شکستگی لگن یکی از آسیب‌های جدی سیستم اسکلتی-عضلانی به شمار می‌آید که به ویژه در سالمندان و افرادی با پوکی استخوان شایع است. این نوع شکستگی می‌تواند پیامدهای مهمی از جمله کاهش تحرک، درد مزمن، و افت کیفیت زندگی داشته باشد. در فرآیند درمان شکستگی لگن، فیزیوتراپی نقشی حیاتی ایفا می‌کند. فیزیوتراپی نه تنها در تسریع روند بهبودی و کاهش عوارض ناشی از بی‌تحرکی مؤثر است، بلکه کمک می‌کند تا بیمار به استقلال عملکردی قبلی خود بازگردد.در ادامه به بررسی تاثیر فیزیوتراپی در شکستگی لگن میپردازیم تا انتهای مقاله با کلینیک فیزیوتراپی فانتوم زنجان همراه باشید.

تاثیر فیزیوتراپی در شکستگی لگن

تأثیر فیزیوتراپی در شکستگی لگن بسیار مهم و حیاتی است. در واقع، فیزیوتراپی بخش جدایی‌ناپذیر از روند بهبودی بیماران دچار این نوع شکستگی محسوب می‌شود. خلاصه‌ی اثرات و نقش‌های فیزیوتراپی در این وضعیت شامل موارد زیر است:

1. کاهش درد و التهاب

   • استفاده از تکنیک‌های کنترل درد مثل سرما درمانی، گرما درمانی، الکتروتراپی (TENS) و آموزش صحیح حرکات بدون فشار اضافی بر لگن.

2. پیشگیری از عوارض ناشی از بی‌تحرکی

   • مانند زخم بستر، ترومبوز وریدی عمقی (DVT)، تحلیل عضلانی، خشکی مفاصل.

   • با حرکات غیرفعال یا فعال کم‌فشار در اندام‌ها.

3. بهبود دامنه حرکتی و انعطاف‌پذیری مفصل لگن

   • تمرینات تدریجی برای بازگرداندن حرکت طبیعی لگن، زانو و مچ پا.

4. تقویت عضلات اطراف لگن و اندام تحتانی

   • تمرینات مقاومتی سبک در ابتدا و پیشرفت آن به حرکات قوی‌تر به مرور زمان.

   • جلوگیری از ضعف عضلانی که می‌تواند تعادل و راه‌ رفتن را مختل کند.

5. آموزش صحیح راه رفتن و استفاده از وسایل کمکی

   • مثلاً واکر یا عصا تا زمان بازسازی کامل استحکام لگن.

   • اصلاح الگوی حرکتی برای جلوگیری از زمین‌خوردگی‌های مجدد.

6. بازگشت تدریجی به فعالیت‌های روزمره و عملکردی

   • تمریناتی برای نشستن، ایستادن، راه رفتن، پله رفتن و بازگشت به کارهای روزمره.

7. حمایت روانی و افزایش اعتماد به نفس بیمار

   • زیرا بسیاری از بیماران بعد از شکستگی لگن دچار ترس از حرکت یا ترس از افتادن مجدد می‌شوند.

---

نکته مهم:
زمان‌بندی و شدت برنامه فیزیوتراپی باید با توجه به نوع شکستگی (مثلاً شکستگی پایدار یا ناپایدار)، نوع درمان (جراحی یا غیرجراحی) و شرایط عمومی بیمار (سن، بیماری‌های همراه، سطح فعالیت قبلی) تنظیم شود.

علائم و نشانه های شکستگی لگن چیست؟

علائم و نشانه‌های شکستگی لگن معمولاً واضح و جدی هستند، ولی شدت آن‌ها بسته به نوع شکستگی، میزان جابه‌جایی قطعات استخوانی و وضعیت عمومی فرد ممکن است متفاوت باشد. مهم‌ترین علائم عبارتند از:

1. درد شدید

• معمولاً در ناحیه لگن، کشاله ران یا پایین‌تر حس می‌شود.

• درد با حرکت، لمس یا وزن گذاشتن روی پا بدتر می‌شود.

2. ناتوانی در حرکت یا ایستادن

• بیمار غالباً نمی‌تواند راه برود یا حتی وزن بدنش را روی پای آسیب‌دیده بیندازد.

3. تورم و کبودی

• در ناحیه لگن، کشاله ران، باسن یا ران کبودی و تورم قابل مشاهده است.

4. بدشکلی یا تغییر شکل لگن یا پا

• ممکن است یک پا کوتاه‌تر از دیگری به نظر برسد یا پا به سمت بیرون بچرخد (چرخش خارجی پا).

5. احساس تق‌تق یا حرکت غیرعادی در لگن

• هنگام حرکت ممکن است صدای “کریپتاسیون” (احساس خرد شدن استخوان) شنیده شود یا حس شود.

6. ضعف یا بی‌حسی

• در پاها یا کشاله ران ممکن است ضعف یا بی‌حسی ایجاد شود، بخصوص اگر اعصاب آسیب دیده باشند.

7. شوکه شدن در شکستگی‌های شدید

• علائمی مانند افت فشار خون، تپش قلب سریع، رنگ‌پریدگی، عرق سرد و گیجی که نشانه‌ی خونریزی داخلی شدید است.

نکته‌ی بسیار مهم:

• در افراد سالمند (مخصوصاً با پوکی استخوان)، شکستگی لگن ممکن است در اثر ضربه‌ی خفیف (مثلاً افتادن ساده) رخ دهد.

• در افراد جوان‌تر، معمولاً شکستگی لگن به دلیل ضربه‌های شدید مانند تصادف رانندگی یا سقوط از ارتفاع است.

فیزیوتراپی، چقدر برای شکستگی لگن موثر است؟

✅ فیزیوتراپی برای شکستگی لگن بسیار مؤثر و حیاتی است — هم برای بهبود سریع‌تر و هم برای جلوگیری از عوارض جدی.

حالا دقیق‌تر و علمی‌تر اگر بخواهیم بگوییم:

تاثیرات اثبات شده فیزیوتراپی در شکستگی لگن:

1. کاهش مدت بستری در بیمارستان

   • بیمارانی که زودتر فیزیوتراپی را شروع می‌کنند، سریع‌تر از تخت خارج می‌شوند و بستری کوتاه‌تری دارند.

2. کاهش احتمال عوارضی مثل لخته خون، زخم بستر، عفونت ریه

   • تحرک هرچند اندک، مانع عوارض خطرناک ناشی از بی‌تحرکی می‌شود.

3. بازگشت سریع‌تر به راه رفتن و فعالیت‌های روزمره

   • فیزیوتراپی باعث می‌شود بیمار زودتر بدون عصا یا واکر بتواند راه برود.

4. تقویت عضلات ضعیف‌شده

   • عضلات اطراف لگن (مثل سرینی‌ها و عضلات ران) با تمرینات هدفمند تقویت می‌شوند.

5. بهبود دامنه حرکتی مفصل لگن

   • تمرینات کششی و حرکتی جلوی خشکی و محدودیت حرکت را می‌گیرند.

6. کاهش درد در طول زمان

   • با روش‌هایی مثل تکنیک‌های دستی، درمان فیزیکی (سرما/گرما درمانی)، تمرینات تدریجی، درد مزمن کاهش می‌یابد.

7. بهبود کیفیت زندگی و استقلال شخصی

   • افراد می‌توانند دوباره فعالیت‌های روزمره مثل لباس پوشیدن، حمام رفتن یا خرید را مستقل انجام دهند.

چند نکته‌ی مهم:

• شروع زودهنگام فیزیوتراپی (در حد تحمل بیمار، حتی در تخت بستری) بهتر از تأخیر طولانی است.

• برنامه باید اختصاصی باشد: بسته به سن بیمار، میزان شکستگی، جراحی یا عدم جراحی، بیماری‌های همراه (مثلاً دیابت یا پوکی استخوان)، برنامه متفاوت تنظیم می‌شود.

• ادامه دادن فیزیوتراپی پس از ترخیص از بیمارستان (مثلاً به صورت سرپایی یا در منزل) فوق‌العاده مؤثر است.

جمع‌بندی:
بدون فیزیوتراپی، بهبود شکستگی لگن بسیار کند، همراه با خطرات زیاد و احتمال ماندگار شدن ناتوانی خواهد بود. ولی با فیزیوتراپی درست و پیگیرانه، اکثر بیماران می‌توانند به زندگی مستقل و فعال بازگردند.

آیا می توان با وجود شکستگی لگن، راه رفت؟

در پاسخ به این سوال، باید گفت که بله، می توان با وجود شکستگی لگن، راه رفت. اگرچه این امر نیازمند صبر، تمرین و درمان مناسب است، اما امکان پذیر است. در ادامه به بررسی راهکارهای مختلف برای افرادی که با شکستگی لگن مواجه هستند، می پردازیم.

اولین گام برای افرادی که با شکستگی لگن مواجه هستند، مراجعه به پزشک متخصص است. پزشک متخصص می تواند بهترین راهکارها را برای درمان و تقویت لگن ارائه دهد. از جمله راهکارهای معمول برای درمان شکستگی لگن، فیزیوتراپی، تمرینات تقویتی و استفاده از ابزارهای تحت نظر پزشک است.

همچنین، استفاده از وسایل کمکی مانند عصا یا ویلچر نیز می تواند به افراد کمک کند تا در حرکات روزمره خود مستقل باشند. این وسایل کمکی می توانند به افراد امکان دهند تا به راحتی راه بروند و از فعالیت های روزمره خود لذت ببرند.

به علاوه، تمرینات ورزشی مناسب می تواند به تقویت عضلات و لیگامان کمک کند و از این طریق بهبود حالت فیزیکی آنها را فراهم کند. این تمرینات باید تحت نظر پزشک یا فیزیوتراپیست انجام شوند تا هر گونه آسیب دیگری به بدن وارد نشود.

در نهایت، افرادی که با شکستگی لگن مواجه هستند، باید به خود و شرایط خود احترام بگذارند و با صبر و انگیزه به درمان و تقویت لگن بپردازند. همچنین، حمایت از افرادی که با این مشکل مواجه هستند، از اهمیت بالایی برخوردار است تا آنها احساس حمایت و قدرت بیشتری داشته باشند.

در خانه، چه تمریناتی برای بهبود وضعیت لگن می توانم انجام دهم؟

اینجا چند تمرین ساده و بی‌خطر را برایت می‌آورم که معمولاً در مراحل اولیه یا متوسط بعد از شکستگی لگن در خانه قابل انجام است:

۱. انقباض ایزومتریک عضلات سرینی (باسن)

• چطور انجام بدهی:
  روی تخت یا زمین دراز بکش. عضلات باسنت را سفت کن (بدون اینکه پاها را حرکت بدهی) و ۵ ثانیه نگه دار، سپس رها کن.

• چند بار:
  ۱۰ بار، ۲-۳ نوبت در روز.

۲. تمرین انقباض عضلات چهارسر ران (تمرین صاف کردن زانو)

• چطور انجام بدهی:
  روی زمین یا تخت صاف بخواب. زانوی آسیب‌دیده را صاف کن و سعی کن عضلات جلوی ران را فشار بدهی تا زانو به زمین یا تخت بچسبد. ۵ ثانیه نگه دار و رها کن.

• چند بار:
  ۱۰ بار، ۲-۳ نوبت در روز.

۳. خم و راست کردن زانو به آرامی (دامنه حرکتی)

• چطور انجام بدهی:
  در حالت درازکش، زانوی سالم را ثابت نگه دار. زانوی آسیب‌دیده را به آرامی خم کن و دوباره صاف کن، بدون اینکه لگن را بلند کنی.

• چند بار:
  ۱۰ بار.

۴. بالا بردن پا صاف (Straight Leg Raise)

• چطور انجام بدهی:
  روی پشت دراز بکش. یکی از زانوها را خم کن و کف پایش را روی زمین بگذار (پای سالم)، سپس پای آسیب‌دیده را صاف و مستقیم حدود ۳۰ سانتیمتر بالا بیاور، ۵ ثانیه نگه دار و آرام پایین بگذار.

• توجه:
  اگر این حرکت دردناک بود یا احساس فشار زیاد در لگن داشتی، انجام نده و با پزشک مشورت کن.

۵. باز و بسته کردن پا در حالت خوابیده (Hip Abduction/Adduction)

• چطور انجام بدهی:
  دراز بکش و پای آسیب‌دیده را صاف نگه دار. حالا پا را به آرامی به طرف خارج باز کن و دوباره برگردان سرجای اول.

• چند بار:
  ۱۰-۱۵ بار در هر جلسه.

نکات طلایی هنگام تمرین:

• تمرینات را آرام و بدون درد شدید انجام بده.

• از نفس کشیدن طبیعی حین تمرین غافل نشو.

• اگر درد ناگهانی، تورم زیاد یا صدای غیرعادی حس کردی، تمرین را قطع کن و با پزشک یا فیزیوتراپیست مشورت کن.

• گرم کردن سبک (مثلاً ماساژ ملایم لگن یا کمپرس گرم) قبل از تمرین می‌تواند کمک کند.

• خنک کردن (کمپرس سرد) بعد از تمرین برای جلوگیری از التهاب مفید است.

دوره نقاهت شکستگی لگن

دوره نقاهت شکستگی لگن (یعنی مدتی که بدن نیاز دارد برای ترمیم و برگشت به عملکرد عادی) بستگی به عوامل مختلفی دارد، ولی به طور کلی می‌توان اینطور توضیح داد:

---

🕰️ مدت زمان کلی بهبودی:

🔹 معمولاً ۶-۸ هفته طول می‌کشد تا استخوان به هم جوش بخورد، اما بازگشت کامل به فعالیت‌های روزمره ممکن است ۳ تا ۶ ماه طول بکشد.

مراحل اصلی دوره نقاهت:

۱. مرحله حاد (هفته‌های اول تا سوم)

• استراحت نسبی روی تخت.

• کنترل درد و التهاب (دارو، یخ درمانی).

• شروع حرکات بسیار سبک در بستر برای جلوگیری از لخته خون و خشکی مفاصل.

• اگر جراحی شده‌ای، مراقبت از بخیه‌ها و محل عمل.

۲. مرحله بهبودی اولیه (هفته‌های سوم تا هشتم)

• شروع فیزیوتراپی ملایم (مثل حرکات غیرفعال یا ایزومتریک).

• شاید اجازه بدهند با کمک واکر یا عصا کمی وزن روی پای آسیب‌دیده بیندازی (به میزان مجاز).

• کار روی دامنه حرکتی و تقویت عضلات.

۳. مرحله بازگشت به فعالیت (بعد از هفته هشتم)

• پیشرفت تمرینات برای افزایش قدرت، تعادل و راه رفتن طبیعی.

• کاهش تدریجی وابستگی به وسایل کمکی مثل واکر یا عصا.

• تمرینات تحمل وزن و افزایش انعطاف‌پذیری لگن.

4. مرحله بازیابی کامل (۳ ماه به بعد)

• تمرینات پیشرفته‌تر (مثل بالا رفتن از پله، تعادل روی یک پا، تمرینات استقامتی).

• بازگشت به فعالیت‌های روزمره مثل رانندگی، خرید، ورزش سبک (در صورت مجاز بودن توسط پزشک).

عواملی که بر مدت نقاهت تاثیر می‌گذارند:

• سن بیمار (هرچه مسن‌تر، معمولاً بهبود کندتر).

• وضعیت کلی سلامت (مثلاً دیابت یا پوکی استخوان بهبود را کند می‌کند).

• نوع شکستگی (شکستگی پایدار یا ناپایدار؟ شکستگی استابولوم یا گردن فمور؟)

• نوع درمان (جراحی شده یا غیرجراحی؟).

• رعایت برنامه فیزیوتراپی (افرادی که دقیق فیزیوتراپی می‌کنند، سریع‌تر بهبود می‌یابند).

نکته خیلی مهم:

• شکستگی لگن یک آسیب بزرگ است، به خصوص در سالمندان.

• بازگشت کامل به حالت قبلی همیشه زمان‌بر است و ممکن است نیاز به صبر زیاد، همکاری با تیم درمانی و حمایت خانواده باشد.

درمان های فیزیوتراپی برای شکستگی لگن

• گرما درمانی برای افزایش انعطاف پذیری و کاهش درد
• تکنیک های حرکتی برای کاهش درد
• توصیه های مربوط به وضعیت قرارگیری صحیح بدن برای کاهش و درمان درد دنبالچه در زمان نشستن
• الکترو درمانی برای تسریع فرآیند بهبود
• طب سوزنی برای کاهش درد
• حرکت های تقویتی به منظور کاهش درد و بهبود عملکرد عضلات
• دستکاری وضعیت عضلات (به هر حال بهتر است این روش کمتر مورد استفاده قرار گیرد)

شایع ترین نوع شکستگی لگن چیست؟

شایع‌ترین نوع شکستگی لگن شکستگی فوقانی لگن است که در بخش بالایی لگن اتفاق می‌افتد. این نوع شکستگی معمولاً در نتیجه ضربه‌های شدید به لگن، مثلاً از افتادن از ارتفاع یا تصادفات ورزشی، رخ می‌دهد. این شکستگی می‌تواند باعث ناتوانی در حرکت و درد شدید در منطقه مصدوم شود و نیاز به درمان جراحی دارد.

به دلیل اینکه لگن یکی از قسمت‌های بدن مهم برای حرکت و حمایت از وزن بدن است، شکستگی لگن می‌تواند تأثیرات جدی بر روی کیفیت زندگی فرد داشته باشد. درمان این نوع شکستگی ممکن است نیازمند جراحی و فیکساسیون با استفاده از پیچ‌ها و صفحات فلزی باشد تا لگن به شکل صحیحی به هم بپیوندد و فرد بتواند به فعالیت‌های روزمره خود بازگردد.

چند نکته مهم

یکی از نکات بسیاری مهم در زمینه درمان شکستگی استخوان لگن اجتناب از یبوست است. زیرا مدفوع کردن در شرایط یبوست فشار فراوانی به لگن وارد و درد آن را تشدید می‌کند. به همین منظور استفاده از مواد غذایی حاوی فیبر از قبیل میوه و سبزیجات اهمیت بسیاری دارد. همچنین استفاده از بالشتک مخصوص و طبی برای نشستن تا حد زیادی به درمان این عارضه کمک می‌کند.

کلام آخر

فیزیوتراپی بخش جدایی‌ناپذیر درمان شکستگی لگن محسوب می‌شود و تأثیر مستقیمی بر سرعت بهبودی و کیفیت زندگی بیماران دارد. تمرینات اصولی فیزیوتراپی به کاهش درد، بهبود دامنه حرکتی مفصل، تقویت عضلات و بازگشت به فعالیت‌های روزمره کمک می‌کند. شروع زودهنگام و ادامه‌ی منظم برنامه‌های فیزیوتراپی، خطر عوارضی همچون لخته‌های خونی، زخم بستر و تحلیل عضلانی را به میزان قابل توجهی کاهش می‌دهد. در نهایت، همکاری فعال بیمار با تیم درمانی و پایبندی به برنامه‌های توان‌بخشی، کلید اصلی برای بازیابی کامل و بازگشت به زندگی مستقل پس از شکستگی لگن است.