علت درد پا : درد پا در ابتلا به عارضه‌ها یا دلایل غیر تروماتیک (بدون ضربه دیدن) ریشه دارد. پا درد گاهی از آسیب یا التهاب هر یک از ساختارهای موجود در پا، مانند استخوان‌ها، مفصل‌ها، عضله‌ها، تاندون‌ها، رباط‌ها (لیگامان‌ها)، رگ‌های خونی، عصب‌ها و پوست ناشی می‌شود. وجود مشکلی در پا می‌تواند منجر به درد کف پا شود، دردهای کف پا بیماری دردناکی است که ناحیه زیر پا را تحت تاثیر قرار می دهد التهاب بافتی معمولاً علت پا درد است. در ادامه به بررسی بیشتر علت درد پا میپردازیم تا انتهای مقاله با کلینیک فیزیوتراپی فانتوم همراه باشید.

علت ها و دلایل درد پا

علل ناشی از ضربه

ضربه (تروما) قابل تشخیص‌ترین دلیل درد پا و درد ران پا است. سقوط‌ها و آسیب‌های ناشی از پیچش می‌توانند به استخوان‌ها، عضلات و مفاصل پا یا ترکیبی از هر سه آن‌ها آسیب برسانند. درد پشت ناشی از آسیب می‌تواند باعث التهاب عصب سیاتیک و در نهایت بیماری سیاتیک شود.‌

آسیب ناشی از استفاده بیش از اندازه که باعث بروز درد می‌شود را می‌توان برابر با چندین آسیب ضربه‌ای کوچک در نظر گرفت که در طول یک بازه زمانی طولانی رخ می‌دهند.

شکستگی‌ها

درد ساق پا: آسیبی است به دلیل استفاده بیش از اندازه به استخوان درشت نی یا استخوان ساق وارد می‌شود.‌ به این عارضه سندروم استرسی ساق پا نیز گفته می‌شود. دلایل اصلی بروز آن دویدن و پریدن هستند.

پارگی و کشیدگی تاندون و لیگامنتها: آسیب وارده به یک لیگامنت که به آن پیچ‌خوردگی گفته می‌شود زمانی رخ می‌دهد که فیبرهای لیگامنت کشیده شده و یا کل یا بخشی از آن‌ها پاره شود. عضلات و تاندون‌ها نیز می‌توانند پاره شده و باعث بروز کشیدگی شوند.

خونریزی: آسیب‌ها همچنین می‌توانند باعث خونریزی در درون بافت‌ها و مفاصل شوند. و از آنجا که خون نیز مانند هر مایع دیگری قابل فشرده شدن نیست، با افزایش فشار ناشی از خونریزی به درون بافت‌ها و مفاصل، تورم ایجاد شده باعث درد بسیار زیادی می‌شود.

سندرم کمپارتمان: عارضه‌ای است که در آن تورم شدید بخش‌ها یا کمپارتمان‌هایی از پا که حاوی عضلات هستند باعث می‌شود که فشار درون آن کمپارتمان‌ها به حدی افزایش یابد که دیگر قلب توانایی حرکت دادن خون در آن‌ها را نداشته باشد، و در نهایت خونرسانی به درون این کمپارتمان‌ها قطع شده و فرد دچار درد، بی‌حسی و ناتوانی در حرکت دادن مچ یا قوزک پا شود.

درد پای غیرتروماتیک

دلایل بسیار زیادی برای درد پای غیرتروماتیک وجود دارد:

1.بیماری عروق محیطی (PAD)

بیماری عروق محیطی (PAD): عبارت است از کاهش میزان خون وارد شده به پاها از طریق سرخرگ‌ها، که دلیل آن تنگ شدن رگ‌های خونی است. در این وضعیت، درد در هنگام انجام فعالیت‌ها بروز می‌کند، زیرا در هنگام انجام فعالیت‌هایی مانند راه رفتن به اکسیژن بیشتری برای عضلات نیاز است.

از آنجا که بیماری عروق محیطی معمولاً رگ‌های خونی بسیاری را درگیر می‌کند، عموماً هر دو پا درگیر می‌شوند. با این حال ممکن است شدت درد در یک پا با پای دیگر متفاوت باشد.

2.لخته خون

لخته خون: یک لخته خون می‌تواند به طور کامل جریان یکی از سرخرگ‌های ورودی به پا را مسدود کرده و باعث بروز درد حاد شود. در این حالت، پا علاوه بر دردناک شدن، رنگ پریده و سرد می‌شود.

3.درد قسمت پایینی پشت

درد قسمت پایینی پشت: دردی که به دلیل بیماری سیاتیک (التهاب عصب سیاتیک) در قسمت پایینی پشت ایجاد شده می‌تواند به کفل و پاها منتشر شود. نحوه انتشار درد به این بستگی دارد که کدام ریشه عصب درگیر شده باشد؛ بنابراین ممکن است که درد در مچ، درد ساق یا درد ران پا احساس شود.

4.نوروپاتی

نوروپاتی: ممکن است منشاء درد، التهاب عصب محیطیِ نامرتبط با نخاع باشد. چنین عارضه‌هایی تحت عنوان نوروپاتی‌های محیطی شناخته می‌شوند. این وضعیت می‌تواند به دلیل تحریک مستقیم عصب یا وجود یک بیماری بالینی رخ دهد. نوروپاتی در دوره بارداری هم می‌تواند بروز کند، زیرا در این دوره فشار رحم می‌تواند باعث ملتهب شدن عصب و پا درد در دوران بارداری گردد.

5.بیماری

علت درد پا به دلیل بیماری: وجود بیماری‌های مزمن مانند دیابت، اعتیاد به الکل، سرطان و کمبود ویتامین نیز می‌تواند باعث بروز درد عصبی شود (برای مثال، کمبود ویتامین ب12 باعث بروز کم خونی پرنیسیوز می‌شود)، که غالباً هر دو پا را درگیر می‌کند.

6.پوست

پوست: التهاب پوست هم می‌تواند باعث درد زیادی شود، خصوصاً اگر بیماری‌های زمینه‌ای مانند دیابت یا بیماری عروق محیطی که از بهبود مناسب التهاب جلوگیری می‌کنند نیز وجود داشته باشند.

دلایل دیگر درد پای غیرتروماتیک

1.درد مفصل

درد مفصل: درد مفصل، علاوه بر آسیب‌های موضعی می‌تواند به دلیل عارضه‌هایی که باعث التهاب و تورم می‌شوند نیز بروز کند. برخی از دلایل شایع در مفصل عبارتند از: آرتریت روماتوئید (روماتیسم مفصلی)، نقرس، عفونت و خونریزی در مفصل.

2.درد عضله

درد عضله: درد عضله یا میالژیا (میو=عضله+آلژیا=درد) یکی از دردهای شایع بوده و می‌تواند به دلیل استفاده بیش از حد (ترومای ملایم) یا به دلیل گسترش درد یک عفونت رخ دهد.

3.گرفتگی عضلات

گرفتگی عضلات: گرفتگی عضلات باعث درد زیادی می‌شود. این وضعیت می‌تواند به دلیل تحت کشش قرار نگرفتن عضلات یا عدم تعادل بین الکترولیت‌های موجود در جریان خون رخ دهد. برای آنکه عضلات به خوبی کار کنند، باید مقادیر مناسبی از کلسیم، سدیم و پتاسیم جذب بدن شود. عضلات پشت ساق و مچ پا بیش از سایر عضلات مستعد گرفتگی هستند، خصوصاً در شب.

آسیب‌های عضلات یکی از عوامل علت درد پا

آسیب‌های عضلات: عضلات چهار سر ران که جلوی ران قرار دارند زانو را باز یا صاف می‌کند. این عضلات نقطه مقابل عضلات همسترینگ موجود در پشت ران هستند که مسئول پیچاندن یا خم کردن زانو می‌باشند. اگر تعادل بین این دو گروه از عضلات از بین برود، ممکن است فیبرهای عضلات بیش از حد کشیده شده و پاره شوند. به این حالت کشیدگی گفته می‌شود.

اگر واحدهای تاندون عضله همسترینگ انعطاف نداشته باشند یا اگر این واحدها بیش از حد تحت کشش قرار بگیرند، با باز شدنِ بیش از اندازه زانو، فیبرها آسیب می‌بینند. در این حالت ممکن است فیبرهای تاندون کشیده یا حتی پاره شوند، که این باعث بروز تورم و درد می‌شود. در اینجا، عضله برای دفاع از خود به حالت اسپاسم (گرفتگی) درمی‌آید، که این وضعیت می‌تواند باعث افزایش درد شود.

دیابت

دیابت: دیابت می‌تواند از طرق مختلفی باعث پا درد شود. اگر سطح قند خون در یک دوره چند ساله کنترل نشود، عصب‌ها و رگ‌های خونی تخریب شده و کارایی خود را از دست می‌دهند. اغلب، این تخریب در پاها رخ می‌دهد. با از دست رفتن حس درد، فرد دچار عفونت‌های پوستی و آسیب‌های مچ پا می‌شود اما از بابت آن‌ها چندان احساس ناراحتی نمی‌کند. در عین حال، ممکن است عصب‌ها آن‌قدر ملتهب شوند که بیمار دچار درد شدیدی شود. دیابت همچنین باعث تنگ شدن رگ‌های خونی و بروز علائم بیماری عروق محیطی (PAD) یا لنگش می‌شود.

پا درد گاهی اوقات با علائم زیر همراه است

• پا درد می‌تواند بسته به علتش با علائم مختلفی همراه باشد. برخی از علائم شایع که گاهی اوقات همراه با پا درد دیده می‌شوند عبارتند از:

  • تورم (به‌ویژه در مچ یا ساق پا)

  • قرمزی یا تغییر رنگ پوست

  • گرمی یا حرارت موضعی

  • سفتی و کاهش دامنه حرکتی مفصل

  • بی‌حسی یا مورمور شدن

  • ضعف عضلانی

  • درد هنگام راه رفتن یا ایستادن

  • زخم یا تاول (در صورت مشکلات پوستی یا گردش خون ضعیف)

  • کبودی (در اثر ضربه یا خونریزی زیرپوستی)

  اگر پا درد همراه با تورم ناگهانی، درد شدید، بی‌حسی کامل، تغییر رنگ آبی/بنفش یا مشکل در تنفس باشد، باید سریعاً به پزشک مراجعه شود چون ممکن است نشانه‌ی یک مشکل جدی مثل لخته خون باشد.

ورزش برای تسکین درد پا

چند ورزش ساده و کم‌خطر وجود دارد که می‌توانند به تسکین درد پا و بهبود انعطاف‌پذیری و گردش خون کمک کنند، البته به شرطی که علت درد جدی (مثل شکستگی یا عفونت) نباشد و حرکات بدون درد شدید انجام شوند.

۱. کشش عضلات ساق پا (Calf Stretch)

• رو به دیوار بایستید، یک پا جلو و دیگری عقب باشد.

• زانوی جلویی کمی خم و پای عقبی صاف بماند.

• پاشنه پای عقبی روی زمین بماند و بدن را به آرامی به سمت دیوار ببرید.

• ۲۰ تا ۳۰ ثانیه نگه دارید، ۳ بار تکرار کنید.

۲. چرخاندن مچ پا (Ankle Circles)

• روی صندلی بنشینید و یک پا را کمی بالا بیاورید.

• مچ پا را ۱۰ بار در جهت عقربه‌های ساعت و ۱۰ بار برعکس بچرخانید.

• این حرکت را برای هر دو پا تکرار کنید.

۳. کشش کف پا با حوله (Towel Stretch)

• بنشینید و یک پا را دراز کنید.

• یک حوله را دور کف پا بیندازید و دو سر آن را با دست بگیرید.

• به آرامی حوله را به سمت خود بکشید تا کف پا کشیده شود.

• ۲۰ ثانیه نگه دارید و ۳ بار تکرار کنید.

۴. رول کف پا با توپ (Foot Rolling)

• یک توپ تنیس یا بطری آب خنک زیر کف پا بگذارید.

• به آرامی از پاشنه تا پنجه پا را روی آن بغلتانید.

• ۱ تا ۲ دقیقه برای هر پا انجام دهید.

۵. بالا رفتن روی پنجه (Toe Raises)

• صاف بایستید و به آرامی روی پنجه‌ها بالا بروید.

• ۲ ثانیه نگه دارید و به آرامی پایین بیایید.

• ۱۰ تا ۱۵ بار تکرار کنید.

💡 نکته مهم:
اگر درد پا به علت بیماری‌هایی مانند دیابت، مشکلات عصبی یا گردش خون باشد، یا با تورم شدید و قرمزی همراه است، باید قبل از انجام هر ورزشی با پزشک یا فیزیوتراپیست مشورت کنید.

کلام آخر

از آنجا که پاها نقش مهمی در حرکت و پشتیبانی از وزن بدن دارند، مراقبت از سلامت آن‌ها ضروری است. توجه به علائم هشداردهنده، استفاده از کفش مناسب، رعایت اصول بهداشتی و مراجعه به پزشک در صورت دردهای طولانی‌مدت یا شدید، می‌تواند به پیشگیری از مشکلات جدی‌تر کمک کند. مراقبت از پاها در حقیقت بخشی مهم از حفظ سلامت کلی بدن است.