دلایل شکستن مچ پای کودکان : شکستگی مچ پا بسیار دردناک بوده و باعث ناتوانی کوتاه مدت برای افراد در هر سنی می شود؛ اما در کودکان، اگر آسیبی به بافت‌های خاص وارد شود، بهبودی طولانی‌ مدت می‌تواند پیچیده باشد. استخوان کودک در “صفحات رشد” باز هستند و این صفحات در انتهای هر استخوان که استخوان‌های دیگر را تشکیل می‌دهند (مانند مچ پا، مچ دست یا زانو) قرار گرفته و در نهایت پس از رسیدن به سن بلوغ (یعنی زمانی که رشدشان متوقف می‌شود) بسته می‌شوند.

هر زمان که استخوان شکسته شامل قسمتی از صفحه رشد (که “فیزیک” نیز نامیده می شود) باشد، باید مراقبت های ویژه ای انجام شود تا اطمینان حاصل شود که استخوان به درستی رشد می کند. توقف رشد زمانی که رشد استخوان به طور جزئی یا کامل متوقف شود، یک عامل خطرناک در هر کودکی که مچ پای او دچار شکستگی شده است خواهد بود. در ادامه با کلینیک فزیوتراپی فانتوم همراه باشید.

دلایل شکستن مچ پای کودکان

شکستگی مچ پا در کودکان به دلایل مختلفی می تواند اتفاق بیفتد که از جمله آن می توان به موارد زیر اشاره کرد:

پیچ خوردگی

آسیب های مچ پا در کودکان اغلب در طول بازی یا ورزش شدید اتفاق می‌افتد که قسمت پایینی پای کودک به طور غیرمنتظره پیچ می‌خورد.

ورزش‌هایی که با پرش و حرکت روی کناره پا همراه هستند، مانند بسکتبال، ریسک بالاتری برای آسیب مچ پا دارند. به عنوان مثال، زمانی که کودک برای دفاع، پرتاب، یا ریباند پرش می‌کند، ممکن است روی یک پا فرود بیاید و منجر به پیچ خوردن پا به سمت داخل یا خارج شود.

صفحه رشد

استخوان‌های بلند در بدن از مرکز به سمت بیرون رشد نمی‌کنند. بلکه، رشد در انتهای استخوان و اطراف صفحات رشد انجام می‌شود. وقتی رشد کودک کامل شود، صفحات رشد سخت شده و به استخوان تبدیل می‌شوند.

از آنجا که صفحات رشد آخرین بخش از استخوان هستند که سخت می‌شوند، نسبت به شکستگی آسیب‌پذیر هستند. در واقع، رباط‌هایی که درشت‌نی و نازک‌نی را به استخوان تالوس متصل می‌کنند به طور کلی از صفحات رشد قوی‌تر هستند. به همین دلیل است که پیچ خوردگی مچ پا که در بزرگسالان اغلب به آسیب رباط ها منجر می‌شود، در کودکان باعث شکستگی یا آسیب صفحه رشد می‌شود.

شکستگی مچ پای کودکان ۹ تا ۱۸ درصدکل شکستگی های صفحه رشد در بدن کودکان را تشکیل می‌دهد. در کودکان ۱۰ تا ۱۵ ساله، تنها آسیب‌های دست و مچ دست شایع‌تر از شکستگی مچ پا هستند. به این دلیل که این کودکان در فعالیت‌های ورزشی سخت شرکت می‌کنند و صفحات رشد آنها هنوز به طور کامل بسته نشده است.

علائم شکستگی مچ پا در کودکان

شکستگی مچ پا در کودکان یکی از آسیب‌های شایع در سنین مدرسه و نوجوانی است که معمولاً در اثر زمین خوردن، پیچ‌خوردگی، یا ضربه مستقیم ایجاد می‌شود. شناخت علائم این آسیب اهمیت زیادی دارد تا از بروز عوارض جدی مانند آسیب به صفحه رشد جلوگیری شود.

---

✅ علائم شکستگی مچ پا در کودکان

در صورت بروز شکستگی مچ پا، ممکن است علائم زیر مشاهده شود:

1. درد شدید در ناحیه مچ پا

   • به‌ویژه هنگام ایستادن یا راه رفتن

   • ممکن است درد حتی در حالت استراحت نیز وجود داشته باشد

2. تورم (ورم) قابل مشاهده

   • معمولاً در اطراف قوزک داخلی یا خارجی پا (درشت‌نی یا نازک‌نی)

3. کبودی یا تغییر رنگ پوست

   • ممکن است ظرف چند ساعت پس از آسیب ظاهر شود

4. ناتوانی در تحمل وزن یا راه رفتن

   • کودک ممکن است اصلاً نتواند روی پای آسیب‌دیده بایستد یا راه برود

5. بدشکلی یا تغییر ظاهر مچ پا

   • در موارد شدید، مچ پا ممکن است زاویه‌دار یا غیرطبیعی به نظر برسد

6. صدا دادن در زمان آسیب (ترق یا تق)

   • برخی کودکان از شنیدن صدای “شکستن” در زمان حادثه صحبت می‌کنند

7. حساسیت به لمس

   • هنگام لمس محل آسیب، درد شدید ایجاد می‌شود

8. گرما یا قرمزی در ناحیه آسیب‌دیده

   • به دلیل التهاب و افزایش جریان خون

---

⚠️ نکات مهم

• در کودکان، شکستگی ممکن است به صفحه رشد (Growth Plate) آسیب بزند که نیاز به بررسی دقیق توسط پزشک متخصص دارد.

• گاهی اوقات شکستگی‌های کوچک یا موئی ممکن است بدون تورم یا کبودی واضح ظاهر شوند و تنها علامت، درد در حین راه رفتن باشد.

---

⏱️ چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

• اگر کودک نمی‌تواند روی پای خود وزن بیندازد

• اگر تورم یا کبودی شدید وجود دارد

• اگر شکل مچ پا غیرطبیعی به نظر می‌رسد

• اگر درد بعد از 24 ساعت استراحت و یخ‌گذاری کاهش نیافت

---

🩺 کمک‌های اولیه برای انواع شکستگی‌های استخوان

تعریف شکستگی استخوان

شکستگی، ترک برداشتن یا شکستن کامل استخوان در اثر ضربه، فشار یا سقوط است. شکستگی‌ها می‌توانند ساده (بدون خروج استخوان از پوست) یا باز (همراه با زخم و بیرون‌زدگی استخوان) باشند.

---

🛠️ اقدامات اولیه گام به گام

1. حفظ آرامش و ایمن‌سازی صحنه

• ابتدا مطمئن شوید که محیط خطرناک نیست (مثلاً در تصادف یا زمین‌لرزه).

• به مصدوم اطمینان دهید و از او بخواهید حرکت نکند.

---

2. ارزیابی نوع شکستگی (علائم)

علائم رایج:

• درد شدید در محل آسیب

• تورم و کبودی

• ناتوانی در حرکت دادن اندام آسیب‌دیده

• تغییر شکل یا زاویه غیرطبیعی عضو

• بیرون‌زدگی استخوان (در شکستگی باز)

---

3. ثابت نگه‌داشتن عضو آسیب‌دیده

• عضو آسیب‌دیده را حرکت ندهید.

• اگر آتل (چوب یا وسیله صاف) در دسترس دارید، آن را در همان حالتی که استخوان قرار دارد به آرامی ببندید.

• باند یا پارچه تمیز برای بستن آتل استفاده کنید.

---

4. در صورت وجود خونریزی

• اگر زخم باز وجود دارد، با گاز استریل یا پارچه تمیز روی آن را بپوشانید.

• مستقیماً روی زخم فشار دهید تا خون‌ریزی کنترل شود.

• استخوان بیرون‌زده را به هیچ وجه به داخل فشار ندهید.

---

5. استفاده از یخ برای کاهش تورم

• یک بسته یخ (یا کیسه سبزیجات منجمد) را با پارچه بپیچید و روی محل آسیب قرار دهید.

• هر بار ۱۵ تا ۲۰ دقیقه، هر ۱ تا ۲ ساعت.

---

6. عدم دادن خوراکی یا نوشیدنی

• مخصوصاً اگر احتمال جراحی وجود دارد (شکستگی شدید یا شکستگی باز)

---

7. انتقال به مراکز درمانی

• با اورژانس (115) تماس بگیرید یا فرد را به نزدیک‌ترین مرکز درمانی منتقل کنید.

• در صورت امکان، عضو آسیب‌دیده باید بالا نگه داشته شود تا تورم کمتر شود.

---

⚠️ موارد اورژانسی که نیاز به رسیدگی فوری دارند:

• شکستگی باز (استخوان از پوست بیرون زده)

• خونریزی شدید و کنترل‌نشده

• بی‌حسی یا رنگ‌پریدگی اندام (نشانه آسیب عصبی یا گردش خون ضعیف)

• شکستگی در ستون فقرات، گردن یا سر

---

🔄 انواع شایع شکستگی و نکات خاص

---

اقدامات اولیه صحیح در صورت شکستگی می‌تواند از آسیب‌های جبران‌ناپذیر جلوگیری کند. هدف اصلی، ثابت نگه‌داشتن عضو، جلوگیری از خونریزی، کاهش درد و رساندن سریع مصدوم به مراکز درمانی است.

یخ درد و ورم را کاهش می‌دهد:

اگر کمپرس یخ ندارید، چند قالب یخ را داخل حوله یا کیسهٔ پلاستیکی بپیچید و آنها را با کوبیدن آنها روی کانتر آشپزخانه خرد کنید، یا یک بسته سبزی منجمد از فریزر بردارید و آن را در یک حوله بپیچید. کمپرس یخ را حداقل ۲۰ دقیقه روی ناحیه‌ٔ آسیب‌دیده نگه دارید تا کمک پزشکی برسد.

فشرده‌سازی ورم را کاهش می‌دهد:

 بعد از یخ گذاشتن روی آسیب‌دیدگی، یک باند کشی یا پارچه‌ای را در اطراف اندام آسیب‌دیده بپیچید. باند باید سفت باشد اما نه تنگ؛ باید بتوانید انگشتی را بین بانداژ و پوست جا بدهید. سفتی آن را مکرراً بررسی کنید، چون اگر ورم کردن اندام آسیب‌دیده ادامه پیدا کند، بانداژ می‌تواند تنگ شود و ایجاد درد کند.

بالا نگه داشتن باعث کاهش درد و ورم می‌شود:

اگر می‌توانید کودک خود را دراز کنید و بی‌حرکت نگه دارید، یک بالش را زیر اندام آسیب‌دیده قرار دهید، طوری که تقریباً ۱۵ سانتی‌متر بالاتر از سطح قلب او باشد.

تکیه دادن، درد را کاهش می‌دهد:

تکیه دادن و پشتیبانی به بی‌حرکت نگه داشتن اندام حرکتی کمک می‌کند و درد را کاهش می‌دهد. یک آتل را به اندام آسیب‌دیده ببندید. اگر به شکستن دست، دنده‌ها یا ترقوه مشکوکید، با استفاده از پارچه یا یک تکه پارچه یا پوشک، دست را در حالت خم‌شده و کنار بدن کودک نگه دارید

اگر کودکتان شکستگی بدی داشته باشد، بهترین گزینه‌ٔ شما این است که با شمارهٔ اورژانس تماس بگیرید. بهیاران می‌دانند مطمئن‌ترین و مؤثرترین راه برای بی‌حرکت نگه داشتن آسیب‌دیدگی کودک و انتقال او به بیمارستان چیست. اما اگر اورژانس در دسترس شما نیست و در جایی دور از دسترس هستید، از هر چیزی که در اختیار دارید استفاده کنید تا یک آتل ساده بسازید. به عنوان مثال، می‌توانید از خط‌کش، رول دستمال توالت، یک بالش سفت کوچک، کتابی لوله‌شده یا هر شی‌ء راست و محکمی استفاده کنید.

مطمئن شوید که آتل کمی درازتر از استخوان و مفصلی است که می‌خواهید آتل‌بندی کنید. وسیله‌ای که به عنوان آتل محافظ انتخاب کرده‌اید را با پوشک یا پارچه‌ای نرم بپوشانید تا از پوست محافظت شود. سپس از دستمال، کمربند، نوار پارچه‌ای، بند کفش، شال سر یا یک روسری برای بستن آن روی مفاصل بالا و پایین آن و بدون حرکت دادن اندام مصدوم استفاده کنید. مثلاً اگر ساق پای کودک شکسته باشد، می‌توانید آتل را در زانو و مچ پا ببندید. برای ترقوه‌ٔ شکسته، دست سمت آسیب‌دیده را در یک پارچه قرار دهید و آن را به دور شانه‌ٔ طرف مقابل بدن ببندید

جلوگیری از شکستگی های کودکان

همیشه نمی توان از شکستگی پا جلوگیری کرد. اما این نکات اساسی ممکن است خطر آسیب را کاهش دهد:

بالا بردن استحکام استخوان: غذاهای غنی از کلسیم مانند شیر، ماست و پنیر می توانند به ساخت استخوان های قوی کمک کنند. مکمل کلسیم یا ویتامین D نیز ممکن است استحکام استخوان را بهبود بخشد. از پزشک خود بپرسید که آیا این مکمل ها برای شما مناسب هستند یا خیر.

کفش ورزشی مناسب بپوشید:

کفش مناسب را برای ورزش یا فعالیت های مورد علاقه کودک خود انتخاب کنید و دقت کنید که کفش های ورزشی را به طور مرتب تعویض کنید. به محض اینکه آج یا پاشنه کفش فرسوده شد یا کفش ها به طور ناموزون پوشیده شدند، کفش های کتانی را دور بیندازید.

عوارض شکستگی مچ پا در کودکان

شکستگی‌های صفحه رشد باید به دقت تحت نظر پزشک باشد تا نتایج بلندمدت آن تضمین شود زیرا آسیب شدید صفحه رشد می تواند منجر به توقف رشد یا دفورمیته بر اثر رشد ناموزون گردد. ویزیت های منظم توسط پزشک باید حداقل تا یک سال پس از شکستگی انجام شود. شکستگی‌های پیچیده ممکن است نیاز به نظارت تا زمان بلوغ استخوانی کودک داشته باشد.

روش های درمان

درمان شکستگی استخوان مچ پا به استخوانی که دچار شکستگی شده و شدت جراحت بستگی دارد.

درمان بدون جراحی

داروها

ممکن است پزشک مصرف داروهای مسکن غیر تجویزی مانند استامینوفن (تایلنول و غیره)، ناپروکسن سدیم (Aleve و غیره) یا ایبوپروفن (ادویل و غیره) را برای درمان شکستگی مچ پا توصیه کند.

فیزیوتراپی

پس از بهبودی استخوان، ممکن است لازم باشد که عضلات خشک و رباط ها را شل کنید. برای این کار انجام ورزش های فیزیوتراپی می تواند کمک کننده باشد.

فیزیوتراپیست پس از بررسی علامت ها می تواند برنامه‌ی مناسبی برای درمان بیمار انتخاب کند. خدماتی مانند الکتروتراپی و اولتراسوند، تکار، لیزر، طب سوزنی ،ماساژتراپی ،کامپرشن تراپی و منوال تراپی در تخصصی ترین فیزیوتراپی زنجان می‌تواند به کاهش درد و التهاب ناحیه کمک نموده، همچنین باعث افزایش سرعت ترمیم قسمت آسیب دیده شوند.

انجام حرکات ورزشی باید جزء اصلی توانبخشی مچ پا در اثر شکستگی باشد. ورزش هایی که موجب تقویت مچ پا و بهبود دامنه ی حرکتی آن انجام می شود، بسیار مهم است. همچنین ممکن است ورزش های مخصوص لگن و زانو نیز انجام شود. به احتمال زیاد از شما خواسته می شود که یک برنامه ی ورزشی را در منزل انجام دهید. حتما باید از دستورات متخصص فیزیوتراپی پیروی کنید و در صورت وجود هر سوالی آن را بیان کنید.

تمرین راه رفتن نیز در درمان شکستگی استخوان مچ پا بسیار مهم است. درمانگر فیزیکی شما می تواند به شما کمک کند که از راه رفتن با وسایل کمکی به راه رفتن مستقل پیشرفت کنید.

عمل جراحی

 

جا انداختن:

چنانچه دو انتهای استخوان شکسته از جای خود خارج شده باشند، پزشک باید این قسمت ها را در جای درست خود قرار دهد. به این روش جا انداختن گویند. بسته به میزان درد، از شل کننده ی عضلانی، آرام بخش و یا حتی از بیهوشی عمومی برای درمان شکستگی استخوان مچ پا استفاده می شود.

آتل بندی:

 به منظور ترمیم بافت، استخوان شکسته باید بدون حرکت باشد تا دو انتهای شکسته دوباره به هم جوش بخورند. در اغلب این موارد برای این کار از آتل یا گچ استفاده می شود. برای شکستگی جزئی پا ممکن است تنها به پابند طبی یا بریس و یا به کفش دارای کفی سفت نیاز باشد. در اثر شکستگی انگشت پا، انگشت شکسته به انگشت سالم کناری آتل بندی می شود و یک گاز بین آن دو قرار داده می شود.