علائم بیماری واریس : واریس اختلالی در خون رسانی به رگ های پا است که باعث برجستگی و تغییر رنگ رگ ها می شود. رگ های واریسی معمولا متورم، بزرگ و رنگ مایل به آبی یا بنفش و یا قرمز و اغلب دردناک هستند. این بیماری که به ویژه در زنان شایع است عوامل ژنتیکی در ایجاد آن نقش مهمی دارند. رگ های واریسی یا رگ های تار عنکبوتی که به عنوان واریکوز نیز شناخته می شوند، تارهای نازک و ریزی هستند که در زیر پوست ظاهر می شوند و زیبایی پوست را از بین می برند.

هنگامی که سیاهرگ ها که وظیفه ی انتقال خون بدون اکسیژن را از قسمت های بدن به قلب و ریه ها را دارد؛ به صورت غیرعادی ضخیم شوند، پیچ و تاب خورده و بزرگ می شوند. در این صورت می گوییم این عروق دچار واریس شده اند. واریس بیماری کم خطری است اما در صورت عدم رعایت برخی موارد و مراجعه دیرهنگام به پزشک می تواند به بیماری خطرناکی تبدیل شود و مشکلاتی را ایجاد کند.در ادامه به بررسی بیشتر علائم بیماری واریس میپردازیم تا انتهای مقاله با فیزیوتراپی فانتوم زنجان همراه باشید.

علائم بیماری واریس

واریس (Varicose Veins) نوعی اختلال عروقی است که در اثر گشاد و پیچ‌خورده شدن وریدها به‌ویژه در پاها ایجاد می‌شود. علائم آن می‌تواند خفیف یا شدید باشد. برخی از شایع‌ترین علائم بیماری واریس عبارت‌اند از:

🔹 علائم ظاهری

• رگ‌های برجسته، گشاد و پیچ‌خورده (اغلب به رنگ آبی یا بنفش)

• ظاهر شدن “رگ‌های عنکبوتی” (Spider veins) در اطراف پا یا صورت

• تورم در ناحیه مچ پا و ساق

🔹 علائم بالینی

• احساس سنگینی یا خستگی در پاها، به‌ویژه بعد از ایستادن طولانی

• درد یا تیر کشیدن در پاها

• سوزش، خارش یا کرامپ عضلانی (خصوصاً شب‌ها)

• تورم پا و مچ، به‌خصوص در پایان روز

• تغییر رنگ پوست اطراف رگ‌ها (تیره یا قهوه‌ای شدن پوست)

• زخم‌های پوستی یا زخم وریدی در موارد شدید و طولانی‌مدت

⚠️ اگر واریس با درد شدید، تورم ناگهانی یا قرمزی و گرمی در پا همراه باشد، ممکن است نشانه ترومبوفلبیت (لخته خون در ورید) باشد و نیاز به مراجعه فوری به پزشک دارد.

علت ایجاد واریس

واریس معمولاً به دلیل ضعف یا آسیب دیدن دریچه‌های وریدی ایجاد می‌شود. رگ‌های پا باید خون را برخلاف جاذبه زمین به سمت قلب برگردانند. دریچه‌های کوچکی داخل وریدها وجود دارند که از برگشت خون به سمت پایین جلوگیری می‌کنند. وقتی این دریچه‌ها ضعیف یا خراب شوند، خون در رگ‌ها تجمع پیدا کرده و باعث اتساع، پیچ‌خوردگی و برجسته شدن وریدها می‌شود.

مهم‌ترین علل و عوامل ایجاد واریس عبارت‌اند از:

1. وراثت (ژنتیک): سابقه خانوادگی ابتلا به واریس احتمال بروز آن را افزایش می‌دهد.

2. جنسیت: زنان بیشتر از مردان دچار واریس می‌شوند (تأثیر هورمون‌های زنانه).

3. افزایش سن: با بالا رفتن سن، خاصیت ارتجاعی رگ‌ها و کارایی دریچه‌های وریدی کاهش می‌یابد.

4. بارداری: افزایش حجم خون و فشار رحم بر وریدهای لگن باعث ایجاد یا تشدید واریس می‌شود.

5. ایستادن یا نشستن طولانی‌مدت: باعث افزایش فشار روی رگ‌های پا می‌شود.

6. چاقی و اضافه وزن: فشار بیشتری بر رگ‌های پا وارد می‌کند.

7. کم‌تحرکی: عدم فعالیت بدنی موجب ضعف گردش خون و تشدید مشکل می‌شود.

8. مصرف هورمون‌ها: قرص‌های ضدبارداری یا درمان‌های هورمونی می‌توانند خطر واریس را بیشتر کنند.

9. آسیب یا لخته خون در رگ‌ها (DVT): می‌تواند به دریچه‌های وریدی آسیب برساند و زمینه‌ساز واریس شود.

 به‌طور خلاصه: هر عاملی که باعث افزایش فشار روی وریدهای پا یا آسیب به دریچه‌های آن‌ها شود، می‌تواند علت ایجاد واریس باشد.

 

آیا هر رگ برجسته‌ای واریس است؟

رگ‌ها ممکن است به دلایل مختلفی برجسته شوند و همه‌ی آن‌ها بیماری محسوب نمی‌شوند. تفاوت در ظاهر و علائم اهمیت دارد:

 مواردی که ممکن است رگ برجسته باشد ولی واریس نباشد:

• ورزشکاران یا افراد لاغر: به دلیل کم بودن چربی زیرپوستی و افزایش توده‌ی عضلانی، رگ‌ها پررنگ‌تر و برجسته‌تر دیده می‌شوند (این حالت طبیعی است).

• فعالیت یا گرما: هنگام ورزش یا در هوای گرم، رگ‌ها برای خنک کردن بدن گشاد می‌شوند و موقتاً برجسته‌تر به نظر می‌رسند.

• ساختار طبیعی بدن: در برخی افراد به‌طور ژنتیکی رگ‌های سطحی بیشتر دیده می‌شود.

 ویژگی‌های رگ‌های واریسی (بیمارگونه):

• پیچ‌خورده و نامنظم هستند.

• رنگ آبی یا بنفش تیره دارند.

• معمولاً همراه با علائمی مثل درد، سنگینی، خستگی پا، تورم، خارش یا کرامپ شبانه هستند.

• در طول زمان پیشرفت می‌کنند و ممکن است باعث تغییر رنگ پوست یا زخم شوند.

 پس، اگر رگ برجسته بدون درد یا علامت دیگری باشد، اغلب طبیعی است. اما اگر همراه با علائم ذکرشده یا تغییرات پوستی بود، احتمال واریس وجود دارد و بهتر است توسط پزشک متخصص عروق بررسی شود.

انواع واریس

بیماری واریس بر اساس شکل، اندازه و محل درگیری رگ‌ها به چند دسته تقسیم می‌شود. شناخت انواع آن کمک می‌کند شدت بیماری بهتر مشخص شود:

🔹 انواع واریس

1. واریس وریدهای سطحی بزرگ (Varicose veins):

   • شایع‌ترین نوع

   • رگ‌های برجسته، پیچ‌خورده و طنابی‌شکل (معمولاً در ساق و پشت زانو)

   • معمولاً به رنگ آبی یا بنفش

   • با علائمی مثل سنگینی، درد یا تورم همراه است.

2. واریس شبکه‌ای (Reticular veins):

   • رگ‌های نازک‌تر و مشبک به رنگ آبی یا سبز

   • اغلب در پشت زانو و اطراف ران دیده می‌شوند

   • کمتر برجسته‌اند ولی می‌توانند باعث احساس سوزش یا درد خفیف شوند.

3. واریس عنکبوتی یا رگ‌های عنکبوتی (Spider veins / Telangiectasia):

   • رگ‌های بسیار ریز و سطحی، قرمز یا بنفش

   • شبیه تار عنکبوت یا شاخه‌های درخت

   • معمولاً بدون درد و بیشتر از نظر زیبایی آزاردهنده هستند

   • در پاها و گاهی در صورت دیده می‌شوند.

4. واریس عمقی (Deep varicose veins):

   • در رگ‌های عمقی پا ایجاد می‌شود و معمولاً در ظاهر دیده نمی‌شود

   • با درد، تورم، سنگینی و حتی لخته خون (ترومبوز) همراه است

   • این نوع خطرناک‌تر است و نیاز به بررسی دقیق توسط پزشک دارد.

5. واریس لگنی (Pelvic varices):

   • در زنان، به‌خصوص بعد از بارداری دیده می‌شود

   • باعث درد مبهم در لگن، به‌ویژه پس از ایستادن طولانی یا نزدیکی جنسی می‌شود.

---

⚠️ در جمع‌بندی:

• واریس‌های بزرگ و عمقی بیشتر مشکل بالینی ایجاد می‌کنند.

• واریس عنکبوتی و شبکه‌ای بیشتر جنبه‌ی ظاهری دارند.

 

واریس صافن بزرگ

که با درد همراه هست و نیاز به داروهای درمانی دارد، باعث برجستگی و تغییر رنگ رگ های اصلی از مچ پا تا کشاله ران می شود.

واریس صافن کوچک

در این نوع واریس نیز برجستگی وجود دارد اما آن میزانی نیست که به وضوح دیده شود. واریس صافن کوچک بیشتر در پشت زانوها و مچ پاها دیده می شود.

واریس متوسط

این نوع واریس بیشتر عروق کوچک را درگیر می کند و رنگ کبود رگ ها به راحتی دیده می شود.

واریس شدید

باعث درد شدید، ورم و زخمی شدن پاها می شود. اگر این نوع واریس بهه هنگام درمان نشود، رگ های واریسی ورم می کنند و تغییر رنگ می دهند.

واریس شانه ای

اغلب در پشت زانوها دیده می شود و به شکل برجسته و تکه ای می باشد.

واریس مشبک یا عنکبوتی

رگ ها به شکل عنکبوتی در می آیند یعنی مثل تار عنکبوت پیچیده و درهم می شوند. رنگ رگ ها در این نوع قرمز است و بیشتر در زیر زانوها و خارج از ران ها بروز می کند.

واریس خیلی حاد

وقتی واریس های شدید به موقع درمان نشود واریس پیشرفت می کند و حاد می شود. در این نوع واریس تجمع خون در رگ ها منجر به پارگی رگ ها و خونریزی می شود که گاهی می تواند طولانی مدت ادامه یابد.

واریس کودکان

داشتن موارد ژنتیکی، بیماری های زمینه ای، اضافه وزن و کم تحرکی از دلایل ایجاد واریس در کودکان است. در این حالت باعث ایجاد اختلال در عروق، اختلال در گردش خون و در نتیجه تجمع خون در رگ ها می شود.

واریس بارداری

دردوران بارداری با افزایش سن جنین، وزن مادر افرایش می یابد که باعث خستگی و کم تحرکی او می شود. از طرفی تغییر هورمون ها نیز به کمک این دو می آید و باعث بروز رگ های واریس در بارداری می شود. واریس پا بعد از زایمان مادر از بین می رود ولی اثرات آن تا مدت طولانی باقی می ماند.

 پیشگیری از واریس و علائم بیماری واریس

پیشگیری کامل از واریس همیشه ممکن نیست (چون عوامل ژنتیکی و هورمونی هم نقش دارند)، اما می‌توان با تغییر سبک زندگی احتمال بروز آن را کاهش داد یا از پیشرفت علائم جلوگیری کرد.

1. تحرک و ورزش منظم

• پیاده‌روی روزانه (۱۵ تا ۳۰ دقیقه)

• ورزش‌های کم‌فشار مثل شنا 🏊‍♀️، دوچرخه‌سواری 🚴‍♂️ یا یوگا

• پرهیز از ایستادن یا نشستن طولانی‌مدت بدون حرکت

2. تغییر عادات روزانه

• هر ۳۰–۶۰ دقیقه، اگر نشسته‌ای یا ایستاده‌ای، چند دقیقه پاها را حرکت بده.

• پاها را هنگام استراحت بالا ببر (روی بالش یا تکیه‌گاه، کمی بالاتر از سطح قلب).

• پاها را روی هم نینداز (cross-leg) چون جریان خون را مختل می‌کند.

3. کنترل وزن و تغذیه سالم

• کاهش وزن در صورت اضافه‌وزن (چون فشار روی رگ‌های پا زیاد می‌شود).

• مصرف فیبر (میوه، سبزیجات، غلات کامل) برای جلوگیری از یبوست.

• نوشیدن آب کافی برای بهبود گردش خون.

• پرهیز از غذاهای پرنمک که باعث احتباس مایعات و تورم پا می‌شوند.

4. انتخاب لباس و کفش مناسب

• پرهیز از لباس‌های تنگ در ناحیه ران و کمر که جریان خون را محدود می‌کنند.

• استفاده از کفش‌های راحت و پاشنه‌کوتاه (کفش‌های پاشنه‌بلند خطر واریس را بیشتر می‌کنند).

5. استفاده از جوراب واریس

• پوشیدن جوراب‌های فشاری مخصوص (با تجویز پزشک) می‌تواند از بروز یا پیشرفت واریس جلوگیری کند.

6. مدیریت شرایط خاص

• در دوران بارداری: استراحت کافی، بالا نگه داشتن پاها و استفاده از جوراب واریس طبق توصیه پزشک.

• پرهیز از نشستن طولانی در سفر (مثلاً در ماشین یا هواپیما)؛ بهتر است هر چند ساعت کمی قدم بزنی.

---

✅ در یک جمله: فعال بمان، پاهایت را بالا ببر، وزن و تغذیه‌ات را کنترل کن، و از فشار اضافی به پاها جلوگیری کن.

اسکلروتراپی روشی برای درمان واریس و  علائم بیماری واریس

این شیوه شامل تزریق محلول دارویی به ورید آسیب دیده جهت تحریک غشای وریدهای خونی و در نتیجه فروپاشی آن می شود.

اسکلروتراپی با فوم

این نوع روش یعنی تزریق کردن مایع شیمیایی در پا که حالت فوم دارد و برای بستن رگ های بزرگ به کار می رود.

لیزر عروق

درمان واریس پا با استفاده از لیزر به دو مورد تقسیم می شود:

• لیزر داخل وریدی یا (EVLA)
• درمان با فرکانس رادیویی یا (RFA)

درمان واریس با فیزیوتراپی

 

بسیاری از روشهای بالا برای درمان واریس خفیف موثر هستند. اما برای درمان واریس های شدید، پزشک شما را به فیزیوتراپیست ارجاع می دهد. اگر با روشهای فیزیوتراپی درمان نشوید، مجبورید آخرین درمان یعنی جراحی را انتخاب کنید. فیزیوتراپیست با توجه به شدت واریس و علت بیماری ممکن است از روشهای زیر برای درمان فیزیوتراپی واریس استفاده کند:

تمرین درمانی

یکی از روشهای درمان واریس تمرین درمانی است که شامل برخی حرکات ورزشی و تمرینات برای درمان آسیب دیدگی ها است. برای انجام حرکات تمرین درمانی ممکن است به دستگاههایی نیاز داشته باشید که در مرکز فیزیوتراپی در اختیار شما قرار می گیرد. حتی ممکن است فیزیوتراپیست ورزش درمانی هایی را تجویز کند که در خانه انجام دهید. ورزش درمانی کمک می کند درد و تورم در عضلات و بافتهای واریسی کاهش یابد. همچنین برخی حرکات ورزش درمانی باعث افزایش و بهبود گردش خون در بافت واریسی می شود و از ایجاد زخم و قانقاریا در آن نقطه جلوگیری می کنند.

لیزرتراپی

در لیزر درمانی برای درمان واریس می توان استفاده کرد. در این روش، از نور لیزر متمرکز شده با طول موج های مختلف برای درمان استفاده می شود. لیزرتراپی به کاهش درد بافت واریسی کمک می کند. گاهی اوقات از لیزر برای بستن وریدهای واریسی و وریدهای عنکبوتی کوچکتر استفاده می شود. در لیزر تراپی واریس، برای بستن رگها نیازی به هیچ برش یا سوزنی نیست و این یکی از مزایای درمان واریس با لیزر است.

مگنت تراپی

در این روش از امواج مغناطیسی برای درمان واریس استفاده می شود. مگنت تراپی گردش خون در رگهای واریسی را بهبود می دهد. به این ترتیب مواد مغذی به بافتها می رسد و مواد زائد بیشتری از بافت واریسی خارج می شود. به همین دلیل اگر در معرض زخم یا قانقاریا باشید این روش می تواند به درمان شما کمک زیادی کند. این روش برای کاهش دردهای عضلانی و بهبود زخمهای واریسی روش بسیار موثری است.

فیزیوتراپیست پس از بررسی علامت ها می تواند برنامه‌ی مناسبی برای درمان بیمار انتخاب کند. خدماتی مانند الکتروتراپی و اولتراسوند، تکار، لیزر، طب سوزنی ،ماساژتراپی ،کامپرشن تراپی و منوال تراپی در تخصصی ترین فیزیوتراپی زنجان می‌تواند به کاهش درد و التهاب ناحیه کمک نموده، همچنین باعث افزایش سرعت ترمیم قسمت آسیب دیده شوند.

کلام آخر

به طور کلی، علائم بیماری واریس از تغییرات ظاهری در رگ‌ها تا نشانه‌های بالینی مانند درد، تورم، خستگی و تغییر رنگ پوست متغیر است. توجه به این علائم و اقدام به موقع برای پیشگیری یا درمان، نقش مهمی در بهبود کیفیت زندگی و جلوگیری از عوارض پیشرفته دارد. بنابراین، سبک زندگی سالم، فعالیت بدنی منظم، کنترل وزن و مشاوره پزشکی در صورت بروز علائم می‌تواند بهترین راهکار برای مدیریت و کاهش مشکلات ناشی از بیماری واریس باشد.