-
🚫 وضعیت‌های نامناسب
-
دمر خوابیدن (روی شکم) → باعث فشار روی زانو و چرخش نامناسب می‌شه.
-
خوابیدن روی پای شکسته → می‌تونه درد و فشار زیادی ایجاد کنه.
-
خم نگه داشتن طولانی زانو → باعث خشکی مفصل بعد از باز شدن گچ می‌شه.
🌙 نکات تکمیلی برای خواب راحت
-
قبل از خواب کمپرس سرد روی زانو بذار (۲۰ دقیقه).
-
از بالش‌های نرم برای ثابت نگه داشتن پا استفاده کن.
-
مصرف داروی ضد درد رو طبق نسخه پزشک قبل از خواب فراموش نکن.
برای شکستگی زانو چی بخوریم؟
تغذیه در دوران شکستگی زانو خیلی مهمه چون روند ترمیم استخوان و بافت‌ها رو سرعت می‌ده. بدن برای ساخت استخوان جدید و کاهش التهاب نیاز به مواد خاصی داره.
🥛 مواد غذایی مفید برای ترمیم شکستگی زانو
۱. کلسیم (ماده اصلی استخوان)
-
شیر، ماست، پنیر
-
بادام، کنجد، بادام هندی
-
سبزیجات برگ سبز (کلم بروکلی، کلم‌پیچ، اسفناج)
-
ماهی‌های استخوان‌دار مثل ساردین
۲. ویتامین D (جذب بهتر کلسیم)
-
نور خورشید (۱۰–۱۵ دقیقه در روز روی پوست دست و صورت)
-
ماهی سالمون، ساردین، زرده تخم مرغ
-
لبنیات غنی‌شده با ویتامین D
۳. پروتئین (ساخت بافت و عضله)
-
گوشت سفید (مرغ، بوقلمون، ماهی)
-
تخم مرغ
-
حبوبات (عدس، نخود، لوبیا)
-
آجیل و دانه‌ها
۴. ویتامین C (برای کلاژن و ترمیم زخم)
-
مرکبات (پرتقال، کیوی، لیمو)
-
فلفل دلمه‌ای
-
توت‌فرنگی، گوجه‌فرنگی
-
سبزیجات تازه
۵. ویتامین K (نقش در استخوان‌سازی)
-
سبزیجات سبز مثل اسفناج، کلم بروکلی، جعفری
-
کاهو
۶. روی (Zinc) و منیزیم
-
تخمه کدو، کنجد، آجیل‌ها
-
گوشت قرمز بدون چربی
-
غلات کامل
۷. اسیدهای چرب امگا-۳ (کاهش التهاب)
-
ماهی سالمون، ماهی تن
-
گردو
-
دانه کتان و چیا
🚫 خوراکی‌هایی که بهتره کمتر مصرف بشن
-
نوشابه‌های گازدار (به دلیل فسفات بالا → کاهش جذب کلسیم)
-
غذاهای خیلی شیرین و پرشکر
-
فست‌فود و غذاهای پرنمک (افزایش دفع کلسیم از ادرار)
-
الکل و سیگار (کند کردن ترمیم استخوان)
کلام آخر
آگاهی از علائم شکستگی زانو به افراد و مراقبان این امکان را می‌دهد که در سریع‌ترین زمان ممکن به مراکز درمانی مراجعه کنند و درمان مناسب آغاز شود. تشخیص زودهنگام و پیگیری درمان صحیح، شامل بی‌حرکتی، دارودرمانی، فیزیوتراپی و در صورت نیاز جراحی، نقش کلیدی در بهبود عملکرد زانو و بازگشت سریع به فعالیت‌های روزمره دارد. رعایت نکات پیشگیرانه و مراقبت‌های بعد از درمان نیز به کاهش عوارض و بهبود کیفیت زندگی بیمار کمک می‌کند.
خدمات کلینیک فیزیوتراپی فانتوم
در مجموعه ی ما فیزیوتراپیست پس از بررسی علامت ها می تواند برنامه ی مناسبی برای درمان بیمار انتخاب کند. خدمات فیزیوتراپی مانند:
برای مشاوره و گرفتن نوبت در منزل و یا آشنایی با کلینیک فیزیوتراپی فانتوم کلیک کنید.