درمان پای پرانتزی در کودکان

درمان پای پرانتزی در کودکان : پای پرانتزی یک بیماری استخوانی در کودکان است که سبب خمیدگی پاها و بروز دیگر بد شکلی های استخوانی می شود پرانتزی شدن فیزیولوژیک پاها، در اغلب کودکان زیر ۲ سال، ظاهر طبیعی پاها به شمار می روددر کودکان دارای پاهای پرانتزی، خمیدگی تقریبا در سن ۱۸ ماهگی شروع به بهبود کرده و همگام با رشد کودک ادامه می یابدبا رسیدن به سن ۳ تا ۴ سال، خمیدگی اصلاح شده و پاها ظاهری طبیعی به دست آورده اندمعمولاً، درمان پای پرانتزی در بین نوزادان لازم نیستدر ادامه پاهای کودکان با راه افتادن صاف می‌شود و این شرایط معمولاً بین سنین 12 تا 18 ماهگی درمان می‌شوددر اکثر موارد، این مشکل هیچ عوارض جانبی ماندگاری برای کودک ایجاد نمی‌کند. در ادامه به بررسی بیشتر درمان پای پرانتزی در کودکان میپردازیم تا انتهای مقاله با کلینیک فیزیوتراپی فانتوم همراه باشید.

به هر حال، مشکل پا پرانتزی گاهی اوقات می‌تواند نشانه‌ای از ابتلا به سایر بیماری‌ها همچون بیماری بلانت یا نرمی استخوان باشددر صورتی که فرزند شما با رسیدن به دو سالگی هنوز مشکل زانوی پرانتزی دارد، لازم است با پزشک در این رابطه ملاقات شود.

در بلند مدت، پای پرانتزی در کودکان و بزرگسالان می‌تواند باعث ابتلای فرد به آرتروز در مفاصل زانو و لگن شودروش‌های موجود برای درمان پا پرانتزی شامل بریس‌ها، قالب‌ها، یا عمل جراحی است که با استفاده از آن‌ها می‌توان مشکلات استخوانی را درمان کرددر اصطلاح به این مشکل، بیماری زانو پرانتزی مادرزادی نیز گفته می‌شود.

دلیل پرانتزی شدن پای کودکان

پرانتزی شدن پاها در کودکان (ژنو واروم Genu Varum) می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد. در بعضی موارد طبیعی است، ولی گاهی به علت بیماری‌های استخوانی یا مشکلات رشد رخ می‌دهد.

1. علت طبیعی (فیزیولوژیک)

• در نوزادان و کودکان زیر ۲ سال شایع است.

• به دلیل وضعیت قرار گرفتن پاها در رحم مادر، پاها کمی پرانتزی به دنیا می‌آیند.

• معمولاً با رشد، راه رفتن و قوی شدن عضلات به‌تدریج تا ۲–۳ سالگی اصلاح می‌شود.

2. علل غیرطبیعی (بیماری‌ها یا اختلالات)

اگر بعد از ۲–۳ سالگی باقی بماند یا بدتر شود، می‌تواند به دلایل زیر باشد:

• نرمی استخوان (راشیتیسم / Rickets):
  کمبود ویتامین D یا کلسیم باعث ضعیف شدن استخوان‌ها و تغییر شکل پاها می‌شود.

• بیماری بلانت (Blount’s disease):
  اختلال رشد در قسمت بالای استخوان ساق (تیبیا) که باعث پرانتزی شدن پیشرونده پا می‌شود.

• اختلالات ژنتیکی یا اسکلتی:
  مثل دیسپلازی استخوانی (اختلال در تشکیل استخوان‌ها).

• آسیب یا شکستگی در صفحه رشد استخوان:
  اگر صفحه رشد استخوان ساق یا ران آسیب ببیند، می‌تواند باعث کجی و پرانتزی شدن پا شود.

• اضافه وزن:
  فشار بیش‌ازحد روی پاهای کودک می‌تواند پرانتزی بودن را تشدید کند.

• پای پرانتزی تا حدود ۲ سالگی طبیعی است.

• اگر بعد از ۳ سالگی ادامه یابد، شدیدتر شود، یا فقط یک پا درگیر باشد → نیاز به بررسی پزشکی دارد.

• شایع‌ترین علل غیرطبیعی: کمبود ویتامین D (راشیتیسم) و بیماری بلانت.

علائم پای پرانتزی در کودکان

پای پرانتزی یا ژنو واروم (Genu Varum) وضعیتی است که در آن زانوها از هم فاصله دارند در حالی که قوزک‌های داخلی به هم نزدیک یا چسبیده‌اند. این حالت در نوزادان و کودکان خردسال تا حدودی طبیعی است و معمولاً با رشد اصلاح می‌شود، اما اگر شدید یا پایدار باشد می‌تواند نیاز به بررسی پزشکی داشته باشد.

1. ظاهر پاها:

   • فاصله غیرطبیعی بین زانوها هنگام ایستادن با قوزک‌های به‌هم چسبیده (حالت پرانتزی).

2. راه رفتن:

   • راه رفتن غیرطبیعی یا تلوتلو خوردن.

   • تمایل به افتادن بیشتر در زمان راه رفتن یا دویدن.

3. تقارن:

   • گاهی در هر دو پا دیده می‌شود (شایع‌تر).

   • اگر فقط در یک پا باشد، نیاز به بررسی دقیق‌تری دارد.

4. علائم همراه:

   • درد در زانو، ران یا مچ پا (به‌خصوص در موارد شدید).

   • خستگی زودرس پاها هنگام فعالیت.

   • تغییر در شکل لگن یا باسن در برخی موارد.

5. شدت و تداوم:

   • در کودکان زیر ۲ سال معمولاً طبیعی است و به‌تدریج اصلاح می‌شود.

   • اگر بعد از ۳ تا ۴ سالگی همچنان شدید باشد یا بدتر شود، نشانه غیرطبیعی بودن است.

⚠️ نشانه‌های هشدار که نیاز به مراجعه به پزشک دارند:

• شدت زیاد یا بدتر شدن پای پرانتزی با رشد کودک.

• وجود درد و لنگیدن.

• تفاوت بین دو پا (یک پا پرانتزی‌تر از دیگری).

• سابقه خانوادگی بیماری‌های استخوانی.

زمان مراجعه به پزشک برای پای پرانتزی

همان‌طور که می‌دانی، پای پرانتزی (ژنو واروم) در نوزادان و کودکان زیر ۲ سال معمولاً طبیعی است و به‌تدریج با رشد و راه رفتن اصلاح می‌شود. اما در برخی شرایط باید حتماً به پزشک مراجعه کرد.

اگر کودک یکی از شرایط زیر را داشت، مراجعه به پزشک ارتوپد کودکان ضروری است:

1. پای پرانتزی بعد از ۲ تا ۳ سالگی ادامه پیدا کند یا بدتر شود.

2. شدت انحراف زیاد باشد و فاصله بین زانوها غیرطبیعی به نظر برسد.

3. عدم تقارن: یکی از پاها پرانتزی‌تر از دیگری باشد.

4. درد یا لنگیدن: کودک هنگام راه رفتن درد داشته باشد یا به‌درستی نتواند بدود.

5. محدودیت حرکتی: مفصل زانو یا ران دچار خشکی یا محدودیت حرکت شود.

6. پیشرفت سریع: طی چند ماه انحنا بیشتر شود.

7. سابقه بیماری‌های زمینه‌ای: مثل نرمی استخوان (راشیتیسم)، مشکلات متابولیک یا سابقه خانوادگی ناهنجاری‌های اسکلتی.

✅ به طور خلاصه:
اگر پای پرانتزی در کودک خفیف باشد و تا حدود ۲ سالگی باشد، طبیعی است. اما اگر شدید، دردناک، یکطرفه یا ماندگار بعد از ۳ سالگی باشد، حتماً باید توسط پزشک بررسی شود.

درمان پای پرانتزی کودکان

در روند درمان پای پرانتزی در کودکان مانند هر مشکل دیگر در علوم پزشکی در مراحل اولیه از درمان های غیرتهاجمی(غیر جراحی)استفاده می شود.یکی از این نوع درمان ها مراجعه کودک به کاردرمانگر هست.

درمان پاهای پرانتزی در کودکان زیر 2 سال

پاهای پرانتزی در نوزادان و کودکان زیر 2 سال در اغلب موارد به صورت خود به خود بهبود می‌یابد اما لازم است به صورت مداوم مراحل رشد و نمو کودک شما زیر نظر متخصصین تحت کنترل باشد تا در صورت عدم بهبود راهکارهای درمانی مناسب انجام شود.

درمان پاهای پرانتز در کودکان بالای 2 سال

• استفاده از کفش‌های مخصوص
• استفاده از آتل و بریس‌
• گچ گرفتن پاها
• جراحی

درمان پاهای پرانتزی که به دلیل بیماری بلانت

در صورتی که بیماری بلانت در همان مراحل اولیه تشخیص داده شود می‌توان با استفاده از آتل و ساق بند پاهای پرانتزی را در کودکان خردسال تحت درمان قرار داد.

درمان پاهای پرانتزی که به دلیل بیماری راشیتیسم

همان طور که پیشتر اشاره شد بیماری راشیتیسم به دلیل کمبود ویتامین دی و کلسیم در بدن ایجاد می‌شود بنابراین با تجویز مکمل‌های ویتامین دی و کلسیم به رژیم غذایی کودک می‌توان بیماری راشیتیسم را تحت درمان و مداوا قرار داددر برخی موارد ممکن است بیماری‌های ژنتیکی در جذب ویتامین دی اثرگذار باشند و منجر به بیماری راشیتیسم ارثی شود، در این صورت جهت مداوای کودک باید به یک متخصص مراجعه نمائید تا مکمل‌های مناسب وضعیت کودک شما تجویز شود.

کاردرمانی در پای پرانتزی

کاردرمانی می‌تواند نقش موثری در بهبود عملکرد پا، تقویت عضلات و اصلاح راه رفتن در کودکان با پای پرانتزی داشته باشد، مخصوصاً در موارد خفیف تا متوسط یا همراه با درمان‌های ارتوپدی.

 اهداف کاردرمانی در پای پرانتزی

1. تقویت عضلات پا و لگن

   • عضلات چهارسر ران، همسترینگ و عضلات لگن برای تثبیت زانو و کمک به تراز استخوان‌ها تقویت می‌شوند.

2. بهبود تعادل و هماهنگی حرکتی

   • تمرینات ایستادن روی یک پا، راه رفتن روی خط یا سطوح ناپایدار برای تقویت تعادل.

3. اصلاح الگوی راه رفتن

   • تمرینات گام برداشتن صحیح و راه رفتن طبیعی برای کاهش فشار روی زانو و ساق پا.

4. افزایش دامنه حرکتی مفاصل

   • تمرینات کششی ملایم برای مفصل زانو و مچ پا به حفظ انعطاف و حرکت طبیعی کمک می‌کند.

5. کاهش درد و خستگی

   • تمرینات سبک و حرکات کنترل شده باعث کاهش فشار روی استخوان‌ها و مفاصل می‌شوند.

 نمونه تمرین‌های کاردرمانی

• اسکات ملایم با حمایت (تقویت عضلات ران و لگن)

• بالا بردن پا به صورت صاف (Leg raise)

• راه رفتن روی خطوط مستقیم یا مسیرهای منحنی

• تمرینات تعادلی روی توپ یا تشک نرم

• تمرینات کششی همسترینگ و ساق پا

 نکات مهم

• تمرینات باید تحت نظر کاردرمانگر یا فیزیوتراپیست کودکان انجام شود.

• در صورتی که پای پرانتزی شدید یا ناشی از بیماری‌های استخوانی باشد، کاردرمانی به تنهایی کافی نیست و معمولاً با درمان‌های ارتوپدی یا جراحی ترکیب می‌شود.

• تداوم تمرینات و انجام روزانه آن‌ها مهم‌ترین عامل موفقیت است.

تمرینات کاردرمانی برای پای پرانتزی در کودکان

اسکات آهسته از آنجا که زانو برای شخص دچار زانو و پای پرانتزی نقطه صفر محسوب می‌شود، ضروری است هر تمرینی که زانوی شما را درگیر می‌کند با احتیاط زیاد و به جهت جلوگیری از فشار بیش از حد به آن‌ها انجام شودهدف از انجام تمرین اسکوات اصلاح زانوها است بنابراین، در صورت بروز هر گونه نشانه ابتدایی از درد زانو در حین ورزش باید سریعاً تمرین را متوقف کرد.